به گزارش همشهری آنلاین، با پیشرفت تکنولوژی در عرصه هوانوردی، هواپیماهای فوق‌سبک از دیرباز تاکنون دستخوش تغییرات بسیاری شدند و کاربردهای گسترده‌ای برای انسان پیدا کردند.
این موضوع ازآن‌جهت حائز اهمیت است که معدود کشورهایی در دنیا توان ساخت و به‌کارگیری هواپیماهای فوق‌سبک و پرکاربرد را داشته و ما در کشور نیز عمدتاً واردکننده این پرنده‌های تک‌سرنشین بوده‌ایم.
چندی پیش کلیپی کوتاه از پرواز هواپیمای تک‌سرنشین بر فراز مزارع گندم در فضای مجازی منتشر شد و توجه بسیاری از کاربران را به خود جلب کرد؛ ابتکار عملی که معلم سعدآبادی در استان بوشهر به کار بسته و اقدام به طراحی و ساخت چند فروند هواپیمای فوق‌سبک و تک‌سرنشین کرده بود.
در ادامه گفت‌وگو با آقای موسوی، معلم و مبتکر دشتستانی را می‌خوانید:
آقای موسوی لطفاً خودتان را معرفی کنید.
من پارسا موسوی، ساکن شهر سعدآباد هستم؛ شغل اصلی من هم معلمی و دبیری است؛ بعد از اتمام دوره آموزشی در دانشسرای تربیت‌معلم، حدود ۵ تا ۶ سالی معلم ابتدایی بودم و در روستاهای اطراف منطقه خودمان به بچه‌ها درس می‌دادم.
کمی بعد در مقطع کارشناسی رشته حسابداری خواندم، البته چندترمی تحصیل در کارشناسی ارشد این رشته را ادامه دادم اما حس کردم سود آن‌چنانی برای من نداشته و نیاز ندیدم تا تحصیل در این مقطع را به پایان برسانم.
معلمی دست به آچار!
از زمانی که به یاد دارم به امور فنی علاقه داشتم و به‌نوعی دست به آچارم خیلی خوب بود؛ همین موضوع هم باعث شد تا پس از معلمی در دبستان‌ها، در هنرستان‌های فنی حرفه‌ای و کار و دانش دروس فنی مثل مکانیک، تراشکاری، جوشکاری، برق صنعتی، برق ساختمان، الکترومکانیک و سایر دروس مرتبط را در طی چندین سال تدریس کنم.
کارگاه کوچک ۵ در ۶ متری در خانه دارم و حدود ۱۵ سالی است که برای مردم و اهالی منطقه ابزار و تجهیزات کشاورزی، صیادی و حتی گاری قابل اتصال به موتورسیکلت می‌سازم؛ همچنان نیز در این زمینه فعال هستم.
علاقه شخصی، مهارت‌های فنی و تجربیاتی که در گذر این سال‌ها به دست آوردم به من کمک کرد تا به سطح مطلوبی برسم و پتانسیل طراحی و ساخت سازه‌های مهندسی را در خودم ببینم.
رؤیای کودکی، پرواز!
چه شد که دبیر هنرستان، هواپیما ساخت؟
از کودکی و در طول این سال‌ها همواره رؤیای پرواز همچنین علاقه به ساخت وسایل مختلف همراه من بود و در ذهنم می‌گذشت؛ زمانی فرارسید که شرایط از نظر زمانی، مکانی و مهم‌تر از همه اقتصادی به‌گونه‌ای فراهم شد تا آنچه در ذهنم بود در همان کارگاه کوچک به مرحله ساخت برسد.
با انجام تحقیقات گسترده بین مقالات موجود در سایت‌های معتبر، انجام محاسبات فنی موردنیاز و مهم‌تر از همه استفاده از تجهیزات و امکانات موجود در منطقه و کشور، سرانجام اولین نمونه هواپیمای فوق‌سبک و تک‌نفره بومی را صفر تا صد طراحی و در سال ۱۳۹۱ ساختیم.
این نمونه آن‌چنان مطلوب و خوب بود که در همان مرحله اول از زمین بلند شد و نتیجه رؤیای کودکی که ساخت دست خودم بود را شخصاً به پرواز درآوردم؛ این هواپیما مدتی عملیاتی بود اما در طی یک پرواز با وزش باد نامناسب، در زمان فرود سقوط کرد.
سقوط و سانحه‌ای که برای هواپیمای اول پیش آمد نه‌تنها موجب دلسردی من نشد بلکه با کمک دوستان و استفاده از تجربیات ارزشمندی که حین طراحی و ساخت نمونه قبلی کسب کرده بودیم باعث شد تا نمونه دوم را سال ۱۳۹۲ ساخته و به پرواز دربیاوریم.
کلیپ منتشر شده از پرواز شما با هواپیما مربوط به نسخه اول بود یا دوم؟
کلیپی که از پرواز بنده با هواپیما در فضای مجازی منتشر شده بود مربوط به پرواز با هواپیمای دوم بر فراز یکی از مزارع گندم منطقه سعدآباد در شهرستان دشتستان بود که دوستان با اشتیاق از لحظه پرواز و فرود بنده فیلم گرفتند.
ساخت هواپیما دست‌ساز و بومی با موتور هوندا ۱۲۵!
این هواپیما چه ویژگی‌هایی داشت و شما در ساخت به چه مسائلی توجه کردید؟
این هواپیمای فوق‌سبک و تک‌سرنشین برای اولین‌بار در منطقه به‌صورت دست ساز و با هزینه‌های بسیار کمی ساخته و کاربری‌های گوناگونی مانند عملیات گشت‌زنی و تجسس، عکس‌برداری، فیلم‌برداری و توان حمل تجهیزات با وزن ۵۰ کیلوگرم برای آن تعریف شده بود.
نکته مهم در مورد طراحی و ساخت این هواپیما، استفاده از امکانات موجود بود؛ برای مثال من برای موتور هواپیما از موتور چهارزمانه موتورسیکلت هوندا ۱۲۵ CG کمک گرفتم و با تقویت و اعمال تغییرات در سیستم موتور، ظرفیت آن از ۱۲۵ به ۲۰۰ سی‌سی رسید و خروجی مناسبی برای پرنده تولید کرد.
حتی به‌جای خرید ملخ‌های چوبی خارجی، از چوب خام باکیفیت استفاده کرده و با انجام محاسبات دقیق و پیچیده، خودمان این ملخ را ساختیم؛ طراحی و ساخت ملخ یکی از سخت‌ترین و کلیدی‌ترین مراحل ساخت یک هواپیمای ملخی تک موتور است که کیفیت و امنیت پرواز هواپیما به آن وابسته است.
به طور خلاصه دنبال آن بودیم با کم‌ترین امکانات و هزینه، بیش‌ترین خروجی و بهترین تجهیزات را بسازیم.
سهولت در جابه‌جایی و نگهداری با بال‌های جمع‌شونده
بال‌های این هواپیمای فوق‌سبک برای جابه‌جایی آسان‌تر به‌صورت لولایی و در مدت زمانی کم‌تر از ۱۰ دقیقه باز یا جمع می‌شود؛ این ویژگی سبب شد تا مساحت پارکینگ موردنیاز این هواپیما برابر با پارکینگ یک اتومبیل سواری باشد.
سرعت برخاست از زمین این هواپیما فوق‌سبک ۵۰ کیلومتر بر ساعت بوده و فرایند بلندشدن هواپیما بسیار آرام و برای خلبان مبتدی بسیار ساده و قابل‌کنترل است؛ همچنین ویژگی ارابه فرود و سایر قسمت‌ها کمک کرد تا نشست و برخاست در زمین‌های خاکی و سنگلاخ ولی مسطح و باند کوتاه را امکان‌پذیر سازد.
وزن هواپیما ۹۷ کیلوگرم و مصرف سوختی معادل ۳ لیتر در هر ساعت پرواز داشت که با باک ۲۰ لیتری خود برد پروازی ۶۰۰ کیلومتری با مداومت پروازی ۵ ساعته را فراهم می‌ساخت؛ حداکثر سرعت آن ۱۳۵ کیلومتر بر ساعت و سقف پروازی آن نیز ۳۰۰۰ پا بود.
شوق پرواز بدون سابقه پرواز!
آقای موسوی شما که خلبان هواپیماها هم بودید آیا سابقه پرواز داشتید؟ چگونه توانستید بر ترس از سقوط غلبه کنید؟
من هیچ‌گونه سابقه خلبانی نداشتم و تا آن زمان حتی سوار هواپیمای مسافربری هم نشده بودم، تا این حد که حتی از ارتفاع یک‌متری هم ترس داشتم اما اطمینان خاطر به کیفیت کار فنی این پروژه و تمرین در روزهای آغازین پرواز با هواپیما و هدایت آن موجب شد تا مهارت لازم برای کنترل این پرنده را به‌خوبی کسب کنم و از پرواز و سقوط ترسی نداشته باشم.
در ساخت هرکدام از هواپیماها، به‌خصوص در هواپیمای دوم، به‌قدری دقت نظر داشتیم و روی استحکام و کیفیت قطعات و تجهیزات تمرکز کردیم که برساخته خودمان به طور کامل مطمئن بودیم و ایمان داشتیم که خروجی کار محصول باکیفیت و پرتوانی است.
آیا لحظه‌ای هم بود که احساس ترس بر شما غلبه کند و پشیمان شوید؟
در پرواز با این هواپیماهای دست‌ساز تنها لحظه‌ای که احساس غریبی داشتم، وقتی بود که برای اولین‌بار در زمان آغاز پرواز و لحظه کنده شدن از زمین مانند بچه کوچکی که از آغوش مادرش جدا شده، برای زمین احساس دلتنگی کردم اما کمی بعد حس تعلق به زمین جای خود را به احساس لذت، هیجان و شور پرواز داد؛ یکی از بهترین لحظات عمرم وقتی بود که با ساخت دست خودم پرواز و رؤیای کودکی را برآورده کردم.
هدف شما صرفاً رسیدن به آرزوی دوران کودکی بود یا مسئله دیگری را هم دنبال کردید؟
هدف اصلی از این تلاش‌ها و فراز و فرودها در ابتدا علاقه شخصی خودم بود، از طرفی هم این امکان فراهم شد تا در راستای کاربری‌های متنوعی که برای هواپیمای فوق‌سبک در نظر گرفته بودیم محصول بومی بسازیم و به درآمدزایی برسیم که البته این اتفاق تاکنون نیفتاده است.
شاید نمونه‌های خارجی که به‌صورت خیلی محدودتر و با خدمات پس از فروش و هزینه‌های نگهداری بسیار گران‌تر وارد کشور شده است، دارای قیمتی ده‌ها برابر چیزی باشد که ما در شهر سعدآباد استان بوشهر ساختیم؛ ما همچنان هم تمایل داریم تا این فعالیت‌ها را ادامه بدهیم اما نیازمند کمک مقامات ذی‌ربط نیز هستیم تا حداقل در سطح شهر خودمان برای جوانان شغل ایجاد کنیم.
طرح جدید نیازمند حامی است!
چرا بعد از ساخت نسخه دوم هواپیما پروژه از آسمان و کارگاه به میز کار رفت؟
تا سال ۹۴ نیز همچنان پیگیر پرواز با نسخه دوم هواپیمای دست‌ساز خود بودیم اما شرایط اقتصادی به‌گونه‌ای شد که این پروژه و پرواز را کنار گذاشتیم و با اهداف جدیدی این موضوع را تا سال ۹۷ دنبال کردیم.
نمونه‌های ساخته شده به‌نوعی تجربه اولیه ما برای طراحی و تولید هواپیماهای فوق‌سبک بود اما تحقیق و مطالعه را محدود نکردم و نزدیک به ۳ سالی بر روی یک طرح جدید کار کردم و نقشه‌های مهندسی آن را روی نرم‌افزار پیاده ساختم؛ بخش تئوری و طراحی پروژه را از سال ۱۳۹۷ کنار گذاشتم اما از همان زمان به دنبال فرصت مناسبی هستم تا بتوانم آن را به مرحله ساخت رسانم؛ در این مسیر نیازمند یاری مسؤولین هستم تا حداقل در عملیاتی کردن این پروژه توان مالی حداقلی داشته باشم.
هواپیمای جدید، وظایف جدیدتر
در این پروژه تلاش شده تا به کاربردی بودن هواپیمای فوق‌سبک جهت سم‌پاشی و حمل بار تا ۱۲۰ کیلوگرم (به جز وزن سرنشین) دقت بیش‌تری داشته باشم؛ تکنولوژی امروز باعث شده تا کشاورزان برای سم‌پاشی مزارع خود از کوادکوپتر استفاده کنند اما به دلیل ویژگی‌های پروازی این پرنده فوق‌سبک می‌توان در طی یک پرواز، ۱۰ الی ۱۵ هکتار زمین زراعی که چندین برابر توان و هزینه‌های کوادکوپترهاست را سم‌پاشی کرد.
البته جغرافیای منطقه نیز این پتانسیل را دارد تا با ایجاد پارک‌های طبیعی و مناطق پروازی، به کمک این مدل هواپیماها گردشگر جذب کرده و در طی پرواز بر فراز این مناطق، زیبایی‌های محلی استان را به نمایش گردشگران دربیاوریم.
یک‌کلام، حمایت!
فارس: کلام آخر، آقای موسوی چه صحبتی با مسؤولین استان دارید؟
حقیقتاً در این شرایط سخت اقتصادی حقوق معلمی و درآمد کارگاه کوچک ما کفاف امور تحقیقات فنی را نمی‌دهد اما همچنان این پتانسیل را داریم تا با حمایت سایرین پروژه هواپیمای فوق‌سبک را ادامه دهیم و به افق تولید انبوه برسانیم.
کار ابداعی در زمینه‌های فنی بسیار هزینه بر است و خیلی از افراد حتی توان ساخت نمونه‌های اولیه را ندارند، یا اگر مثل ما هم ساختند، توان ادامه مسیر و شکوفایی محصول خود را نداشته باشند؛ لذا از مقامات ذی‌ربط درخواست دارم تا بیشتر به این موضوعات توجه کنند.
مسؤولین منطقه و استان باید همواره در تلاش باشند تا مبتکرین و مخترعین سطح استان را از نظر مالی تأمین کنند تا این افراد حداقل بدون دغدغه مالی و پرداخت هزینه‌ها از جیب خودشان به تحقیق و ساخت بپردازند.
در آخر هم لازم به ذکر است دوستانی از جمله آقایان بابک کیامرثی از دهداران شبانکاره، مجتبی قاسمی و ابراهیم بناری از آبپخش که در مسیر ساخت این هواپیماها همراه بنده بودند، بسیار سپاس گذارم.
امید است با افزایش آگاهی مدیران و مسؤولان استانی به ظرفیت‌های موجود در بین مبتکرین و مخترعین هم استانی در راستای اشتغال‌زایی، افزایش تولید و حتی صادرات این محصولات با برندی ایرانی گام بردارند و یاور آن‌ها باشند.
