آمار‌های رسمی چراغ راه نظام تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی کشور هستند

به گزارش خبرگزاری صداوسیما به نقل از مرکز اطلاع‌رسانی، روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان برنامه و بودجه کشور، «جواد حسین‌زاده» در گفت‌و‌گویی به مناسبت هفته دولت و یک‌سالگی دولت سیزدهم، به تشریح عملکرد این مرکز پرداخت.

 

حسین‌زاده با بیان اینکه امروزه برای حکمرانی شایسته، وجود آمار‌های دقیق و با کیفیت، نوین‌سازی نظام آماری کشور و حرکت به سمت نظام آماری ثبتی‌مبنا، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است، گفت: مرکز آمار ایران نیز همگام با نظام‌های آماری جهانی، به عنوان یک سازمان آماری پیشرو و یگانه مرجع رسمی تهیه، اعلام و انتشار آمار‌های رسمی کشور، با درک صحیح از تحولات ملّی و بین‌المللی و با آگاهی از تغییرات، نیاز‌های روزافزون جامعه و کمبود‌های موجود در نظام آماری کشور، نوین‌سازی نظام آماری و «گذار از نظام آمار‌های سنتی به نظام آمار‌های ثبتی‌مبنا» را رویکرد اصلی خود قرار داده است. 

 

وی در ادامه از مرکز آمار ایران به‌عنوان یگانه مرجع رسمی تولید و انتشار آمار‌های رسمی در کشور نام برد و گفت: تحقق اهداف نظام و به‌ویژه رویکرد‌های اصلی دولت سیزدهم، بدون داشتن آمار دقیق، باکیفیت، متقن و روزآمد با چالش‌هایی مواجه خواهد شد که مرکز آمار ایران به عنوان یک نهاد علمی و تخصصی، وظایف خود را که همان تولید و انتشار آمار دقیق و بهنگام و ارائه تصویر واقعی از وضعیت جامعه در حوزه آماری به دولت است، انجام داده و در این دولت نیز همچنان انجام می‌دهد. 

 

تغییر رویکرد مرکز آمار به سمت استفاده از ثبت‌های اداری در تولید آمار‌ها

 

رئیس مرکز آمار ایران در ادامه به تشریح فعالیت‌هایی که در راستای ارتقای کیفیت آمار‌های رسمی در این مرکز آمار ایران انجام شده است، پرداخت. وی گفت: جهت‌گیری جدی مرکز آمار به سمت استفاده از ثبت‌های اداری در تولید آمارها، به این ترتیب است که مرکز آمار به جای اجرای طرح‌های آمارگیری نمونه‌ای به روش سنتی، به دنبال استفاده از ثبت‌های اداری برای ارتقای کیفیت طرح‌های آمارگیری بوده است. 

 

حسین‌زاده افزود: مرکز آمار ایران با ایجاد داشبورد‌های نظارتی برخط، سعی کرده است کیفیت اجرای طرح‌های آمارگیری را افزایش دهد و با توجه به رویکرد به سوی سرشماری ثبتی‌مبنا، دستورالعمل ارزیابی کیفیت ثبت‌های اداری تهیه شده است و بر اساس آن ثبت‌های اداری دستگاه‌های اجرایی را ارزیابی و بازخورد‌های لازم را به منظور ارتقای کیفیت این ثبت‌های اداری به دستگاه‌های اجرایی مربوط اعلام کرده است. 

 

وی همچنین افزود: مرکز آمار ایران در زمینه کاهش بازه‌های زمانی انتشار نتایج طرح‌های آمارگیری نیز اقدامات بسیار خوبی انجام داده و با توجه به اهمیت تولید و عرضه محصولات کشاورزی و پایش وضعیت عرضه مایحتاج مردم، تولید و انتشار آمار‌های بخش کشاورزی در بازه‌های زمانی ماهانه و فصلی، گسترش قابل توجهی داشته و مورد استقبال و استناد زیادی واقع شده است. 

 

نقش دولت سیزدهم در اجرای موفق سرشماری ثبتی‌مبنا

 

رئیس مرکز آمار ایران سپس درباره نقش دولت سیزدهم در اجرای موفق سرشماری ثبتی‌مبنا، گفت: با توجه به هزینه‌بَر بودن سرشماری به شیوه سنتی، اجرای سرشماری به روش ثبتی‌مبنا مزایایی دارد که کاهش هزینه‌ها و ارتقای کارایی و بهره‌وری در نظام آماری؛ کاهش بار پاسخگویی وکاهش نرخ بی‌پاسخی؛ و کاهش زمان تولید و انتشار اطلاعات آماری، از آن جمله هستند.

 

حسین‌زاده افزود: خوشبختانه هم رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور و هم وزرای دولت سیزدهم (به عنوان رئیس و اعضای ستاد ملی سرشماری ثبتی‌مبنا) در دومین جلسه این ستاد که در روز هفتم تیرماه برگزار شد، از برنامه سرشماری ثبتی‌مبنا استقبال و حمایت کامل کرده‌اند و برای تحقق این برنامه ملی وفاق دارند. 

 

وی درباره فعالیت‌های انجام شده مرکز آمار ایران در زمینه سرشماری ثبتی‌مبنا در دولت سیزدهم، گفت: مرکز آمار ایران بر اساس مصوبه هیئت وزیران موظف شده است اولین سرشماری عمومی نفوس و مسکن به روش ثبتی‌مبنا را در سال ۱۴۰۵ اجرا کند. 

 

رئیس مرکز آمار ایران افزود: در راستای استفاده از ظرفیت‌های قانونی منطبق بر وظایف دستگاه‌های اجرایی برای اجرای این مصوبه، نمودار تشکیلاتی اجرای سرشماری عمومی نفوس و مسکن ثبتی‌مبنای ۱۴۰۵، تقسیم کار ملی، شرح کلی وظایف کمیته‌های ستاد و زمان‌بندی کلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن ثبتی‌مبنای ۱۴۰۵ تصویب و ابلاغ شده است.

 

حسین‌زاده در ادامه از اجرای آزمایش سرشماری عمومی نفوس و مسکن ثبتی‌مبنا به‌صورت انجام عملیات میدانی در پنج استان منتخب (خراسان شمالی، همدان، آذربایجان غربی، اصفهان و خوزستان) به‌شیوه میدانی خبر داد و گفت: این اقدام با هدف مقایسه نتایج آن با ریزداده‌های دستگاه‌های اجرایی و بررسی ظرفیت پایگاه‌های اداری کشور برای اجرای سرشماری عمومی نفوس و مسکن ثبتی‌مبنای ١٤٠٥، یکی از مهم‌ترین اقدامات مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۰ بود. 

 

روند پیشرفت استقرار نظام جامع ثبت‌های آماری ایران در دولت سیزدهم

 

رئیس مرکز آمار ایران سپس استقرار نظام جامع ثبت‌های آماری ایران را مهم‌ترین گام برای نوین‌سازی نظام آماری کشور برشمرد و گفت: پس از تصویب کلیات طرح نظام جامع ثبت‌های آماری ایران و احکام مرتبط با آن در نشست شورای‌عالی آمار، فاز‌های چهارگانۀ اجرایی این طرح، تهیه و ابلاغ شد.

 

وی افزود: توفیق در اجرای این برنامه تا حد زیادی به کیفیت همکاری دستگاه‌های اجرایی، نهاد‌ها و موسسات عمومی با مرکز آمار ایران بستگی دارد و در این راستا به منظور پیاده‌سازی نظام جامع ثبت‌های آماری ایران، جلساتی برای ایجاد هماهنگی، راهبری و ارائه راهکار‌های فنی به دفاتر و دستگاه‌های مرتبط با طرح، ستاد، شورای راهبری و کمیته کارشناسی نظام جامع ثبت‌های آماری ایران در سطح مرکز آمار ایران تشکیل شد و انجام این فعالیت، در دولت سیزدهم ـ‌که از این طرح بسیار حمایت می‌کندـ، هم ادامه دارد. 

 

حسین‌زاده سپس گفت: ارزیابی بنده این است که دولت سیزدهم به‌طور کامل با اجرای این برنامه ملی موافق است و تسریع در تصویب قانون نظام آماری کشور می‌تواند بسیار تسهیل‌کننده باشد. 

 

وی با بیان اینکه اجرای چنین طرحی با این گستردگی و حساسیت در سطح ملی که برای اوّلین بار در ایران برگزار می‌شود، نیاز به مهارت و تجربۀ اجرایی بالایی دارد، گفت: مرکز آمار ایران برای فاز مطالعاتی این طرح، از مشورت بهترین استادان و صاحبنظران حوزه‌های آماری بهره گرفته و تجربۀ کشور‌های دیگر را که در اجرای این طرح پیشرو بوده‌اند، مد نظر قرار داده است.

 

رئیس مرکز آمار ایران در ادامه افزود: تا زمان اجرای طرح در سال ۱۴۰۵، چند مرحلۀ آزمایشی را انجام خواهیم داد. برای مثال در سال ۱۳۹۹، اطلاعات جمعیتی عشایر کوچنده، به شیوه ثبتی جمع‌آوری شد و با تغییر روش جمع‌آوری اطلاعات از سنّتی به ثبتی‌مبنا، سرشماری عشایر کوچنده نیز دستخوش تغییراتی شد. 

 

وی سپس گفت: پس از طراحی سامانه توسط سازمان امور عشایر و ثبت اطلاعات و همچنین اتصال آن‌ها از طریق کدملی به ۱۴ پایگاه اطلاعاتی دستگاه‌های اجرایی موجود در مرکز آمار ایران، با استفاده از این سامانه و از طریق ارتباط اطلاعات بین پایگاه‌های اطلاعاتی داده‌های درخواستی سازمان امور عشایری شامل تاریخ تولد، محل تولد و اطلاعات دانش‌آموزان خانوار‌های عشایر کوچنده و ... تهیه شد و نتایج شهرستانی جمعیت عشایر کوچنده کشور بر حسب محل استقرار ییلاقی و قشلاقی، استخراج و نشریه نتایج شهرستانی به دست آمد. 

 

توسعۀ دولت الکترونیک در سطح مرکز آمار ایران 

 

رئیس مرکز آمار ایران سپس درباره مهم‌ترین اقدامات انجام شده در این مرکز برای توسعه دولت الکترونیک، گفت: همکاران من در مرکز آمار ایران، طی سال‌های گذشته علاوه بر فراهم آوردن زیرساخت‌های نظری لازم برای اجرای طرح سرشماری ثبتی‌مبنا؛ اعم از انتقال دانش روز دنیا در حوزه‌های تحلیل مه داده و هوش مصنوعی و...، اقدامات اجرایی متعددی نیز نظیر توسعه و پشتیبانی سامانه خدمات اطلاع‌رسانی آماری، بازنگری فرایند‌های خدمات مرکز آمار در حوزه ارائه خدمت به مشاوران و شرکت‌های آماری، مدیریت، به روز رسانی و توسعه محتوایی درگاه ملّی آمار، توسعه محتوایی سامانه خدمات اطلاع‌رسانی آماری و توسعه و پشتیبانی نرم‌افزار آمار همراه و یکپارچگی اطلاعات با سامانه سری زمانی و... انجام داده اند.

 

توسعه ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی آماری در دولت سیزدهم 

 

رئیس مرکز آمار ایران در ادامه از توسعه ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی آماری در دولت سیزدهم خبر داد. وی گفت: عضویت در گروه راهبری آمار‌های جمعیتی و اجتماعی اسکاپ، برگزاری وبینار‌های مختلف با نهاد‌های بین‌المللی نظیر صندوق جمعیت سازمان ملل متحد و یونیسف، همکاری با کارگزاری‌های سازمان ملل متحد ذیل سند چارچوب برنامه کشوری موسوم به «آندف»، همکاری با کمیسیون آمار‌های کشاورزی آسیا و اقیانوسیه، شرکت در نشست کمیسیون آمار سازمان ملل متحد و...، از جمله برنامه‌هایی است که در این خصوص اجرایی شده است.

 

حسین‌زاده سپس گفت: در خرداد امسال، یک کارگاه آموزشی با عنون «گذار به سرشماری ثبتی مبنا در جمهوری اسلامی ایران»، توسط صندوق جمعیت سازمان ملل متحد و با همکاری مرکز آمار ایران برگزار شد که هدف از برگزاری آن، استفاده از تجارب کشور‌هایی بود که با استفاده از داده‌های ثبتی، سرشماری خود را به طور کاملا ثبتی‌مبنا (نروژ) یا به صورت ترکیبی (ترکیه) انجام داده‌اند. ما در این برنامه‌ها، همواره از پشتیبانی دولت (به‌ویژه وزارت امور خارجه) در تسهیل‌گری این همکاری برخوردار بوده‌ایم.