جمهوری اسلامی ایران از ابتدای مذاکرات شرط رسیدن به توافق نهایی را رفع موثر و پایدار تحریم‌ها به نحوی که انتفاع اقتصادی مردم تامین شود خوانده و تاکید دارد که ادعاهای سیاسی درباره مسائل پادمانی باید مختومه شود.
در همین خصوص آیت الله رئیسی، رئیس جمهوری کشورمان دوشنبه گذشته در جمع رسانه‌های داخلی و خارجی تصریح کرد: مذاکرات برای رفع تحریم ها و آنهایی است که به تعهد خود پشت پا زدند باید برگردند و تعهداتشان را عمل کنند. ما تاکیدمان در این مذاکرات رفع تحریم‌هاست.
وی افزود که جمهوری اسلامی ایران بر راستی آزمایی اطمینان بخش و تضمین‌های اعتماد آفرین در مذاکرات تاکید و اصرار دارد که مسایل پادمانی حتما حل و فصل شود. رئیس جمهوری خاطر نشان کرد: این یک رکن در مذاکرات است و بدون آن سخن از توافق معنا ندارد. توافق باید همراه باشد با حل و فصل مسایل پادمانی و نکاتی که ایران به عنوان راهبرد دنبال می‌کند. ما از تحقق منافع ملت ایران کوتاه نیامده و نخواهیم آمد.
آیت الله رئیسی چهار شرط را به عنوان مولفه‌های اصلی توافق بیان کرد و توضیح داد: آنچه در توافق مدنظر است نخست، تضمین‌های اطمینان آور، دوم راستی آزمایی عینی و عملی نسبت به رفع تحریم‌ها، سوم رفع تحریم‌ها به صورت معنادار و پایدار و چهارم بسته شدن ادعاهای سیاسی در رابطه با پادمان است.
جمهوری اسلامی ایران بر همین اساس دیشب (پنجشنبه) نظرات خود را برای نهایی کردن مذاکرات رفع تحریم‌ها به انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ارائه داد. ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه در این باره گفت: پس از دریافت پاسخ آمریکا، تیم کارشناسی جمهوری اسلامی ایران آن را به دقت مورد بررسی قرار داده و پاسخ‌های ایران، پس از ارزیابی در سطوح مختلف، تدوین و به هماهنگ‌کننده تحویل داده شد. کنعانی اظهار داشت: متن ارسالی دارای رویکردی سازنده با هدف نهایی کردن مذاکرات است.
ساعاتی بعد ایالات متحده در اقدامی شتابزده و تلاش برای انداختن توپ در زمین ایران، پاسخ‌های ارائه شده از سوی ایران را غیر سازنده خواند. «ودانت پتل» معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با صدور بیانیه‌ای رسمی ادعا کرد: «ما در حال مطالعه و بررسی [نظرات ایران] هستیم و از طریق اتحادیه اروپا نیز پاسخ خواهیم داد، اما متأسفانه این [پاسخ ایران] سازنده نبود».
پیش از این نیز، یک مقام ارشد دولت بایدن که نامی از وی برده نشد، به برخی خبرنگاران آمریکایی گفته بود: «در حال بررسی پاسخ ایران هستیم اما پاسخ‌ها امیدوارکننده نیستند.» هم‌زمان رسانه‌های غربی و عناصر وابسته به رژیم صهیونیستی بر کلیدواژه‌های مرتبط با «مذاکرات وین» و «برجام» در شبکه‌های مجازی خیمه زده و با انتشار گزارش‌های یکسویه موجی منفی علیه پاسخ ایران به راه انداخته‌اند.
نشریه واشنگتن پست در گزارشی ادعا کرد: چشم‌انداز احیای توافق هسته‌ای ایران روز پنجشنبه یک گام به عقب برگشت، زیرا دولت بایدن اعلام کرد که آخرین پیشنهادهای تهران «سازنده» نبوده است.
لارنس نورمن خبرنگار روزنامه وال‌استریت ژورنال آمریکا نیز در توئیتی که روز جمعه منتشر شد توپ تاخیر در حصول توافق نهایی را در زمین ایران انداخت و نوشت که پس از پاسخ‌های ارائه شده از سوی ایران، دورنمای جمع‌بندی مذاکرات در هفته آینده به فنا رفت.
این درحالیست که درخواست ایران برای رفع موثر تحریم‌ها و مختومه شدن ادعاهای پادمانی به‌عنوان الزامات شکل‌گیری یک توافق قابل اتکاء و پایدار، از سوی طرف‌های مقابل معقول و منطقی توصیف شده است.
جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ۳۱مرداد گذشته در حاشیه سمیناری در اسپانیا، نظرات ایران به پیش‌نویس توافقی را که او ماه پیش تنظیم و به طرف‌های مذاکره کننده ارائه کرد، معقول و منطقی خواند.
این اظهارات از جانب کسی که پیش‌نویس اولیه توافق را تهیه کرده، به دو دلیل بسیار حائز اهمیت است. اولا برخلاف فضاسازی‌های رسانه‌ای، پیش‌نویس پیشنهادی همچنان جای ارتقاء داشت و پاسخ «منطقی» ایران آن را بهبود بخشیده است. به بیان دیگر، اولتیماتوم قدرت‌های اروپایی برای پذیرش بی قید و شرط متن از جانب ایران اقدامی غیرمنطقی و بی اساس بوده است.
در ثانی هنگامی که تهیه‌کننده پیش‌نویس متن اولیه، اصلاحیه پیشنهادی ایران را «منطقی» می‌خواند کسی نمی‌تواند ادعا کند ایران بهانه تراشی کرده و قصد وقت‌کشی دارد. به عبارت دیگر، امروز می‌دانیم حداقل روسیه، چین و اتحادیه اروپا پیشنهادات اصلاحی ایران را مبتنی بر رفع تحریم‌ها و بسته شدن ادعاهای سیاسی آژانس را رسماً منطقی می‌دانند.
بنابراین واکنش آمریکا به پاسخ ایران این گزاره را تقویت می‌کند که رسیدن به توافق نهایی صرفا معطل مشکلات داخلی آمریکا و ضعف تصمیم‌گیری در دولت بایدن است. رئیس جمهوری آمریکا در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره که پیروزی حزب رقیب (جمهوری خواه) تقریبا قطعی به‌نظر می‌رسد تمایلی برای خرج کردن از سرمایه سیاسی دولت و حزب دمکرات در ماجرای برجام ندارد. او در روزهای اخیر تحت فشار زیادی از سوی کنگره قرار گرفته که واشنگتن را به توافق هسته‌ای ایران ملحق نکند.
دیروز ده‌ها قانونگذار دموکرات و جمهوریخواه آمریکایی در نامه‌ای به رئیس جمهور آمریکا درباره توافق احتمالی با ایران در خصوص رفع تحریم‌ها ابراز نگرانی کردند. آنها در نامه خود از جو بایدن خواسته‌اند که تمام توافق‌های جانبی در اختیار کنگره قرار گیرد و دولت قبل از ورود به برجام با نهاد قانونگذار درباره بازگشت به توافق مشورت کند.
در این نامه با تکرار اتهامات بی پایه و اساس علیه جمهوری اسلامی ایران ادعا شده است که آنها درباره چند بند که ممکن است در متن نهایی توافق گنجانده شود، نگران هستند. این نمایندگان کنگره آمریکا خطاب به بایدن ادامه دادند: ما از شما می‌خواهیم قبل از تقدیم متن کامل توافق و تمامی توافقات جانبی به کنگره وارد توافق نشوید.
پیش از این نیز ۳۰ نماینده دموکرات آمریکایی با امضا کردن پیش نویس نامه ای خطاب به جو بایدن رئیس جمهور آمریکا ضمن ابراز نگرانی از احتمال بازگشت دولت او به توافق هسته‌ای، با هرگونه رفع یا کاهش تحریم‌هایی که علیه ایران وضع شده‌اند، مخالفت کردند. نمایندگان امضا کننده این پیش نویس خواستار این شده‌اند که دولت بایدن پیش از امضای توافق، متن آن را به صورت کامل به کنگره، قانونگذاران و سایر طرف‌های مرتبط ارائه کند.
ناظران معتقدند که این تحولات در کنار فشارهای رژیم صهیونیستی روند رسیدن به توافق نهایی را مختل کرده و دولت بایدن به رغم ادعای تمایل برای بازگشت به برجام، اراده لازم برای فاصله‌گرفتن از سیاست‌های دولت قبل را ندارد.
«محمد مرندی» تحلیلگر حوزه بین‌الملل در این باره در توئیتی نوشت: ایران مطابق با وعده خود پاسخ داد. حال وقت آن رسیده که تیم بایدن تصمیمی جدی بگیرد. وی افزود: برای آمریکا "سازنده" به معنای پذیرش شرایط ایران و برای ایران "سازنده" به معنای رسیدن به توافق متعادل و ضمانت‌دار است. اگر آمریکا تصمیم درست بگیرد، توافق به سرعت به نتیجه می‌رسد.
