پیشگیری از آسیب های اجتماعی/مشارکت‌های مردمی استراتژی نو

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: برخی کارشناسان اعتقاد دارند که آسیب‌های اجتماعی یک شبه پدید نمی‌آیند که یک شبه نیز از بین بروند لذا نمی‌توان با یک دستور، به کناری نشست و مشاهده کرد که از فردا آسیب‌های اجتماعی یکی پس از دیگری رفع شود. به عقیده جامعه شناسان آسیب‌های اجتماعی نیازمند اجماع ویژه بین نهادها و سازمان‌های مردم نهاد، مسئولان دولتی و ارگان‌های مرتبط با فرهنگ، اجتماع و… دارد.

بعد از اینکه سال‌ها کارشناسان اعلام کردند که آسیب‌های اجتماعی نیازمند حضور و نقش آفرینی مردم است، بالاخره این اقدام در یک سال اخیر در دولت سیزدهم رخ داده است. پیش از این موضوع محله محوری توسط سازمان تبلیغات اسلامی، سپاه و… در نظر گرفته می‌شد اما هرگز جنبه منسجم امروز را نداشت. حالا اما کارشناسان بسیار به این اجماع و همفکری برای رفع مشکلات و معضلات اجتماعی، امیدوار هستند.

توسعه مشارکت‌های مردمی

کمیته توسعه مشارکت‌های مردمی شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان سمنان، دفتر اجتماعی استانداری، برنامه‌های محله محوری سپاه پاسداران در محلات مختلف سمنان، مسجد محوری توسط سازمان تبلیغات اسلامی استان، طرح‌های توسعه کتابخوانی روستایی و حاشیه شهرها از سوی کانون پرورش فکری کودکان و ده‌ها طرح دیگر همگی نشان می‌دهد که موضوع مشارکت‌های مردمی به وضوح مد نظر مسئولان استان سمنان قرار دارد و این نکته بسیار خوبی است.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان سمنان در این باره به خبرنگار مهر، می‌گوید: از مهمترین طرح‌های تبلیغات اسلامی، مقوله محله محوری با محوریت مسجد و امام جماعت است در این طرح مردم خودشان دست به دست هم می‌دهند و با توجه به ظرفیت‌های موجود در محلات، مسائل و مشکلات محلات را برطرف می‌کنند. این طرح تکیه بر داشته‌های درون محلات دارد و از ابعاد مختلف، مشکلات و مسائل محلات را برطرف می‌سازد.

حجت‌الاسلام عباس عبدالهی با بیان اینکه طرح‌های سازمان تبلیغات به همین جا ختم نمی‌شود، بیان کرد: سازمان تبلیغات اسلامی مهرواره ای به نام با نور دارد که در آن تلاش دارد از بانوانی که در حل مسائل و مشکلات محلات کوشا هستند، تقدیر کند این طرح همچنین تلاش دارد تا در بین آحاد بانوان جامعه، انگیزه و رغبت ایجاد کند تا در رفع مسائل محلات مشارکت فعالی داشته باشند مسجد از صدر اسلام محل گردهمایی، و رفع مسائل بود، از سوی دیگر حل مسائل به روش‌های مردمی دارای مزیت‌های بسیار خوبی است که از جمله آنها می‌توان به ارتقای مشارکت‌های مردمی اشاره کرد.

تسهیلگری حاکمیت

یک جامعه شناس نیز در این ارتباط به خبرنگار مهر، گفت: آسیب‌های اجتماعی همانطور که از نامش مشخص می‌شود، جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد در واقع همان بستری که در آن عموم مردم، رشد و زندگی می‌کنند لذا نخستین اثر منفی آسیب‌های اجتماعی به خود مردم باز می‌گردد. آسیب‌های اجتماعی یک بردار دو سویه است که هر دو سمت آن مردم هستند یعنی آسیب‌های اجتماعی در دل مردم زاده و اتفاقاً با دست مردم هم می‌تواند برطرف شود.

محمد هادی اشرفی با بیان اینکه حاکمیت در قبال رفع مسائل و معضلات اجتماعی نقش دارد اما این نقش حاکمیتی تنها در زمینه بستر سازی، تسهیلگری و… جواب می‌دهد و نه بیشتر، بیان داشت: بهترین راه مدیریت آسیب‌های اجتماعی استفاده از سازمان‌های مردم نهادی است که به دست مردم راه اندازی و اداره می‌شود اما از امکانات و تسهیلگری دولتی نیز بهره می‌بَرَد. زیرا مردم بهتر می‌توانند مسائل درون خودشان را حل کنند.

وی با بیان اینکه این جمله که مسئولان می‌گویند هر کجا کارها به دست مردم سپرده شد بهترین نتیجه را گرفت، در عین شعاری بودن و البته بی توجهی به آن توسط همان مسئولانی که آن را می‌گویند، اتفاقاً بسیار نکته درستی در درون خود دارد، گفت: جنگ را مردم اداره کردند یا دولت؟ موضوع اینجا است که دولت امروز متأسفانه آنقدر بزرگ شده که اگر بخواهد هم نمی‌تواند دیگر امور را به مردم واگذار کند و لذا واگذاری امور به مردم در اندازه شعار باقی مانده است.

دولت کوچک شود

این کارشناس جامعه شناسی با بیان اینکه واگذاری امور به مردم با این شرایط که دولت ایجاد کرده و در تمام شئون اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دخیل است، عملاً امکان پذیر نیست و در واقع مشکلات ما در قبال آسیب‌های اجتماعی هم درست همین جا ایجاد می‌شود، گفت: یا باید دولت را کوچک کنیم که این موضوع امکان پذیر نیست چرا که ساختارهای دولتی آنقدر وسیع شده‌اند که هیچکدام از شئون مردم امروز وجود ندارد که ارتباطی به دولت نیابد حتی اجرای این برنامه ساده هنری نیز نیازمند مجوزهای دولتی است لذا کار دشوار است.

اشرفی گفت: حالت دوم این است که دولت کوچک نشود، بلکه نقش آفرینی مردم را بزرگ کرد. این وضعیت می‌تواند بخشی از امور را به دوش مردم بسپارد تا خودشان بتوانند با طرح مسائل و راهکارهای آن، اقدامات خوبی را صورت دهند برای مثال در محلات اگر یک روان شناس، یک پزشک، یک وکیل و… زندگی می‌کنند، با محوریت یک سازمان مردم نهاد، یا یک روحانی مسجد و یا هر امکان دیگر مسائل درون همان محله را مورد بررسی قرار دهند.

وی با بیان اینکه درست است که توسعه و جلب مشارکت‌های مردمی در بحث مدیریت آسیب‌های اجتماعی، با بسیج مردمی محقق خواهد شد اما دولت به مثابه حاکمیت هم می‌تواند نقش ایفا کند، گفت: آسیب‌های اجتماعی هزینه و بار سنگینی بر دوش دولت‌ها دارند لذا هزینه کرد در این زمینه، نوعی سرمایه گذاری است از سوی دیگر کار جهادی در ارتباط با آسیب‌های اجتماعی به درستی در استان سمنان معنی نشده است زیرا کار جهادی را کار عمرانی در روستاها به صورت رایگان می‌دانند حال آنکه ورود به مسائل بدون معطل شدن نامه و دستور و دولت و… کار جهادی است که حتی بعضاً هزینه هم دارد که دولت می‌بایست متقبل شود لیکن باید ترکیبی از حضور و مشارکت مردم و دولتی را مد نظر قرار داد.

بستر سازی و سیاست گذاری

معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار سمنان که دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر و در واقع یکی از ارکان مؤثر در زمینه آسیب‌های اجتماعی استان سمنان است، در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن اشاره به اینکه سیاست گذاری و بستری سازی درست در دستور کار دولت است تا مسائل مرتبط با جامعه توسط مردم مدیریت شود، گفت: یکی از رویکردهای ما کمک‌گیری از ارگان‌های مردمی و سمن‌ها است.

احمد ریواده با بیان اینکه استانداری در زمینه‌هایی مانند جذب منابع ملی اعتبارات، هماهنگی‌های ملی مختلف در زمینه طرح‌های اجتماعی، استفاده از تمام ظرفیت‌های استان برای تحقق اهداف و… برنامه دارد اما در نهایت فعالان اجتماعی استان هستند که به واسطه اقدامات فرهنگی، اجتماعی و. … نقش آفرین غایی و نهایی خواهند بود کمااینکه ما در زمینه مدیریت کرونا شاهد آن بودیم همچنین برنامه مواسات کرونایی که در کشور بی نظیر بود، از جمله نمونه‌های این اقدام است.

وی با بیان اینکه طرح‌های پیشگیرانه نیز از جمله اقدامات و برنامه‌های استانداری سمنان در زمینه آسیب‌های اجتماعی است که از از جمله آنان می‌توان به یاری گران زندگی در حوزه اعتیاد اشاره کرد، بیان داشت: احصاء آسیب‌های اجتماعی و برنامه‌ریزی برای پیشگیری از وقوع آنها از جمله مهمترین اولویت‌های ما در استانداری در بحث پیشگیری در حوزه آسیب‌های اجتماعی و همراهی سمن‌های مردم است.

راهبری کنش گران اجتماعی

راه اندازی مرکز نگهداری ماده ۱۶ و مراکز صیانت و توانمندسازی بهبودیافتگان اعتیاد در سطح استان سمنان از جمله برنامه‌هایی است که دقیقاً با همین هدف، یعنی ترویج مشارکت‌های مردمی در زمینه مقابله و پیشگیری از آسیب‌هایی مانند اعتیاد به اجرا در خواهد آمد. البته نمونه‌های مختلفی از این طرح در سطح استان هستند مانند مهدا که کلینیک تخصصی خانواده توسط تبلیغات اسلامی است و اینها همه نشانه‌های امید بخشی هستند که نشان می‌دهد در حوزه آسیب‌های اجتماعی توانسته‌ایم شاهد عملکردهای خوبی در استان باشیم.

سکینه اکبری مشاور مدیرکل تبلیغات اسلامی استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، اعلام کرد کلینیک تخصصی مهدا در راستای ازدواج و خانواده و تسهیل واسطه‌گری ازدواج و دوری از آسیب‌های اجتماعی مشغول به کار شده و به زوج‌ها و دختران جوان و جامعه هدف خود، مشاوره قبل و حین ازدواج می‌دهد تا بتوانیم شرایط بهتری را در زمینه مقابله با آسیب‌های اجتماعی شاهد باشیم.

راهبری زیست بوم فرهنگی و تبلیغی، عدول از تصدی‌گری به راهبری کنش گران اجتماعی، مردمی سازی تبلیغات، رویکرد مسئله محوری و اجتماعی سازی تبلیغ و توسعه شبکه عقلانیت و کادرسازی راهبردهای از جمله مهمترین موضوعاتی است که دوره جدید تبلیغات اسلامی استان سمنان مانند دیگر نقاط کشور در پیش گرفته است حال باید دید که با این رویکردها چقدر می‌توانیم شاهد موفقیت طرح‌های مقابله با مسائل و آسیب‌های اجتماعی باشیم.