مهدی بستانچی، رییس انجمن تولیدکنندگان سیستم های تهویه مطبوع ایران: از فروردین 1400 که دور جدید مذاکرات احیای برجام توسط آقای عراقچی در دولت آقای روحانی آغاز شد تا امروز که آقای باقری کنی در دولت آقای رییسی مذاکرات را انجام می دهند، حدود 18 ماه گذشته است. هجده ماه پر افت و خیز که جنگ روسیه با اکراین نیز در طولانی شدن روند آن تاثیر خود را گذاشته و طرفین اصلی ماجرا، ایران و آمریکا هر بار توپ نتیجه نگرفتن و طولانی شدن مذاکرات را به سمت همدیگر شلیک کرده اند.
به گزارش دنياي اقتصاد، در کنار این پاسکاری که تا کنون دستاوردی برای اقتصاد بحرانی ایران نداشته، موضوع هزینه های تحریم نیز نکته ی مهمی است که نباید از آن غافل شد. برخی از دولتمردان سابق از جمله عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی هزینه های دور زدن تحریم بر اقتصاد ایران را در دوره 16 ساله، بین 300 تا 400 میلیارد دلار برآورد کرده اند، یعنی رقمی بین 18 تا 25 میلیارد دلار در سال، بابت خرید کالا و خدمات، حمل و نقل واسطه ای، بیمه، هزینه انتقال پول، صرف دور زدن تحریم شده است.
انتظارات صنعت از پسابرجام
به گفته آقای میرکاظمی رییس سازمان برنامه بودجه دولت آقای رییسی: «علاوه بر وضعیت نامطلوب رشد اقتصادی، حتی نرخ تشکیل سرمایه ثابت نزولی و به منفی ۴,۶ درصد رسیده؛ یعنی حتی به میزان استهلاک هم سرمایه گذاری نکردیم».
همچنین بر اساس آمارهای رسمی سازمان توسعه تجارت، حجم واردات کالاهای سرمایه‌ای از ۱۰.۴ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۰ با کاهش به 7.۴ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ رسیده است، یعنی از ابتدا تا انتهای دهه 90 به جای افزایش، شاهد افت 30 درصدی واردات کالاهای سرمایه ای بوده ایم.
کاهش شدید سرمایه گذاری در ایران دلایل متنوع و چند وجهی دارد اما نبود چشم انداز روشن اقتصادی-اجتماعی و نداشتن اعتماد به سیاست گذاران و مدیران دولتی، فضای اقتصاد را به سمت فعالیت بازرگانی و اقتصادی کوتاه مدت هدایت کرده تا فعالیت های صنعتی که عموما سرمایه گذاری میان مدت و بلند مدت محسوب می شوند.
افزون بر این ما با افت شدید زیرساخت های صنعتی به ویژه در انرژی و آب نیز روبرو هستیم. خاموشی های شدید شهرها و شهرک های صنعتی در تابستان و قطع گاز صنایع در زمستان نشان می دهد زیرساخت انرژی کشور متناسب با افزایش مصرف رشد نداشته که آشکارا نشان از ضعف مالی و کسری بودجه دولت دارد. به گفته کارشناسان بین 350 تا 500 میلیارد دلار نیاز فوری به سرمایه گذاری در زیرساخت های کشور وجود دارد در حالی که به دلیل تحریم های شدید عملا دولت سرمایه لازم برای این کار را ندارد.
با این مقدمه، به عنوان یک فعال صنعتی و رییس انجمن تولیدکنندگان سیستم های تهویه مطبوع ایران به صورت خلاصه: هدایت درآمدهای ناشی از رفع تحریم نفت و محصولات پتروشیمی به سرمایه گذاری در انتقال تکنولوژی، ورود فناوری های صنعتی روز دنیا و ماشین آلات جدید تولیدی، اصلاح نظامات اداری کشور با هدف شتاب دهی به صادرات کالا و خدمات، هدایت عملیات مالی بین المللی از صرافی ها به نظام بانکی به ویژه راه اندازی مجدد اعتبارات اسنادی (LC) در مبادلات، افزایش نقش نظام بانکی در تامین مالی طرح های صنعتی و بازسازی و توسعه زیرساخت ها را از مهمترین انتظارات بخش صنعت از فرصت احیای برجام می دانم.
در کنار این ها فعالیت ها، دولت باید با پذیرش و تصحیح اشتباهات در سیاست گذاری اقتصادی و اجتماعی، اعتماد و امید را در میان عموم مردم و به ویژه فعالان اقتصادی و صنعتی برانگیزد.
اجرای این رویکردها در کوتاه مدت می تواند حداقل با کاهش 10 تا 15 درصدی هزینه ی بالاسری دور زدن تحریم، به جذاب تر شدن حاشیه سود تولید و فعالیت صنعتی و حضور کالاهای ایرانی در بازارهای جهانی بیانجامد اما تداوم تحریم و سیاست های فعلی، همان طور که شاهد هستیم موجب کاهش شدید حجم اقتصاد، تشدید روند مهاجرت نیروی کار متخصص و فرار سرمایه ها و آنچه چندی است آغاز شده مهاجرت صنایع می‌شود.
