به گزارش خبرگزاری مهر، جدیدترین جلسه از این ویژه برنامه «کشف واقعیت‌های حجاب» با موضوع «روایت مردم، روایت حاکمیت» در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد. حجت الاسلام ذوعلم عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و محمدحسین بادامچی عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درباره موضوعات مرتبط با این حوزه صحبت کردند.
ذوعلم در ابتدای این جلسه گفت: بنده معتقدم اکثر بانوان جامعه ما حجاب را رعایت می‌کنند و باید ازشان تشکر کرد که به این هنجار اجتماعی توجه دارند. قطعاً کسانی که در جامعه ما حجاب را رعایت می‌کنند، هیچ جبر و الزام اجتماعی رویشان نیست، چرا که عده‌ای هستند که این موضوع را رعایت نمی‌کنند و اتفاقی هم نمی‌افتد. همچنین باید از بانوانی که حجاب را رعایت نمی‌کنند خواهشی داشته باشم، چرا که معتقدم کنشگر اصلی در موضوع حجاب، خود خانم‌ها هستند. درخواست من این است که این هنجار مهم جامعه ما را رعایت کنند.
وی ادامه داد: یکی از موضوعات مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که رفتار افرادی که با هم محرم نیستند و حتی رفتار افرادی که با هم محرم هم هستند در سطح جامعه چگونه باید باشد تا وضعیت مطلوبی رقم بخورد؟ در اینجاست که موضوع پوشش مطرح می‌شود.
او با اشاره به جنبه‌های مختلف موضوع حجاب گفت: به نظرم حجاب چند جنبه دارد؛ اگر حجاب را یک مسئله در جامعه بدانیم، باید بپرسیم که این مسئله از چه اهمیتی برخوردار است؟ در حقیقت، اگر از مردم بپرسیم که مسئله اصلی جامعه شما چیست، چه پاسخی می‌دهند؟ جنبه دیگر، قانون حجاب است و از سویی دیگر، حجاب به عنوان نماد مسلمان بودن و تقابل با موج فرهنگی غرب شناخته می‌شود. به نظرم تمام این جنبه‌ها باید به ۲ مطلب ختم شود؛ یکی اینکه موضوع حجاب به درستی برای ما روشن شود و به نگاه واحدی در این موضوع برسیم و دیگر تحقق عملی و ارتقای کیفیت این هنجار مهم در جامعه و تداوم آن است.
بادامچی در بخش دیگری از این جلسه گفت: در موضوع حجاب خیلی کم گفت‌وگو شده است و باید به یک پارادوکس در این زمینه پاسخ داد؛ معتقدم فربگی بسیار عجیبی در بحث حجاب در سال‌های پس از انقلاب ایجاد شده است. به نظر می‌رسد از همان روزهای ابتدایی انقلاب، حجاب به عنوان رأس مسائل فرهنگی تبدیل شده و تا امروز ادامه پیدا کرده است. بدین معنی که یک وضعیت غیرعادی در موضوع حجاب داریم؛ در تمام جوامع می‌بینید که حجاب یک مسئله عرفی است و ربطی به مسائل دینی ندارد.
وی ادامه داد: از سویی دیگر، گویندگان همیشه مردان و شنوندگان همیشه زنان‌اند. این موضوع زمانی عجیب جلوه می‌کند که وقتی خود گوینده در حکمی مشمول نیست، درباره‌اش صحبت می‌کند. معتقدم نوع طرحی که نسبت به موضوع حجاب صورت گرفته برخاسته از نوعی دغدغه مردانه است و دغدغه‌های زنانه را در این موضوع ندیده‌ایم.
ذوعلم در پاسخ به سخنان بادامچی گفت: اینکه فرمودید سیاست‌گذاری در حوزه حجاب موفق نبوده است، اشتباه است. منظورم جمهوری اسلامی نیست، بلکه تعبیرم این است که جامعه مسلمان ایرانی در موضوع حجاب بسیار موفق بوده است. بسیاری از کشورها در این موضوع عقب‌گرد کردند اما جامعه ما در این زمینه بسیار سالم است.
وی تاکید کرد: همچنین اشاره کردید که حجاب مسئله‌ای مردانه بوده است؛ به نظرم این موضوع نیز نادرست است. مثلاً اندیشکده‌ای به نام اندیشکده سبک زندگی داریم که بیشتر اعضای آن خانم‌ها هستند. علاوه براین، خیلی از مسائل وجود دارد که شاید افراد مستقیماً درگیرش نباشند اما برایشان مهم است، چرا که موضوعی اجتماعی است. برای مثال، افراد زیادی هستند که فقیر نیستند، اما فقر برایشان مهم است. بنابراین اینکه هر موضوعی باید درگیر با خود افراد باشد، مبنای علمی ندارد. هر فرد مسلمان، مسئولیت اجتماعی دارد. شاید خودش بیمار نباشد اما به بیماری جامعه توجه دارد. از سویی دیگر، باید این سوال را بپرسیم که چرا این مسئله برای برخی از افراد بی‌اهمیت است؟ شاید این گروه مردانی باشند که هیچ تقیدی به موضوعات ندارند و از بی‌حجابی عده‌ای سوءاستفاده می‌کنند.
بادامچی با اشاره به اینکه حجاب از صورت مسئله‌های اصلی جامعه فاصله گرفته است، گفت: بنده معتقدم که موضوع حجاب از صورت مسئله‌های اصلی جامعه ما فاصله گرفته است. اکنون مشکل اصلی ما به بقای خانواده رسیده است و بنابر دلایل اقتصادی در حال از دست دادن موجودیت خود است، اما از آن سو می‌بینیم که روز به روز تاکیدها بر حجاب بیشتر می‌شود. دلیل این پارادوکس را متوجه نمی‌شوم.
ذوعلم در پاسخ به یک ابهام درباره اینکه چرا یک امر درونی تحمیل می‌شود، گفت: این عبارت، روایتی مخدوش است و مشخص است که در پشت صحنه کسانی که با این جامعه و این نظام اجتماعی موافق نیستند، سعی می‌کنند مسئله‌سازی کنند. وقتی صحبت از حاکمیت می‌شود، نباید به یک فرد و گروه بسنده کرد. بهتر است بپرسیم که نظر رهبری درباره این موضوع چیست؟ در طول ۱۰ سال گذشته چند بار عبارت حجاب بانوان را از رهبری شنیده‌اید؟ آیا ایشان در صحبتی که با دولت داشتند، فرموده‌اند که به حجاب بانوان هم رسیدگی کنید؟ منظورم این نیست که ایشان بی‌اعتنا هستند، اما ایشان به عنوان رهبر دلسوز جامعه به دنبال راهبرد فرهنگی برای حل این چالش هستند. ایشان در راهبردهای فرهنگی‌شان بارها تاکید کرده‌اند که نوع مواجهه با یک مسئله فرهنگی باید از جنس مسئله فرهنگی باشد.
وی ادامه داد: از سویی دیگر، موضع رئیس‌جمهور چیست؟ او هم می‌گوید قانون اجرا شود و حرف بیشتری نمی‌زند. بنابراین از سوی او نیز فربه‌سازی صورت نمی‌گیرد. این تلقی که موضوع حجاب امنیتی شده اشتباه است. شاید گاهاً پلیس امنیت اجتماعی به یک خانم بسیار بدپوشش تذکر بدهد و او هم شلوغ کند؛ اینها روایت سازی است و گزارش واقعیت نیست. البته همان پلیس هم تنها یک حلقه از حاکمیت است. بخش‌های زیادی از حاکمیت به حجاب نمی‌اندیشند و چه بسا قانون حجاب را مزاحم تلقی می‌کنند. بنده معتقدم که اگر برخی فربه‌نمایی‌ها در موضوع حجاب صورت می‌گیرد، تعمدی در پشتش است و آن تعمد هم از عناصر بیرونی است.
بادامچی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: متأسفانه موضوع حجاب را تبدیل به نقطه پرگار زیست زن مسلمان کرده‌ایم و به نظرم این موضوع اسف بار است. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد حجاب جز ۱۰ اولویت اول آن نبوده است. مسئله زن مسلمان در ابتدای انقلاب این بود که من هم‌پای مرد می‌توانم با استکبار مبارزه و جامعه عادلانه ایجاد کنم. همین گفتمان هم به پیروزی رسید، اما چرخش ایجاد شد؛ به عبارت دیگر، گروه‌هایی که حجاب اولویت اول‌شان بود قاطبه نبودند اما طی یک چرخش حاکمیت را به دست گرفتند. به نظرم دو نوع صورت‌بندی درباره زن مسلمان وجود داشت؛ صورت‌بندی انقلابی این است که زن مسلمان می‌تواند سیاسی باشد اما صورت‌بندی سنت‌گرا این است که اگر زن وارد عرصه اجتماعی شود، موجب مفسده است. به نظر می‌رسد که این دیدگاه غالب شده است. سوال من این است که چرا برای صحبت درباره این موضوع به جای اتخاذ رویکرد علمی و پژوهشی، امنیتی صحبت می‌کنیم؟
ذوعلم در پاسخ به این نکات مطرح شده گفت: بدون شک موضوع حجاب برای امام مهم بوده است؛ در عمده فتاوای ایشان و سخنرانی‌هایی که داشتند به همین موضوع اشاره کردند و درباره حجاب صحبت‌های بسیار مهمی را بیان کرده‌اند. اینکه امام درباره موضوعات سیاسی و اجتماعی سخن می‌گوید، منافاتی با مسئله حجاب ندارد و نمی‌توان استنباط کرد که این موضوع برای امام مهم نبوده است.
