به گزارش رکنا، کارگردان های زن ایرانی از گذشته تا به امروز فعالیت‌های بسیاری در عرصه سینما و تلویزیون داشته، آثار درخشانی را در سطح داخلی و بین‌المللی به ثبت رسانده و جوایز جهانی بسیاری نیز کسب کرده‌اند. زنان ایرانی معمولا دغدغه‌ها، مشکلات اجتماعی و همینطور مسائل مربوط به زنان را به بهترین شکل به تصویر می‌کشند و اغلب روایتگر داستان‌های واقعی هستند که در بستر جامعه امروزی اتفاق می‌افتند. کارگردان های زن ایرانی در سطح جهانی نیز با بزرگان سینما به رقابت پرداخته و توانسته‌اند جوایز بین‌المللی فراوانی را از آن خود کنند. در ادامه این مقاله برترین کارگردان های زن در سینمای ایران را به همراه آثار ماندگارشان به شما معرفی می‌کنیم.
در این بخش به بیوگرافی و آثار درخشان بهترین کارگردان‌های زن ایرانی اشاره می‌کنیم.
آثار مطرح: دو زن، زن زیادی، آتش‌بس، سوپر استار، ملی و راه‌های نرفته‌اش
تهمینه میلانی یکی از بهترین و موفق‌ترین کارگردانان زن ایرانی است که آثار ماندگاری را در کارنامه خود ثبت کرده است. او در 15 شهریور 1339 در شهر تبریز به دنیا آمد و در این شهر بزرگ شد، اما برای تحصیل در مقطع نظری به تهران آمد و سپس برای تحصیلات دانشگاهی در سال 1357 مجددا به تبریز بازگشت و در رشته برق به تحصیل خود ادامه داد. وی پس از پیروزی انقلاب و تعطیل شدن دانشگاه‌ها به تهران بازگشت و این بار در رشته معماری دانشگاه علم و صنعت تهران به تحصیل مشغول شد.
اولین تجربه فعالیت تهمینه میلانی در عرصه سینما و تلویزیون مربوط به فیلم «خط قرمز» است که در آن به عنوان منشی صحنه شروع به کار کرد. او در این میان در کارگاه‌های فیلم آزاد و فیلمنامه نویسی نیز فعالیت می‌کرد. تهمینه میلانی در سال 1368 توانست اولین فیلم سینمایی خود به نام «بچه‌های طلاق» را بسازد. او با ساخت این فیلم توانست نظر مثبت منتقدان و مخاطبان را به خود جلب کند و در هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر، برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم شود. وی پس از کسب این موفقیت، فیلم‌های درخشان دیگری ساخت و به تدریج تبدیل به یکی از کارگردانان مطرح زن در سینما شد.
تهمینه میلانی، از بهترین کارگردان های زن ایرانی، در طول سال‌های فعالیت خود با برخی حواشی سیاسی هم دست و پنجه نرم کرد. او بعد از اکران فیلم «نیمه پنهان» دستگیر و پس از گذشت چند روز آزاد شد. میلانی پس از آن شروع به ساخت فیلم‌هایی با موضوع زنان و مشکلات آن‌ها در جامعه کرد. برخی آثار ماندگار او درباره زنان شامل فیلم‌های «دو زن»، «زن زیادی»، «واکنش پنجم»، «تسویه حساب» و «ملی و راه‌های نرفته‌اش» است.
تهمینه میلانی در جشنواره‌های داخلی و خارجی نیز جوایز بسیاری کسب کرده است. او تا کنون موفق به دریافت سه سیمرغ بلورین از جشنواره فیلم فجر و یک نخل طلایی از جشنواره فیلم آبادان شده است. وی در جشنواره‌های بین‌المللی مانند جشنواره فیلم داکا، جشنواره فیلم آسیا پاسیفیک، جشنواره فیلم لس آنجلس و غیره، موفق به دریافت جوایزی برای بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه شده است.
آثار مطرح: نرگس، روسری آبی، بانوی اردیبهشت، زیر پوست شهر، گیلانه، خون بازی
رخشان بنی‌اعتماد یکی از زنان موفق سینمای ایران است و آثار فاخر و ارزشمندی را در طول فعالیت خود در سینما به ثبت رسانده است. او در 14 فرودین 1333 در شهر تهران متولد شد و در رشته کارگردانی سینما در دانشکده هنر تهران به تحصیل پرداخت. رخشان بنی‌اعتماد در سال 1359 با جهانگیر کوثری ازدواج کرد و دارای دو فرزند به نام تندیس و باران کوثری است.
رخشان بنی‌اعتماد اولین تجربه فعالیت حرفه‌ای خود در تلویزیون را در سال 1350 با سمت «منشی صحنه» آغاز کرد و در این میان نیز چندین فیلم مستند را به تنهایی کارگرانی کرد. اولین فعالیت سینمایی او نیز در سال 1360 به عنوان منشی صحنه بود. رخشان بنی‌اعتماد در سال 1366 اولین فیلم بلند خود به نام «خارج از محدوده» را ساخت و یک سال پس از آن نیز فیلمنامه «زرد قناری» را نوشت و آن را کارگردانی کرد. وی پس از ساخت این دو فیلم، به تدریج در عرصه سینما شناخته شد و توانست آثار ماندگاری را خلق کند.
رخشان بنی‌اعتماد در سال 1370 برای ساخت فیلم «نرگس» در دهمین دوره جشنواره فیلم فجر، برنده جایزه بهترین کارگردانی شد. او علاوه بر کارگردانی، در حوزه فیلمنامه‌نویسی و تهیه‌کنندگی نیز موفق بود و در دهه 70 توانست فیلم‌های ماندگاری مانند «روسری آبی»، «بانوی اردیبهشت»، «داستان‌های جزیره» و «زیر پوست شهر» را بسازد. وی در سال 1385 فیلم «خون بازی» را به تهیه کنندگی همسر خود جهانگیر کوثری ساخت و نقش اصلی بازیگر زن آن فیلم را نیز دخترش «باران کوثری» ایفا کرد. فیلم خون بازی یکی از آثار ماندگار او محسوب می‌شود و در آن زمان توانست جوایز داخلی و خارجی متعددی را کسب کند. باران کوثری، دختر کارگردان معروف زن ایرانی نیز برای ایفای نقش در خون بازی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را دریافت کرد. در سال 1394 نیز بنی اعتماد برای فیلم قصه‌ها، جایزه بهترین فیلمنامه را از جشنواره فیلم ونیز دریافت کرد.
رخشان بنی‌اعتماد در همان سال‌های ابتدایی ورود خود به عرصه سینما، به عنوان داور در جشنواره‌های مختلف شرکت می‌کرد و اولین تجربه داوری وی در سال 1369 به عنوان داور جشنواره فیلم فجر بود. او در جشنواره‌های بین‌المللی مانند جشنواره فیلم مونترال، جشنواره فریبورگ، جشنواره شانگهای و غیره نیز به داوری پرداخته است.
آثار مطرح: فیلم شهر موشها، سریال‌های مدرسه‌ی موشها، خونه مادربزرگه، آرایشگاه زیبا، کتابفروشی هدهد و همه بچه‌های من
مرضیه برومند نیز یکی از موفق‌ترین کارگردانان زن ایرانی است و آثار ماندگاری را برای سینما و تلویزیون ساخته است. او در 17 خرداد 1330 در تهران به دنیا آمد و در رشته هنرهای نمایشی در دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد.
مرضیه برومند در یک خانواده هنری بزرگ شده است و خواهران او احترام و راضیه برومند نیز در حوزه سینما به عنوان بازیگر و نویسنده فعالیت می‌کنند. همه ما مرضیه برومند را به واسطه کارهای عروسکی و جذاب وی می‌شناسیم و بچه‌های دهه 60 و 70 از کارهای ایشان خاطرات بسیاری دارند. مرضیه برومند فعالیت هنری خود را از سال 1353 با بازی در تئاتر کودکان آغاز کرد. وی پس از آن در چندین فیلم به عنوان بازیگر و عروسک گردان نیز فعالیت کرد، اما فعالیت جدی و حرفه‌ای او در سال 1364 با ساخت فیلم سینمایی عروسکی «شهر موشها» آغاز شد که در آن به عنوان کارگردان عروسکی کار کرد.
پس از تجربه موفق شهر موشها، مرضیه برومند در سال 1366 مجموعه تلویزیونی ماندگار «خونه مادربزرگه» را برای صدا و سیما ساخت. این مجموعه در آن زمان طرفداران بسیاری داشت و توانست توجه مخاطبان زیادی را به خود جلب کند. خونه مادربزرگه جزء یکی از کارهای موفق مرضیه برومند محسوب می‌شود. وی در سال 1373 فیلم «الو الو من جوجوام» را برای کودکان ساخت. پس از آن نیز در همان سال با ساخت سریال عروسکی «قصه‌های تابه‌تا» برای صدا و سیما توانست محبوبیت بسیاری در میان مردم بدست آورد و این سریال نیز یکی از نوستالژی‌های نسل دهه 70 است.
مرضیه برومند، از بهترین کارگردان های زن ایرانی، علاوه بر ساخت فیلم و سریال برای کودکان، چندین فیلم سینمایی و سریال مانند «کتابفروشی هدهد»، «همه بچه‌های من» و… را نیز برای رده سنی بزرگسال ساخته است. برومند در سال 1392 سریال آب پریا را ساخت که یک سریال با دغدغه محیط زیستی بود. جدیدترین اثر این موفق ترین کارگردان زن ایران نیز سریال عروسکی شهرک کلیله و دمنه محصول 1401 است.
آثار مطرح: شمعی در باد، بچه‌های ابدی، هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند، زیر سقف دودی
پوران درخشنده یکی از کارگردانان ارزشمند سینمای ایران است که معمولا دغدغه‌ها و مسائل اجتماعی روز را به تصویر می‌کشد. او در 7 فروردین 1330 در کرمانشاه به دنیا آمد و در رشته سینما در مدرسه عالی تلویزیون و سینما به تحصیل مشغول شد.
پوران درخشنده فعالیت جدی و حرفه‌ای خود در سال 1354 برای صدا و سیما آغاز کرد. او در ابتدا شروع به ساخت فیلم‌های مستند کرد و از همان سال‌های اولیه فعالیت خود به موضوعات آسیب‌های اجتماعی و مسائلی که در جامعه اتفاق می‌افتند، علاقه داشت و مبنای فیلمسازی خود را نیز بر همین اساس پایه‌گذاری کرد. پوران درخشنده در سال‌های ابتدایی ساخت مستند، فیلم‌های مستندی با موضوعات طاعون، چهارشنبه سوری، موضوعات مربوط به زنان، اشتغال‌زایی، رکود اقتصادی و اعتیاد ساخت.
درخشنده در سال 1365 اولین فیلم بلند خود به نام «رابطه» را ساخت و پس از آن در سال‌های بعد فیلم‌های دیگری مانند «پرنده کوچک خوشبختی»، «عبور از غبار»، «زمان از دست رفته»، «عشق بدون مرز» و غیره را ساخت. وی در کنار پرداختن به آسیب‌های اجتماعی، توجه ویژه‌ای به مشکلات و مسائل مربوط به زنان در جامعه دارد. پوران درخشنده در سال 1391 فیلم سینمایی جنجالی «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند!» را ساخت. این فیلم در آن زمان به دلیل پرداختن به موضوعی تازه در سینما توانست توجه مخاطبان گسترده‌ای را به خود جلب کند و برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران جشنواره فجر شد و در سطح بین‌المللی نیز مورد تحسین قرار گرفت.
پس از تجربه موفق ساخت فیلم هیس، پوران درخشنده باری دیگر برای پرداختن به آسیب‌های اجتماعی و مسائل مربوط به زنان، در سال 1395 فیلم «زیر سقف دودی» را ساخت. این فیلم نیز یکی از فیلم‌های موفق پوران درخشنده محسوب می‌شود و در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر، نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین کارگردانی شد.
آثار مطرح: شیار ۱۴۳، شبی که ماه کامل شد، ابلق
نرگس آبیار نیز یکی از موفق‌ترین و بهترین کارگردانان زن سینمای ایران است که آثار موفقی را در زمینه نویسندگی و فیلمسازی در کارنامه هنری خود ثبت کرده است. او در 6 اسفند 1350 در تهران به دنیا آمد و در رشته ادبیات فارسی به تحصیل پرداخت.
نرگس آبیار فعالیت هنری خود را ابتدا با داستان‌نویسی و نویسندگی در سال 1376 آغاز کرد و چندین رمان و داستان برای قشر نوجوان نوشت. او تا کنون کتاب‌های موفق زیادی نوشته و در کنار نویسندگی به ساخت فیلم‌های کوتاه و مستند نیز پرداخته است. وی در سال 1385 اولین فیلم کوتاه خود به نام «بن‌بست مهربان» را ساخت و به دنبال آن نیز در سال‌های بعد، فیلم کوتاه داستانی «روایت یک داستان باور نکردنی» را ساخت و در سال 1386 نیز مستندی به نام «یک روز پس از دهمین روز» را تولید کرد و پس از آن نیز در همین حوزه به فعالیت پرداخت.
نرگس آبیار تا کنون تجربه ساخت پنج فیلم بلند موفق را داشته است. او در سال 1391 اولین فیلم بلند خود به نام «اشیا از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیک‌ترند» را ساخت که در سینماها به اکران درآمد. وی پس از آن، فیلم موفق و زیبای «شیار 143» را با پرداختن به موضوع جنگ و اسرا ساخت و توانست جوایزی را در سطح داخلی و بین‌المللی بدست آورد.
نرگس آبیار پس از شیار 143، در سال 1394 فیلم «نفس» را برای سینما ساخت. پس از آن نیز در سال 1397، موفق‌ترین فیلم بلند خود به نام «شبی که ماه کامل شد» را بر اساس یک داستان واقعی ساخت و توانست در سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر، برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی شود. دو سال بعد یعنی در سال 1399 نیز، آبیار فیلم ابلق را ساخت. این فیلم نامزد دریافت 10 سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر شد و توانست 4 سیمرغ را از آن خود کند.
آثار مطرح: شیفت شب، آتابای
نیکی کریمی یکی از موفق‌ترین بازیگران و کارگردانان زن برتر ایرانی، متولد 19 آبان 1350 است. اکثر ما نیکی کریمی را به عنوان یک بازیگر سینما می‌شناسیم اما او از بهترین کارگردان های خانم ایرانی نیز هست. اولین تجربه فیلمسازی نیکی کریمی، فیلم یک شب بود. این فیلم در سال 1383 ساخته شد و هانیه توسلی در آن حضور داشت. کریمی سپس دو فیلم بلند دیگر به نام‌های «چند روز بعد» و «سوت پایان» را ساخت.
در سال 1393 بود که او یکی از موفق‌ترین فیلم‌هایش را ساخت. فیلم شیفت شب با نقش‌آفرینی بازیگرانی همچون محمدرضا فروتن و لیلا زارع در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. این فیلم دیپلم افتخار از سوی هیئت داوران این جشنواره را برای نیکی کریمی به ارمغان آورد. یکی از جدیدترین آثار کریمی نیز درامی اجتماعی به نام آتابای است. این فیلم نامزد دریافت پنج سیمرغ بلورین از جشنواره فیلم فجر شد. با مطالعه این مقاله می‌توانید بیشتر با این فیلم نیکی کریمی آشنا شوید.
فیلم‌های نیکی کریمی، از بهترین کارگردانان زن سینمای ایران، در جشنواره‌های خارجی متعددی به نمایش درآمده‌اند و جوایز مختلفی را برای او به ارمغان آورده‌اند. کریمی علاوه بر کارگردانی آثار داستانی، تا کنون دو فیلم مستند نیز ساخته است. او در چندین اثر نیز به عنوان تهیه‌کننده حضور داشته است.
آثار مطرح: زندان زنان، سه زن
منیژه حکمت از کارگردانان و تهیه کننده های زن ایرانی، متولد سال 1341 در اراک است. او مادر پگاه آهنگرانی، بازیگر و مستندساز ایرانی است. حکمت تا کنون پنج فیلم بلند را کارگردانی کرده و در چندین فیلم به‌عنوان تهیه‌کننده، دستیار کارگردان، برنامه‌ریز و مدیر تولید حضور پیدا کرده است. فیلم زندان زنان (1379) اولین فیلمی بود که منیژه حکمت کارگردانی کرد. این فیلم جایزه بهترین فیلم و فیلمنامه را از جشن خانه سینمای ایران و همچنین جایزه عفو بین‌الملل از جشنواره فیلم رتردام را برای منیژه حکمت، از بهترین کارگردانان زن سینمای ایران، به ارمغان آورد. سه زن (1385)، جاده قدیم (1396)، بندر بندر (1399) و ۱۹ (1400) نیز از دیگر فیلم‌های این کارگردان زن ایرانی هستند.
آثار مطرح: ناهید، اسرافیل، تی‌تی
آیدا پناهنده از مشهورترین کارگردان های زن ایرانی، متولد 17 شهریور 1358 است. او علاوه بر کارگردانی، در زمینه‌های فیلمنامه‌نویسی و تهیه‌کنندگی نیز فعالیت دارد. پناهنده تا کنون 4 فیلم سینمایی، 3 فیلم تلویزیونی و 3 فیلم مستند ساخته است. اولین اثر سینمایی او فیلم ناهید بود. این فیلم که بازیگرانی همچون ساره بیات، پژمان بازغی و نوید محمدزاده در آن حضور دارند، موفق به کسب جوایز داخلی و خارجی متعددی شد که از میان آن‌ها می‌توان به جایزه آینده نویدبخش در بخش نوعی نگاه جشنواره فیلم کن اشاره کرد. اسرافیل، دومین فیلم پناهنده، نیز اثر موفقی از آب درآمد. این فیلم نامزد دریافت سه سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر شد.
جدیدترین اثر آیدا پناهنده نیز فیلم تی‌تی (1399) است. این فیلم را می‌توان بهترین اثر این کارگردان تا کنون خواند. این فیلم نامزد دریافت سه سیمرغ از جشنواره فجر شد و جوایزی نیز از جشنواره‌های خارجی دریافت کرد. تی‌تی در بخش بهترین کارگردانی و بهترین فیلم جشنواره فجر حضور نداشت اما از نگاه منتقدان سینما به‌عنوان بهترین فیلم این دوره از جشنواره انتخاب شد.
