به گزارش همشهری آنلاین، در ایران هم جمعیت هلال‌احمر این وظیفه ذاتی را بر عهده دارد و می‌توان گفت یکی از نخستین ماموریت‌های جمعیت‌های ملی در هر کشوری آموزش کمک‌های اولیه است. همزمانی این روز جهانی با ایام اربعین و همچنین نزدیکی به بازگشایی مدارس، فرصتی است برای هلال‌احمر تا این آموزش‌ها را به مسافرانی که به سمت عراق روانه می‌شوند، ارائه کند. همچنین با حضور مربیان آموزشی در مدارس، جای خالی زنگ‌های مهارت‌های امدادی را در مدارس ابتدایی پر کند.
پیمان صابریان، معاون آموزش، پژوهش و فناوری جمعیت هلال‌احمر درباره این موضوع می‌گوید: «هم‌اکنون در کتاب‌های درسی متوسطه درس‌هایی به این موضوع اختصاص داده شده است. همچنین واحدهای درسی‌ای در برخی رشته‌های دانشگاهی در این زمینه داریم، اما ورود این مباحث به کتاب‌ها و واحدهای درسی دوره ابتدایی و مهدها و پیش‌دبستانی‌ها آرزویی است که ما به‌دنبال تحقق آن هستیم؛ گرچه آموزش و پرورش امسال همکاری خوبی با ما داشته و قرار است با شروع مهرماه، در تعدادی از مدارس مربی‌های آموزشی ما حضور داشته باشند، اما هنوز هم زنگ رسمی‌ای در مدارس برای آموزش این مهارت‌ها به چشم نمی‌خورد و امیدواریم به‌زودی این موضوع محقق شود.» ادامه این گفت‌وگو پیش‌روی شماست.
از بین آموزش‌های همگانی در برابر مخاطرات، یک روز خاص به‌عنوان روز جهانی کمک‌های اولیه به ثبت رسیده است. دلیل تأکید فدراسیون بین‌المللی صلیب‌سرخ و جمعیت‌های ملی به آموزش کمک‌های اولیه چیست؟
می‌توان گفت کمک‌های اولیه شامل آن دسته از اقدامات حیاتی و اولیه‌ای است که در زمان وقوع هر حادثه‌ای می‌تواند شانس زنده بودن افراد را بالا ببرد. برای هر حادثه‌ای یک زمان طلایی امداد تعریف شده است که از نخستین لحظات بعد از سانحه شروع می‌شود و بسته به نوع حادثه‌ای که رخ داده، گاهی به کمتر از ۵ دقیقه هم می‌رسد؛ یعنی فرض کنید فردی دچار ایست قلبی شده باشد، برای نجات این فرد و انجام احیای قلبی کمتر از ۸ دقیقه زمان داریم و اگر در این مدت، فرد احیا نشود، جان خود را از دست می‌دهد، اما اگر احیای قلبی در زمان طلایی رخ دهد، احتمال زنده ماندن را چند برابر بیشتر می‌کند.
موضوعی که اهمیت کمک‌های اولیه را چند برابر می‌کند این است که هنگام وقوع حادثه، تا رسیدن نیروهای امدادی و اورژانس ممکن است خیلی زمان از دست برود، اما اگر تک‌تک افراد جامعه با این اقدامات آشنا باشند و بدانند قبل از رسیدن نیروی متخصص چه باید کرد، می‌توانند جان خودشان و اطرافیانشان را نجات دهند. دلیل اهمیت کمک‌های اولیه در جمعیت‌های ملی هم دقیقا همین است.
قانون اساسی مسئولیت آموزش همگانی در مواجهه با مخاطرات را بر عهده جمعیت هلال‌احمر گذاشته است. از طرفی این موضوع بخشی از هویت هلال‌احمر به‌عنوان جمعیتی ملی را می‌سازد. اما در ایران مسئولیت‌های بسیار گسترده‌تری به جمعیت هلال‌احمر سپرده شده؛ از امداد جاده‌ای گرفته تا فعالیت‌های دیگر. آیا تعدد وظیفه و مسئولیت در هلال‌احمر ایران باعث کم‌رنگ شدن موضوع آموزش همگانی در این جمعیت نشده است؟
جمعیت هلال‌احمر ایران یکی از ۵ جمعیت ملی برتر در جهان، به گواه فدراسیون بین‌المللی صلیب‌سرخ است. طبیعی است که برای مسئولیت‌های تعریف شده، بخش‌های مختلفی در هلال‌احمر ایجاد شده است و تمرکز بر هر یک از این مسئولیت‌ها به‌معنای روی زمین ماندن سایر اقدامات نیست.
سعی من در معاونت آموزش و پژوهش هلال‌احمر این بوده که آموزش‌ها را با دانش نوین جهانی هماهنگ کنم. امروزه در تمام دنیا برای روبه‌رو شدن و آماده بودن در برابر مخاطرات و انواع آموزش‌ها از روش‌های نوینی بهره می‌گیرند. ما هم سعی کردیم آموزش‌ها را به عرصه‌های نوینی مثل آموزش مجازی و فضای دیجیتال ببریم.
آموزش‌ها به سمت مخاطبانی با سنین کم پیش می‌رود و ما با مهدکودک‌ها ارتباط خوبی گرفته‌ایم. از فیلم، موشن‌گرافی و جذابیت‌های گرافیکی دیگر برای آموزش استفاده می‌کنیم. به‌زودی سراغ استفاده از عینک‌های وی‌آر و ای‌آر می‌رویم تا با واقعیت مجازی بتوانیم حضور افراد در صحنه حوادث و سوانح را بازسازی کنیم. یا آموزش‌ها را به سمت دایر کردن اسکیپ‌روم‌هایی می‌بریم که در بین نوجوانان و جوانان طرفدار زیادی دارد تا این افراد حین بازی و سرگرمی بتوانند مهارت‌های خود در زمینه آمادگی در برابر مخاطرات یا کمک‌های اولیه را محک بزنند. همچنین تم پارک آموزشی‌ای در دست طراحی است تا خانواده‌ها بتوانند از فضای آموزشی آن استفاده کنند.
استفاده از ظرفیت‌های آموزش و پرورش برای آموزش‌هایی مثل کمک‌های اولیه یا اطفای‌حریق و آمادگی در برابر مخاطرات، همواره یکی از دغدغه‌های نهادهایی مثل هلال‌احمر و آتش‌نشانی بوده، اما هنوز محقق نشده است. آیا هنوز هم خبری از این آموزش‌ها در کتاب‌های درسی دانش‌آموزان نیست؟
هم‌اکنون در کتاب‌های درسی متوسطه درس‌هایی به این موضوع اختصاص داده شده است. همچنین واحدهای درسی‌ای در برخی رشته‌های دانشگاهی در این زمینه داریم، اما ورود این مباحث به کتاب‌ها و واحدهای درسی دوره ابتدایی و مهدها و پیش‌دبستانی‌ها، آرزویی است که ما به‌دنبال تحقق آن هستیم.
گرچه آموزش و پرورش امسال همکاری خوبی با ما داشته و قرار است با شروع مهرماه، در تعدادی از مدارس مربی‌های آموزشی ما حضور داشته باشند، اما هنوز هم زنگ رسمی‌ای در مدارس برای آموزش این مهارت‌ها به چشم نمی‌خورد و امیدواریم به‌زودی این موضوع محقق شود. برای اینکه این آموزش‌ها منجر به تجربه‌های موفق عملی شوند، نیاز داریم تا هر سال تکرار شوند؛ در غیراین صورت ممکن است افراد نتوانند در زمان وقوع حادثه، آنقدر حضور ذهن داشته باشند که از آن به‌درستی استفاده کنند.
در دوره‌های آموزشی هلال‌احمر، بر ارائه گواهینامه به متقاضیان تأکید دارید. این گواهینامه‌ها چقدر معتبر هستند و چه کاربردی دارند؟ آیا دوره‌های آموزشی هلال‌احمر با دوره‌هایی که سازمان فنی و حرفه‌ای برگزارکننده آن است، تفاوت دارد؟
یکی از تفاوت‌های ما و سازمان فنی و حرفه‌ای، رایگان بودن آموزش‌های عمومی و همگانی در هلال‌احمر است. افراد برای شرکت در همین دوره‌ها توسط فنی و حرفه‌ای باید هزینه‌های مختلفی پرداخت کنند.
نکته دیگر، مدرکی است که ارائه می‌شود. مدارک هلال‌احمر، اعتباری جهانی دارد؛ چراکه عضوی از یک سازمان بزرگ بین‌المللی و بشردوستانه هستیم، اما اینها به این معنا نیست که یکی از این دوره‌ها بر دیگری ارجحیت دارد. برای ما هدف اصلی و مهم این است که هر شهروند یک امدادگر شود و آموزش‌های لازم برای کمک‌رسانی به‌خود و دیگران را ببیند تا درصورت وقوع حادثه بتواند مؤثر باشد. بد نیست بدانید در این آموزش‌ها افراد علاوه بر اینکه آموزش می‌بینند که در چه شرایطی باید برای کمک به دیگران وارد عمل شوند، یاد می‌گیرند که در برخی حوادث برای اینکه فرد آسیب شدیدتری نبیند باید کمترین مداخله را داشته باشند؛ مثلا در تصادفات که حدس می‌زنیم فرد دچار شکستگی‌های متعدد شده، بهترین راه تثبیت موقعیت تا رسیدن نیروهای امدادی است و تشخیص انواع مداخلات و کیفیت آن، در همین دوره‌هاست که آموزش داده می‌شود.
گرچه مستندنگاری دقیقی در این زمینه نشده است، اما افراد زیادی به‌صورت خوداظهاری به ما مراجعه کرده‌اند و از تجربه‌های خود در زمینه نجات جان اعضای خانواده و سایر افراد در موقعیت‌های اتفاقی گفته‌اند؛ حتی بسیاری از امدادگران هلال‌احمر هستند که دلیل جذبشان به جمعیت هلال‌احمر و طی کردن دوره‌های تخصصی و آموزش‌ها، این بوده که در گذشته شاهد حادثه‌ای بوده‌اند یا به دلایل دیگری ضرورت این آموزش‌ها را حس کرده‌اند.
بخش مهمی از جامعه که معمولا از آموزش‌های همگانی و عمومی سهم کمتری دارند، اقشاری مثل معلولان و نابینایان و... هستند. با توجه به شرایط ویژه‌ای که این افراد ممکن است داشته باشند، آیا برنامه‌ریزی خاصی برای آموزش این افراد صورت گرفته است؟
سؤال خوبی است. این افراد معمولا به‌دلیل عدم‌مناسب‌سازی محیط و شرایط، برای انجام برخی امور به همراهی دیگران نیاز دارند. همین مسئله باعث می‌شود آنها در حوادث و سوانح آسیب‌پذیرتر باشند.
آموزش مواجهه با حوادث و سوانح، کمک‌های اولیه و... به آنها آرامش خیال می‌دهد که درصورت وقوع بحران و حادثه می‌توانند از خود محافظت کنند یا حتی کمک‌حال دیگران باشند. برای آمادگی این افراد در زمان وقوع حادثه، آموزش‌های مختص افراد معلول، نابینایان، ناشنوایان و گروه‌های خاص دیگر را هم در دوره‌های آموزش همگانی ترتیب داده‌ایم. این موارد با توجه به شرایط خاص این گروه‌ها آموزش داده شده است و ویدئوهای آموزشی و مباحث تئوری آن در دسترس قرار دارد.
تلاش ما این است که افراد با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط زندگی خود و همچنین حادثه پیش آمده بتوانند سناریوهای مختلفی برای تامین امنیت و محافظت از خود داشته باشند. لازمه این کار این است که آنها نسبت به محیط اطراف و ساختار محل سکونت خود اشراف داشته باشند و مهارت‌های لازم را هم کسب کنند.
سالانه ۵۰۰ هزار نفر آموزش می‌بینند
«طبق بودجه‌ای که برای بخش آموزش جمعیت هلال‌احمر تعریف شده، ما سالانه می‌توانیم به ۵۰۰ هزار نفر آموزش رایگان بدهیم.» نواب شمس‌پور، مدیرکل آموزش همگانی معاونت آموزش، پژوهش و فناوری جمعیت هلال‌احمر این را می‌گوید و به برنامه‌های این مرکز برای گسترش آموزش‌های همگانی و به‌خصوص کمک‌های اولیه در هلال‌احمر اشاره می‌کند.
او می‌گوید: «با راه‌اندازی خانه‌های هلال در گوشه و کنار کشور، توانسته‌ایم آموزش‌هایی مثل سوختگی، انواع شکستگی‌ها، پی‌سی‌آر، مسمومیت‌ها و... را هم وارد مباحث آموزش‌های همگانی کنیم و با کمک ظرفیت‌های خانه هلال، گستره آموزش‌ها را بزرگ‌تر کنیم. به این ترتیب، سالانه حدودا ۱۰۰ هزار نفر از طریق خانه‌های هلال به جمع آموزش‌دیده‌های هلال‌احمر اضافه می‌شوند.» طرح دادرس، مخفف دانش‌آموز آماده در روزهای سخت، یکی دیگر از اقدامات جمعیت هلال‌احمر برای گسترش آموزش‌های همگانی حوزه امداد و مخاطرات است که گروه سنی نوجوان را به آموزش و رقابت در این زمینه دعوت می‌کند.
شمس‌پور می‌گوید: «اطلاعات مربوط به کمک‌های اولیه و دیگر آموزش‌ها در هلال‌احمر، هر ۵ سال یک‌بار توسط صلیب‌سرخ به‌روزرسانی می‌شود. ما هم برنامه‌های آموزشی خودمان را با این آموزش‌ها منطبق می‌کنیم. راه‌های مختلفی برای استفاده شهروندان از خدمات آموزشی جمعیت هلال‌احمر وجود دارد. یکی از این راه‌ها مراجعه حضوری به شعب است. مباحث مختلف آموزشی به‌صورت دسته‌بندی شده در سایت خادم وجود دارد و افراد با طی کردن دوره‌ها و قبولی در آزمون مجازی، گواهی پایان دوره هم دریافت می‌کنند. تاکنون بیش از ۸۰۰ هزار نفر در این سایت ثبت‌نام کرده‌اند و از آموزش‌های مختلف بهره‌مند شده‌اند.» برخی دروس به‌صورت وبینار آموزشی در این سایت در دسترس قرار دارد و شرکت در تمام این دوره‌ها به‌صورت رایگان است.
اپلیکیشن کمک‌های اولیه که توسط فدراسیون بین‌المللی صلیب‌سرخ طراحی شده هم راه دیگری است که می‌توان برای آموزش کمک‌های اولیه به زبان ساده از آن استفاده کرد. این اپلیکیشن به ۴۲ زبان مختلف ترجمه شده و نسخه فارسی آن با نام «آ» در دسترس مخاطبان قرار دارد.
به‌گفته مدیرکل آموزش همگانی معاونت آموزش و پژوهش هلال‌احمر، اداره‌ها و نهادها و حتی ساکنان مجتمع‌های مسکونی برای برگزاری این دوره‌ها در ساختمان‌هایی که جمعیت بالایی دارند، می‌توانند به شعب این جمعیت مراجعه کنند یا به خانه‌های هلال سری بزنند. او می‌گوید: «حتی اگر قرار است از بین هر هزار نفری که این آموزش‌ها را فرامی‌گیرند تنها یک نفر از آن برای نجات جان دیگری استفاده کند، این برای ما ارزشمند است. همانطور که در سال‌های گذشته شاهد وقوع این اتفاق‌ها بودیم. نمونه‌اش فردی است که در غسالخانه‌ای در ایلام، توانست کودکی که دچار ایست قلبی شده را نجات دهد و از مرگ به زندگی برگرداند و خبر آن به سرعت منتشر شد.»
او همچنین درباره نحوه آموزش‌هایی که در هلال‌احمر هر منطقه ارائه می‌شود، می‌گوید: «در استان‌های مختلف چک‌لیست‌هایی درباره حوادث هر منطقه داریم. جدول ریسک و جدول مخاطرات احتمالی هر منطقه مشخص شده و برحسب اولویت‌های هر منطقه، تأکید ما بر مباحث آموزشی متفاوت است، اما به‌طور کلی سیل، زلزله و تغییرات اقلیمی مهم‌ترین حوادثی هستند که اغلب استان‌های کشور ما را به‌خود درگیر می‌کنند.»
راه‌های دسترسی به آموزش‌های عمومی و همگانی هلال‌احمر:
مراجعه حضوری به شعب جمعیت هلال‌احمر: این جمعیت در کل کشور بیش از ۶۰۰ شعبه فعال دارد. مراکز استان‌ها و شهرستان‌های مهم هر استان، خالی از حضور این شعبه‌ها نیست.
مراجعه به خانه‌های هلال روستایی:۵ هزار خانه هلال روستایی در مناطق مختلف کشور راه‌اندازی شده است. این خانه‌های هلال شعبه‌های کوچکی از جمعیت هلال‌احمر در روستاها هستند و آموزش و افزایش آمادگی در برابر مخاطرات از مهم‌ترین وظایف این خانه‌هاست.
مراجعه به سایت خادم: learn.khadem.ir آدرس اینترنتی سایت رسمی آموزشی هلال‌احمر است. در این وب‌سایت، عنوان‌های مختلف آموزشی در دسترس قرار دارد. با طی دوره‌های آموزشی مجازی در این وب‌سایت و گذراندن آزمون، گواهینامه معتبر پایان دوره هم برای شما صادر می‌شود.
طرح‌های آموزشی ازجمله دادرس:گروه‌های سنی مختلف می‌توانند با مراجعه به جمعیت هلال‌احمر، از بسته‌های آموزشی ویژه برخوردار شوند و در طرح‌های رقابتی این جمعیت مثل طرح دادرس هم شرکت کنند.
دعوت از هلال‌احمر: ساکنان ساختمان‌های مسکونی پرجمعیت، یا افرادی که در اداره‌ها، مهدها و مدارس، مساجد و... فعالیت می‌کنند می‌توانند با هماهنگی هلال‌احمر نزدیک‌ترین شعبه‌خود، از مربیان برای برگزاری دوره آموزشی در ساختمان‌های مذکور دعوت کنند.
