سید مصطفی خوش‌چشم در گفت وگو با خبرنگار سیاست خارجی ایرنا در مورد مذاکرات وین و پافشاری تیم مذاکره کننده بر خطوط قرمز ایران گفت: جمهوری اسلامی ایران در طی ۱۰ ماه گذشته هرگاه که مذاکرات به توقف کشیده شد با ابتکار عمل‌های گوناگون سعی می‌کرد مذاکرات را به پیش ببرد و همواره بر روی خطوط قرمز خود ثابت قدم ماند اما متاسفانه رویکرد طرف غربی با حسن‌نیت همراه نبود.
این تحلیلگر مسائل هسته‌ای افزود: اروپایی‌ها متن پیشنهادی را ارائه کردند و جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به متن پیش‌نویس طرف اروپایی درخواست انجام دوقول شفاهی در حوزه تضامین و بسته شدن پرونده‌های سیاسی آژانس علیه جمهوری اسلامی ایران قبل از انجام تعهدات و توافق از سوی آژانس که طرف غربی داده بود را کرد.
خوش‌چشم عنوان کرد: اگر ایران توافقی را که مد نظر غربی‌ها است بپذیرد قطعا چنین توافقی علاوه بر برداشته شدن تحریم‌ها همراه با فشار سیاسی است که از طریق آژانس به ایران وارد می‌شود، لذا هیچ عاقلی نمی‌پذیرد که هم توافق کند و هم اهرم فشار را در دستان طرف غربی به ویژه فرانسه و آمریکا باقی بگذارد. دادن امتیاز باید در مقابل گرفتن امتیاز باشد و قرار نیست امتیازات یک سویه به طرف غربی داده شود. خصوصا اینکه این آمریکا بوده که نقض عهد کرده و اروپا هم هیچ‌گاه به جبران مافات به وجود آمده به دلیل نقض عهد آمریکا برنخواسته است.
وی تصریح کرد: از طرفی در سه و چهار عبارت، کلمات کلی و مبهمی بود که در متن گنجانده شده بود که دست آمریکا را برای فرار از تعهدات در آینده باز می‌گذاشت که این تاکتیکی است که همواره آمریکایی‌ها در قراردادهای گوناگون با کشورهای دوست و دشمن انجام می‌دهند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: ایران بعد از پاسخ آمریکا، نسبت به برخی از موارد باقی مانده از جمله بسته شدن قطعی پرونده‌های ایران در آژانس اصرار دارد و طرف غربی علیرغم قول‌ها و وعده‌های مختلفی که داده چنین درخواستی را اجابت نمی‌کند و این موضوع بیشتر باعث سوءظن به طرف غربی می‌شود چراکه اگر طرف غربی هرگونه حسن نیتی داشت، قطعا مواردی را که قول داده بود انجام می‌داد، و آن موارد را مکتوب می‌کرد و موارد مبهم را دقیق‌سازی می‌کرد و در متن قرار می‌داد.
خوش‌چشم بیان کرد: مقاومت طرف غربی قطعا برای عدم امتیازدهی به شیوه‌ای مرسوم است که سابقه طولانی دارد این موارد از چانه‌زنی‌های معمول مذاکراتی است که قطعاً با توجه به سرد شدن هوا و فرا رسیدن فصل سرما و افزایش قیمت‌های انرژی، زمان به نفع جمهوری اسلامی است و طرف غربی به ویژه اروپا زیر فشار روزافزون خواهد بود.
وی اضافه کرد: افزایش قیمت‌های انرژی در ماه‌های آتی متعاقبات اقتصادی، سیاسی و امنیتی به‌ویژه برای اروپا دارد. در طول ماه‌های گذشته و پس از جنگ اراده‌های چندماهه، طرف آمریکایی با مشارکت رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی در پایان مذاکرات دوحه، متوجه شدند که از این فشارهای ترکیبی سودی حاصل نخواهند کرد لذا پس از گذشت چند هفته، آقای مکرون در تماس تلفنی دوساعته با رئیس جمهور ایران درخواست مصرانه برای بازگشت نفت ایران به بازارهای اروپا را مطرح کرد که به‌دنبال برطرف کردن ضعف خودشان در حوزه انرژی هستند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل اظهار کرد: قطعا به همین دلیل یعنی کمبود انرژی و متعاقبات اقتصادی، سیاسی و امنیتی آتی آن، تنها ۳، ۴ هفته پس از مذاکرات دوحه که طرف آمریکایی آن را دلسردکننده خوانده بود طرف اروپایی - آمریکایی مجبور شد برخی از امتیازات مورد درخواست ایران در دوحه را به ایران ارائه کند. البته کارشناسان آمریکایی و کارشناسان و مقامات اروپایی به شکل ویژه از این وضعیت فشار روزافزون اقتصادی بر روی قاره سبز به خوبی آگاهی دارند.
خوش‌چشم بیان کرد: طرف آمریکایی همواره قوه استدلالش تحت تاثیر خودبرتربینی یا به بیانی خود اول‌بینی حاصل از چندین دهه ابرقدرتی بوده است. به این معنا که در حالی که به خوبی متوجه این موضوع هستند که فرا رسیدن فصل سرما اهرم فشار مضاعفی روی آنها خواهد بود، بهتر است که همین الان امتیازات درخواست شده طرف ایرانی را واگذار کنند اما شاید می‌خواهند چند هفته به مذاکره و چانه‌زنی و فشار ادامه بدهند در حالی که اهرم فشار علیه آنها است.
زیاده‌خواهی‌های آمریکایی‌ها متعاقبات اقتصادی و سیاسی در انتخابات کنگره دارد
وی عنوان کرد: موضوع دوم اینکه به نظر می‌رسد همانند جنگ اوکراین، آمریکایی‌ها به‌دنبال این هستند که با هزینه اروپا با رقبا و دشمنان و یا با طرف‌های مذاکراتی خود به چانه‌زنی و چالش بپردازند. این زیاده‌خواهی‌های طرف آمریکایی البته متعاقبات اقتصادی و سیاسی روی این کشور از جمله در انتخابات آتی آنها خواهد داشت اما هزینه گزاف آن را کشورهای اروپایی به ویژه اروپای شمالی در فصل سرما خواهند پرداخت.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: همین وضعیت را در تنگه تایوان و تنش‌های روزافزون این تنگه هم مشاهده می‌کنیم که آمریکا به شکلی نیابتی با چین در حال تقابل است و هزینه‌ها را قطعا تایوان بیش از هر کسی خواهد پرداخت. آمریکا به‌دنبال اینگونه تقابل‌های نیابتی است که فشار را طرف آمریکایی وارد می‌کند و گاه هزینه‌های بیجا و نامناسبی را طرف‌هایی که متحد آمریکا هستند، باید پرداخت کنند.
خوش‌چشم یادآور شد: آقای مکرون که در چندین نوبت اصرار بر صادرات نفت ایران به بازارهای اروپایی را داشته است بیش از قبل تحت فشار است و قطعاً وضعیت وخیم انرژی در ماه‌های آینده در هر انتخاباتی در آینده اروپا تاثیر می‌گذارد و متعاقبات امنیتی و کف خیابانی خواهد داشت.
وی ادامه داد: هفته گذشته رئیس پلیس کشور سوئیس اعلام کرد که در زمستان شورش‌های خیابانی در این کشور به دلیل افزایش قیمت انرژی به بار خواهد آمد. وضعیت بیکاری تورم و نرخ گرانی اقلام و کالاهای اساسی و مواد غذایی و سوخت و فرآورده‌های نفتی در انگلستان، هلند، آلمان و فرانسه و بسیاری از کشورهای اروپایی در حال تصاعد و افزایش شدید است و قطعا اروپایی‌ها باید دوباره با آمریکا صحبت کنند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تاکید کرد: آنچه که ایران تقاضا کرده درخواست بسیار معقولی است چرا که هیچ بازیگری نمی‌پذیرد که هم توافقی را انجام دهد و هم اهرم اصلی فشار طرف مقابل را در دستان وی باقی بگذارد. آینده مذاکرات با همین روند چانه‌زنی‌ها ادامه خواهد داشت و البته با فرا رسیدن فصل سرما فشار بیشتری بر اروپایی‌ها و آمریکا وارد خواهد آمد.
خوش‌چشم تصریح کرد: بنابراین همانگونه که ما با چند هفته مقاومت پس از مذاکرات دوحه موفق به عقب راندن طرف غربی و بعد ارائه بخشی از امتیازات مورد درخواست در دور آخر مذاکرات وین شدیم این بار هم به همان دلایل و در مسیر همان روند، طرف غربی اگر بخواهد کمتر با متعاقبات تشدید زمستان سرد دست و پنجه نرم کند باید امتیاز اساسی را به جمهوری اسلامی بدهد و خط قرمز اصلی ایران را رعایت کند.
اگر پرونده پادمانی در آژانس بسته نشود، اهرم فشار در دستان طرف غربی باقی می‌ماند
خوش‌چشم در پاسخ به این سوال که آیا حل مسائل پادمانی تضمینی برای رفع تحریم‌ها خواهد بود، گفت: اگر پرونده‌های پادمانی در آژانس بسته نشود اهرم فشار در دستان طرف غربی باقی می‌ماند تا در صورت توافق هر زمان که احساس نیاز کند با استفاده از این اهرم فشار ایران را وادار به دادن امتیازات بیشتر کند و یا اینکه هرگونه توافقی که امضا شود را بر هم بزند. اگر دفعه قبل ترامپ با بی‌قانونی محض این کار را انجام داد چنین وضعیتی به آقای بایدن یا دولت آمریکا اجازه می‌دهد به شیوه‌ای به ظاهر قانونی با استفاده از ابزار آژانس دست به چنین کاری بزند و تحریم‌ها به حالت اولیه برگردد.
وی گفت: وجه ایجابی این مساله اینگونه است که در صورتی که این پرونده‌ها قبل از انجام توافق بسته شود باز هم هیچ ضمانتی برای برداشته شدن تحریم نیست. تحریم نوع دیگری از فشار است و نیازمند اخذ تضامینی است که ارتباطی به بسته شدن پرونده‌های آژانس از این لحاظ ندارد. مسئله آژانس یک نوع فشار است که طرف غربی روی جمهوری اسلامی وارد می‌کند.
ایران هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نکرده است
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: بنابراین این دو موضوع کاملا از هم جدا هستند مگر اینکه بخواهند پرونده‌ها را باز نگه دارند و ایران تن به توافق بدهد و ایران هم به هیچ عنوان چنین کاری نخواهد کرد و بسته شدن پرونده‌های پادمانی ما در آژانس خط قرمز جمهوری اسلامی ایران است و ایران به هیچ عنوان قبل از بسته شدن پرونده‌ها و تمام شدن ادعاها و فشارهای آژانس به انجام تعهدات نمی‌پردازد.
خوش‌چشم درباره واکنش ایران در صورت تاخیر در مذاکرات احیای برجام از طرف آمریکا تا بعد از انتخابات میان دوره‌ای کنگره اظهار کرد: رعایت خطوط قرمز برای جمهوری اسلامی ایران بسیار مهم است، ایران میز مذاکره را ترک نکرده و نخواهد کرد و این طرف آمریکایی است که وضعیت را به تاخیر کشانده است و حاضر به انجام تعهدات منطقی نیست و امتیازات یک سویه‌ای را می‌خواهد که خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران است؛ از جمله آن باز ماندن پرونده‌های پادمانی آژانس، مبهم نگه داشتن برخی کلمات مرتبط با برداشته شدن تحریم‌ها و رفع تحریم‌ها و همچنین عدم اعطای تضامین لازم اقتصادی.
نصب آبشار جدید از ماشین‌های پیشرفته
وی ادامه داد: بنابراین از آنجایی که روش مذاکراتی در دولت سیزدهم با دولت قبل فرق کرده و در حالی که در دولت قبل از اهرم‌های فشار استفاده نمی‌شد و در دوره قبل از رسیدن به توافق وین غنی‌سازی ۲۰ درصد به تعلیق درآمد، اما این دولت همین الان هم از ابزارها و مولفه‌های قدرت در حوزه‌های گوناگون از جمله ادامه غنی‌سازی ۶۰ درصدی در حال بهره‌گیری است و هنوز هم در حال نصب آبشاری از ماشین‌های پیشرفته جدیدی است که اخیراً نصب و دو هفته پیش گازدهی شد و به توان غنی‌سازی ما اضافه کرده است. بنابراین این آمریکا است که باید تصمیم بگیرد.
تحلیلگر مسائل بین‌الملل عنوان کرد: ما فعالیت‌ها و پیشرفت‌های هسته‌ای‌مان را متوقف نمی‌کنیم به خصوص که این پیشرفت‌ها به منزله اهرم فشاری به طرف مقابل است اما در عین حال در پای میز مذاکره هم خواهیم ماند و همانطور که طرف آمریکایی هم پای میز مذاکره مانده اما به تحریم‌های خود ادامه می‌دهد یعنی در حساس‌ترین مقاطع مذاکراتی، آمریکایی‌ها از تحریم نهادها، شرکت‌ها و شخصیت‌های ایرانی حتی به شکل تکراری دست برنداشتند.
خوش‌چشم بیان کرد: این موضوع در حقیقت جنگ اراده میان دوطرف است که در فاز آخر قرار دارد و شامل مهمترین امتیازاتی است که دو طرف بر سر آن به چالش مذاکراتی می‌پردازند. هیچکدام از طرفین تمایلی به ترک میز مذاکره ندارند اما درعین‌حال خواهان بهبود وضعیت خودشان در مذاکره هستند.
وی افزود: هرچه زمان بگذرد با توجه به زمستان سرد موجود، اهرم فشار بر روی طرف غربی به ویژه اروپا بیشتر می‌شود و موضع طرف غربی با گذشت زمان و ورود به فصل سرما موضع پایین‌تر و ایران دست بالاتر را خواهد داشت. اگرچه بیشتر هزینه این تاخیر و تعلل و عدم تصمیم منطقی توسط واشنگتن را اروپا پرداخت خواهد کرد و می‌توان گفت مانند بحران اوکراین و تنگه تایوان، دیگران هستند که هزینه اقدامات خصمانه طرف آمریکایی را پرداخت می‌کنند.
نتایج انتخابات کنگره آمریکا تاثیری بر مذاکرات ندارد
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: در قضیه اوکراین، اروپا هزینه اصلی این جنگ را می‌پردازد و در تنگه تایوان هم، تایوان هزینه اصلی را می‌پردازد آمریکا بحران‌ها و فشارهای نیابتی را در حال هدایت و پیش بردن در دست دارد. در قضیه پرونده مذاکرات با ایران هم فشار اصلی در صورتی که تاخیر و تعلل در مسیر مذاکرات ایجاد شود برعهده اروپا و با پرداخت هزینه‌های سرسام‌آور برای انرژی در زمستان سرد و افزایش قیمت کالاها توام خواهد بود که بخش عمده‌ای از این هزینه‌ها را طرف اروپایی می‌پردازد.
خوش‌چشم خاطرنشان کرد: نتایج انتخابات کنگره آمریکا نامشخص نیست و تاثیری هم روز مذاکرات ندارد و نوع نگاهی که تفاوت عمده‌ای بین حزب دموکرات و جمهوریخواه قائل بود اکنون بر سیاست خارجی و مذاکره ما حاکم نیست. اگر قرار است نتیجه انتخابات کنگره روی مذاکره تاثیرگذار باشد چه بهتر که با دو ماه تاخیر، مشخص شود که این قرارداد چه اندازه پایداری دارد.
وی ادامه داد: این موضوع و این اصل اساسی که ایران از طرف آمریکایی خواستار تضامین محکم و قدرتمند و متعدد شده برای این است که اگر هرگونه توافقی صورت بگیرد پایداری بیشتری داشته باشد تا در مواجهه با پدیده‌ها و رخدادهایی مانند انتخابات کنگره، دچار لرزش و فروپاشی نشود.
