به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، در جریان سفر رییس جمهور به ازبکستان، ۱۷ سند و تفاهم‌نامه همکاری بین ایران و ازبکستان امضا شد. این اسناد همکاری در زمینه‌های توسعه حمل و نقل، مبادلات تجاری، مبادلات فرهنگی، گمرک، بهداشت و دیگر زمینه بود. این خبر، موضوع مورد بحث در برنامه گفتگوی ویژه چهارشنبه شب ۲۳ شهریور شد:
مجری: اهمیت سفر رئیس جمهور ایران به ازبکستان از نگاه دو کشور چیست؟
آقای رحمت الله خرمالی مدیر کل اوراسیا سازمان توسعه و تجارت: این سفر بعد از حدود ۱۹ سال اتفاق افتاده که اهمیت ویژه‌ای برای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ازبکستان دارد.. حدود ۱۷ سند همکاری‌های اقتصادی در بخش انرژی، نفت، گمرکی، حمل و نقل، بهداشت، علمی و فرهنگی و دیگر بخش‌های مربوط به حوزه سیاسی و همچنین تسهیل صدور روادید برای فعالان اقتصادی در حوزه گردشگری هم امضا شد.
مجری: ظرفیت و حوزه‌هایی که در اسناد همکاری بین روسای جمهور دو کشور به امضا رسید، چه تاثیری در آینده دو کشور خواهد داشت؟
محسن پاک آیین، سفیر سابق ایران در ازبکستان: در سه حوزه مهم همکاری‌ها میتواند شکل بگیرد، در حوزه حمل و نقل، تجارت و انرژی که در کنار این سه حوزه، حوزه‌های کشاورزی و گردشگری هم حائز اهمیت است. آن چیزی که برای کشور ازبکستان به عنوان یک کشور محصور در کشور مهم است، موضوع حمل و نقل است. درآمد اصلی ازبکستان تولید پنبه است، برای اینکه بتواند پنبه‌ها را صادر کند می‌بایست به دریای آزاد راه پیدا کند که راه آهن سرخس تجن، بندرعباس میتواند به این کشور کمک کند. خط ریلی دیگر هم از مسیر ترکمنستان به اینچه برون و بعد گرگان و خطوط سراسری ایران متصل شده که این دو خط ریلی برای کشوری مثل ازبکستان مهم است. در عین حال مسیر جاده‌ای ایران هم برای ازبکستان مهم است. ازبکستان پرچمعیت‌ترین کشور آسیای مرکزی است با حدود ۳۳ میلیون نفر جمعیت، کشوری در حال توسعه که نیاز به محصولات ایرانی در حوزه ساختمانی و تاسیسات، مواد غذایی وبهداشتی دارد، که میتواند بازار خوبی برای محصولات ما باشد.
مجری: با توجه به امضا اسناد همکاری بین دو کشور در ۱۷ حوزه، رویکرد جدید ایران در مناسبات با کشور‌های آسیای میانه و مرکزی چیست؟
معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه در ارتباط تصویری با این برنامه: سند حمل و نقل و ترانزیت نکته بسیار مهم و استراتژیک برای همکاری ما با ازبکستان است، که با این مسئله می‌توان روابط تجاری بین کشورمان و ازبکستان را نسبت به سال گذشته سه تا چهار برابر افزایش دهد.
مجری: سند حمل و نقل چگونه میتواند، برای توسعه مناسبات با سایر کشور‌های آسیای مرکزی راهگشا باشد؟
معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه: سیاست‌های ما گسترش همکاری با همسایه‌ها به خصوص کشور‌های آسیای مرکزی و قفقاز، است. چابهار به عنوان کانون حمل و نقل منطقه است که با امضای سند حمل و نقل، کالا‌های صادراتی و وارداتی این کشور از این مسیر ترانزیت شود. علاوه بر این، به ترانزیت کالا های کشورمان به دیگر کشور‌ها کمک میکند.
مجری: ایران چه تمهیداتی برای گسترش روابط با ازبکستان دارد؟
معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه: در بخش کشاورزی سندی امضا شد که کشت فراسرزمینی از موارد مطرح در این سند است، اما اخیرا ازبک‌ها پنبه را بصورت مستقیم نمی‌فروشند نخ تبدیلی از آن را می‌فروشند که این هم زمینه خوبی برای همکاری است.از وزیر کشاورزی ازبکستان هم برای سفر به کشورمان دعوت شد. در زمینه بهداشت هم در مورد توریزم سلامت، تجهیزات پزشکی و دارو‌هایی همکاری‌های مشترکی صورت گرفت. درزمینه انرژی هم با تولیدات مشترک در زمینه‌های پتروشیمی و کار‌های تحقیقاتی همکاری‌های انجام شد.
مجری: بر اساس آمار‌های گمرک تجارت ایران و ازبکستان در پنج ماهه نخست امسال، نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده، دلیل این کاهش در مبادلات تجاری ما با ازبکستان چیست؟
مدیر کل اوراسیا سازمان توسعه و تجارت: سال گذشته حجم مبادلاتمان با ازبکستان بیش از ۵۰۰ میلیون دلار بود که امسال با توجه به تغییراتی که در منطقه اتفاق افتاده، حدود ۴۰ میلیون دلار کاهش داشتیم.
یکی از دلایل این است که کشور روسیه در حوزه فولاد با کاهش قیمت به بازار ازبکستان نفوذ پیدا کرده است. همچنین ازبکستان کارخانه‌های فولادی با کشور چین راه اندازی کرد تا محصولاتی را به کشورش عرضه کند.
همچنین در حوزه کشاورزی درخصوص تنظیم بازار داخلی یک سری عوارضی به برخی از کالا‌های صادراتی مانند گوجه و سیب زمینی وضع شد، که حدوداً ۱۰ میلیون دلار صادراتمان به ازبکستان را کاهش داد.
مجری: با توجه به ظرفیت‌هایی ازبکستان، نقشه راه برای رسیدن به افزایش چهاربرابری تجارت با ازبکستان چیست؟
مدیر کل اوراسیا سازمان توسعه و تجارت: نقشه راهی در بخش‌های مختلفی مانند بخش صنعتی، تجاری، گردشگری، حمل و نقلی ترسیم شده است. مشکل عمده تجارت مان با ازبکستان، اصل موافقتنامه بازرگانی بود، که در اسناد امضا شده‌ی جدید، اصلاح شد. در حوزه گردشگری سلامت هم ما مرکزی در سمرقند داریم که وابسته به مرکز هلال احمر ایران بوده که میتواندباعث توسعه تورسیم سلامت باشد.همچنین ایران یکی از کشور‌های بسیار مطرح در حوزه دارو‌های بیوتکنولوژیک است که میتواند در ازبکستان هم فعال کنیم. نکته دیگر ازبکستان یکی از کشور‌های غنی در حوزه کشاورزی است، که با تغییر رویکرد قطعاً شاهد افزایش حجم مبادلات خواهیم بود.
مجری: ظرفیت‌هایی که ما در حوزه انرژی مخصوصاً نفت داریم برای توسعه مناسبات دو کشور چقدر است و قرار است چقدر تقویت شود؟
محسن پاک آیین، سفیر سابق ایران در ازبکستان: ازبکستان سالانه حدود ۶۰ تا ۷۰ میلیارد متر مکعب گاز را صادر میکند البته به دلیل اینکه به بیرون از آسیای مرکزی دسترسی ندارد بیشتر گاز را در منطقه یعنی به کشور‌های پیرامونی خودش صادر میکند، ازبکستان امروز به دنبال مشتری‌های فراآسیای مرکزی می‌گردد، ولی مسیری ندارد، اما میتواند از مسیر ایران این حرکت را انجام دهد، یعنی ما در ایران در همان مرز ترکمنستان گاز ازبکستان را تحویل بگیریم و بعد به منطقه سواپ کنیم. کشور ازبکستان نفت خیز نیست و نیازمند نفت است لذا ما می‌توانیم یکی از صادرکنندگان نفت به ازبکستان باشیم.
مجری: چه تغییر و تحولاتی در روابط بین ایران و شانگهای اتفاق افتاده است؟ و آینده پیشروی این روابط چگونه است؟
سفیر سابق ایران در ازبکستان: به اعتقادم یکی از دستاورد‌های مهم برای سیاست خارجی ایران عضویت در سازمان شانگهای بود. سازمان شانگهای، سازمان بسیار مهمی است که ایران میتواند از ظرفیت‌های این سازمان در حوزه‌های مختلف حمل و نقل، تجارت و ترانزیت استفاده کند. ایران هم به دلیل موقعیت خاص ژئوپلوتیکی، حلقه اتصال اروپا و آسیای مرکزی و همچنین حلقه اتصال آسیای مرکزی به آفریقا است که کشور‌های عضو شانگهای از این ظرفیت‌ها میتوانند استفاده کنند.
