این روزها دریاچه ارومیه حال و روز خوبی ندارد، تشنگی امان این پنجمین دریاچه بزرگ دنیا را بریده و بیش از ۹۵ درصد از وسعت آنرا خشک کرده است، چشم به راه حقابه ای است که حقش است اما دریغ می شود، حدود دو تا سه سال است که حقابه ای دریافت نکرده این در حالی است که اگر این دریاچه بزرگ شور خشک شود جبران مصیبت گرد و غبار نمکی که از بستر آن به هوا بلند می شود هزاران برابر سخت تر از تامین آب مورد نیاز آن خواهد بود.
البته دولت سیزدهم توجه ویژه ای بر احیای این دریاچه دارد، علی سلاجقه معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفته بود که عزم دولت سیزدهم بر تکمیل پروژه های طرح احیای دریاچه ارومیه است، در واقع برای احیای این دریاچه طرح کلانی تعریف و هزینه های هنگفتی صرف آن شد که نباید هدر روند از این رو تمام تلاش خود را به کار می گیریم تا پروژه های نیمه تمام هر چه زودتر به بهره برداری برسند و با رسیدن آب مورد نیاز دریاچه نجات یابد.
متخصص مدیریت زیست بوم های تالابی در این باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: مساله ای که وجود دارد این است که به مدت ۲ تا ۳ سال است که حقابه دریاچه ارومیه داده نشده و باعث شده که با این شرایط سخت مواجه شود، فقط کافی است این روند تغییر کند و آب مورد نیاز به تالاب برسد تا در شرایط پایدار قرار گیرد ، با این روند می تواند از شرایط بحران خارج شود.
علی ارواحی افزود: آنچه که در زمینه دریاچه ارومیه مهم و لازم است مطالبه گری حقابه آن است، یعنی باید تمام بخش های فعال در این حوزه بحث حقابه تالاب را با جدیت مطرح کنند تا آن میزان آبی که وعده داده شده بود که از محل های مختلف از جمله تصفیه فاضلاب شهرهای ارومیه و تبریز، تونل کانی سیب و از محل حقابه، به تالاب برسد محقق شود و دریاچه جان دوباره ای بگیرد، در این میان منابع آبی که پشت سدهای پیرامون دریاچه ارومیه ذخیره و صرف کشاورزی می شوند هم باید مورد توجه قرار گیرند.
وی درباره اینکه برخی راهکارها برای نجات دریاچه پیشنهاد می شود، تاکید کرد: واقعیت این است که لازم است حقابه دریاچه ارومیه نیز مانند همه بخش های دیگر پرداخته شود و این مساله می تواند به جای یک سری راهکارها که به نظر نگران کننده هم هستند، به عنوان مطالبه و محور اصلی برای نجات این حوضه آبی قرار گیرد.
مساله ای که وجود دارد این است که به مدت ۲ تا ۳ سال است که حقابه دریاچه ارومیه داده نشده و باعث شده که با این شرایط سخت مواجه شود.ارواحی ادامه داد: الان نزدیک به ۹۵ درصد دریاچه ارومیه کاملا خشک شده است اما باید یک نکته را در نظر بگیریم که تالاب ها قابلیت بازیابی و احیا دارند، یعنی اینکه اگر یک تالابی خشک می شود به این معنی نیست که هیچ وقت قابلیت احیا ندارد حتی اگر دریاچه ارومیه برای چند سال شرایط خشکی کامل را داشته باشد باز می تواند احیا شود کما اینکه در این یک دهه گذشته ما این روند را دیده ایم.
وی اظهار داشت: از آنجا که دریاچه حقابه دارد، اگر اراده بخش های دولتی باشد می تواند احیا شود، همچنین نقش بخش کشاورزی در کاهش مصرف آب در این زمینه بسیار پررنگ است ، از سوی دیگر کاشت محصولات کم آب بر در حوضه آبریز دریاچه می تواند گام مهمی در رسیدن آب به دریاچه باشد، در واقع سیاست ها، شیوه ها و تمهیداتی باشد که کشت های پرمصرف در پیرامون دریاچه حذف شود، از طرف دیگر وزارت نیرو در توزیع حقابه و برنامه ریزی مصارف آبی می تواند نقش بسیار پررنگی داشته باشد، از سوی دیگر سازمان حفاظت محیط زیست در اجرای برنامه مدیریت دریاچه و جلب مشارکت دست اندرکاران مختلف و جوامع محلی می تواند گام بلندی در رسیدن آب مورد نیاز به دریاچه بردارد.
ارواحی درباره میزان حداقل آب مورد نیاز برای زنده ماندن دریاچه ارومیه گفت: در زمینه نیاز آبی دریاچه دو مطالعه وجود دارد، یکی مطالعه ای است که در گذشته انجام شده و نیاز آبی دریاچه را ۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون متر مکعب اعلام کرده است ، یک مطالعه دیگر که ستاد احیای دریاچه انجام داده در آن حقابه مورد نیاز دریاچه ۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون متر مکعب تعیین شده است، در واقع این میزان حقابه حداقل نیاز آبی دریاچه است که اگر تامین شود کمک می کند تا برای چند سال تراز آبی دریاچه که ۱۲۷۴.۱ متر است حفظ شود، یعنی دریاچه در تراز اکولوژیک خود باقی می ماند، چون در این صورت کارکردهای مختلف دریاچه مانند حیات آرتمیا، تعدیل آب و هوا ، تثبیت نمک های بستر دریاچه و تنوع زیستی حفظ می شود.
به گفته وی اکنون به علت خشک شدن بخش بسیار زیادی از دریاچه، جزایر آن نیز تحت تاثیر قرار گرفته و موجوداتی از جمله گوزن زرد ایرانی به خطر افتاده اند چون با خارج شدن از جزایر و رفتن به سمت روستاها و سایر مناطق تعارض بین مردم و حیات وحش به وجود آمده است که خطرات خاص خودش را دارد، ضمن اینکه گونه گوزن زرد ایرانی که در پارک ملی دریاچه ارومیه زیست می کند گونه بسیار ارزشمندی است که در شرایط خطر قرار دارد.
متخصص مدیریت زیست بوم های تالابی تاکید کرد: بهتر است تمام توجهات به سمت تامین حقابه دریاچه باشد، درست است که در خشکسالی قرار داریم و شاید امکان فراهم کردن ۳ میلیارد متر مکعب آب مورد نیاز دریاچه وجود نداشته باشد اما می تواند ۳۰ یا ۵۰ درصد این آب تامین شود طوری که حداقل یک حیات نسبی را در دریاچه ارومیه شاهد باشیم، در کنار آن حقابه ای هم که به بخش کشاورزی داده می شود متناسب با خشکسالی مدیریت شود.
وی افزود: الان در شرایط خشسکالی شاهد کشت محصولات آب بری مانند سیب، انگور و چغندرقند پیرامون دریاچه ارومیه هستیم، از طرف دیگر توسعه سطح زیر کشت در حوضه آبریز دریاچه ارومیه رخ داده است، در چنین شرایطی یک اراده جدی و یک برنامه دقیقی می خواهد که این روند مدیریت شود تا شاهد برگشت دوباره حیات به دریاچه باشیم.
درست است که در شرایط خشکسالی هستیم و شاید امکان تامین تمام حقابه تعیین شده نباشد اما می توان ۳۰ یا ۵۰ درصد آنرا اختصاص داد تا حیات نسبی در دریاچه ادامه یابد.
ارواحی با تاکید بر اینکه پایداری سرزمین مساله بسیار مهمی است، گفت: موضوعی که بخش های اجرایی مختلف آنرا نادیده می گیرند این است که اگر حقابه دریاچه را پرداخت نکنیم به مرور زمان، پایداری سرزمین در این حوزه را از دست می دهیم که در این شرایط حیات در منطقه تحت تاثیر قرار می گیرد، این موضوعی است که بسیار اهمیت دارد که امیدواریم توجه ها به این سمت برود تا دوباره شاهد شکوفایی دریاچه ارومیه باشیم.
