به گزارش روز پنجشنبه ایرنا از روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، آیت‌الله احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری در سخنرانی خود در هفتمین کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی در کاخ استقلال پایتخت قزاقستان، افزود: برخی بر این تصور هستند که ادیان در جهان معاصر کمتر مثل گذشته می‌توانند ایفای نقش در جهت تعمیق و توسعه اخلاق داشته باشند و در این مسیر با دشواری‌های بسیاری مواجه هستند. اما حقیقت این است که ادیان در جهان معاصر به صورت گسترده تر و با امکانات بیشتر و قدرت فزاینده تری می‌توانند ایفای نقش در جهت تعمیق و توسعه اخلاق داشته باشند.
او افزود: اخلاق در دنیای معاصر دارای ویژگی‌هایی است که به موجب آن، ابعاد اجتماعی گسترده‌ای پیدا کرده و زمینه‌های حضور و نفوذ و نقش آفرینی آن در لایه‌های مختلف و جایگاه‌های مهم جامعه بیشتر و جدی تر شده و پیرامون این ویژگی‌ها و پیامدهای آن، ادبیات، مفاهیم، گرایش‌ها و رویکردهای علمی و نیز تجربه‌های محقق و فعلیت یافته زیادی شکل گرفته است.
عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: ادیان نقش مهمی در توسعه و تعمیق معنویت و اخلاق در جهان مدرن دارند. جالب این که زمینه‌های امکان بخش به اخلاق جهت حضوریابی در لایه‌های اجتماعی، رو به افزایش و گسترش است و از آنجا که دین، هسته اصلی، جان مایه و ضرب آهنگ حرکت آن اخلاق و معنویت است، دارای قابلیت‌های منحصر به فردی برای استفاده جدی و گسترده از فرصت‌های شرایط معاصر در تعمیق رویکرد به اخلاق و معنویت است.
شناسایی فرصت‌های حضور و نقش اخلاق در فضای اجتماعی
مبلغی بیان کرد: ادیان برای فعال کردن و فعلیت بخشیدن به قابلیت‌های خود در بهره گیری از فرصت‌های فراهم آمده، جهت تقویت و تعمیق اخلاق و معنویت، نیازمند دو اقدام اساسی هستند که اولاً ادیان باید در انتقال آموزه‌های اخلاقی و معنوی حرکتی هماهنگ و همگرا داشته باشند تا در توسعه و تعمیق این دو امر موفق شوند، ثانیاً پیروان ادیان به تکرار سلسله کلیات اخلاقی بسنده نکنند؛ بلکه باید از کلیات اخلاقی به سمت شناخت مصادیق، مظاهر و نمادهای اخلاقی متناسب با عصر حرکت کنند. به عبارت دیگر در بازسازی، نوسازی و به روز کردن مفاهیم اخلاقی تلاش کنند و فرصت‌های حضور و نقش اخلاق را در فضای اجتماعی دقیق و عمیق بشناسند.
او تأکید کرد: باید بدانیم که اخلاق امروزه در کدام حوزه‌ها حضور یافته و امکان حضور بیشتر را دارد و به تعبیری خاستگاه‌های آن کدام است؟ چه نقش‌های اجتماعی پیدا کرده است؟ نیازهای جامعه به اخلاق چیست؟ همچنین بدانند که چگونه، با چه ادبیاتی و در چه زمینه‌هایی باید اخلاق و معنویت را به جامعه و جوامع امروزی منتقل کنند؟
مبلغی فرصت‌ها و زمینه‌های توسعه اخلاق و معنویت در دنیای معاصر را یادآور شد و گفت: حقوق که در گذشته عمدتاً مرزهای مشخصی با اخلاق داشت به طوری که هر یک از دیگری دارای حوزه ای مجزا و متمایز بود اما امروزه با حفظ حدود اساسی خود به سمت اخلاق حرکت کرده و جهت یافته است تا بسیاری از مسائل را که با آن مواجه هست حل کند. به عبارت دیگر اخلاق به مرجعی جدی و ضروری برای حقوق تبدیل شده است تا خلأهایی را که با آن مواجه است، پر کند. این روند تا جایی پیش رفته، که اصطلاح اخلاق حقوقی شکل گرفته است.
او ادامه داد: اصطلاح اخلاق حقوقی توصیفی از قانون، مقررات یا قواعد رفتاری است که از یک سو ماهیت اخلاقی تعهدات در قبال افراد و جامعه را در مشاغل تعریف می‌کند و از سوی دیگر، حتی مفروضات اساسی و روش‌های سیستم حقوقی که صاحبان آن مشاغل در آن فعالیت می‌کنند را منعکس می‌کند.
مبلغی گفت: ادیان که بخشی از اخلاق آنها توجه به صاحبان پیشه‌ها و چگونگی برخورد با مشتریان بوده است، می‌توانند با تکیه بر مشترکات محکم و جدی خود در حوزه اخلاق، اصولی به روز شده و قابل استفاده در زمینه اخلاق کاربردی ارائه کنند و آن را به مثابه یک مستند و پشتوانه اساسی برای اخلاق کاربردی در جهان معاصر قرار بدهند.
ایجاد مسئولیت در انسان از کار ویژه‌های مهم ادیان
مبلغی با اشاره به ساختارگرا تر شدن اخلاق گفت: در گذشته، اخلاق ناظر به ساختارها، نظام‌ها و نهادهای کلان جامعه مورد توجه قرار نداشت، امروزه که صحبت از نقش بی بدیل ساختارها، بازسازی آنها و شکل دادن به نهادهای اجتماعی تأثیرگذار به میان است، این اندیشه به گونه‌ای شکل گرفته است که نقشی که اخلاق می‌تواند در باز تنظیم ساختارهای اجتماعی و بخشی از شالوده و بنیان‌های جامعه ایفا کند، از غیر اخلاق برساخته نیست.
او با ارایه تعریفی از اخلاق اجتماعی اظهار کرد: اخلاق اجتماعی سطحی از اخلاق را که مربوط به نهادها، ساختارها، نظام‌ها و مناسبات اجتماعی است، پیگیری و ارائه می‌کند و سه کاربرد مهم دارد، موجب رشد شهامت اخلاقی، باورهای اخلاقی و کارآمدی اخلاقی در سطح جامعه می‌شود، اخلاق را به فرهنگ اجتماعی تزریق می‌کند و در نهایت با ظرفیت‌های ویژه، می‌تواند نقش جدی در حل مشکلات اجتماعی داشته باشد. ادیان که همواره به دنبال اخلاقی سازی مناسبات اجتماعی بوده‌اند باید امروزه با همگرایی، دیدگاه‌های عمیق و مشترک اخلاقی خود را بر ساختارها و نهادهای اجتماعی متمرکز کنند و با نوسازی ادبیات اخلاقی، نقش مهمی را در این زمینه ایفا کنند.
مبلغی با تأکید بر برخوردار شدن اخلاق از نقش بسیار مؤثر در ایجاد مسئولیت اجتماعی و کارآمدتر کردن آن، گفت: رفتار صحیح انسان در جامعه بدون مسئولیت پذیری انجام نمی‌گیرد. یکی از کار ویژه‌های ادیان ایجاد مسئولیت در انسان است، همچنان که توسعه اخلاق نیز یکی از کارکردهای مهم ادیان به شمار می‌رود.
کنگره هفتم رهبران ادیان جهانی و سنتی، (۲۲ تا ۲۴ شهریورماه) با حضور پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان، احمد الطیب شیخ الازهر مصر، ارباش رئیس سازمان دیانت ترکیه و الله شکور پاشازاده رئیس اداره مسلمانان قفقاز، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی ایمانی‌پور، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ج. ا.ایران و سایر نمایندگان ادیان و مذاهب مختلف برگزار می‌شود.
