درخت کُنار به عربی سدر و با نام انگلیسی Ziziphus spina-christi یک درخت همیشه سبز است. درخت کُنار بومی مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر شمال آفریقا و جنوب و جنوب غرب آسیا است. این درخت را می‌توان در مناطقی از کشور‌های عراق و عربستان، نقاطی از آفریقای شمالی و زاگرس ایران مشاهده کرد. درخت کُنار قسمت وسیعی از پوشش گیاهی دشت‌های استان‌های فارس، ایلام، بوشهر، خوزستان، کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان را تشکیل می‌دهد.
کنار درختی مقدس
کُنار درختی مقاوم در برابر خشک‌سالی است که بیش از ۵۰۰ سال عمر می‌کند. این درخت در برخی از مناطق بین اقوام مختلف جنبه تقدس دارد. امروز اگر به مناطق زیارتی و بکر جنوب کشور سفر کنید، می‌توانید درختان کهنسال کُنار را در جوار آتش‌کده‌ها یا نزدیک به مکان‌های مقدس مذهبی مانند امام‌زاده‌ها مشاهده کنید. جوامع گذشته از میوه، برگ و چوب درخت کُنار به عنوان منبع غذایی برای شستشویی بدن، غذای دام و سوخت برای پخت و پز و گرم کردن منزل استفاده می‌کردند.
مشخصات ظاهری درخت کُنار: درخت یا درخت‌چه‌ای است به طول ۵ تا ۲۰ متر با شاخه‌های متراکم و فشرده، ساقه‌ای ضخیم با پوست خاکستری تا قهوه‌ای بسیار ترک خورده و پوسته‌پوسته، شاخه‌های خاردار، انعطاف‌پذیر، آویزان و خاکستری رنگ که سرتاسر از برگ‌های کوچک، بیضی شکل و براق پوشیده شده است. گل‌های کوچک و سفید ستاره‌ای آن از اوایل پاییز شکوفا می‌شوند که جذابیت زیادی برای زنبور عسل دارد و عسل آن بسیار مرغوب است؛ همچنین میوه‌های کوچک دایره‌ای آن به اندازه یک تا پنج سانتی‌متر در ماه‌های فروردین تا خرداد قابل برداشت هستند.
طعم میوه‌های رسیده آن شبیه ترکیبی از خرمای نارس، سیب و عناب است که دارای خواص فراوانی است. برگ‌ها و میوه درخت کٌنار در صورت له شدن یا جویده شدن حالتی لیز و چسباننده دارند. برخی به برگ پودر شده این درخت، سدر می‌گویند. اما درخت سدر جز درختان مخروطی به حساب می‌آید و شبیه درختان کاج است. امروز اغلب افراد درخت کُنار را با نام سدر می‌شناسند؛ اما در این مطلب ترجیح می‌دهیم از نام محلی آن یعنی درخت کُنار بیشتر استفاده کنیم.
در این مطلب ابتدا به خواص میوه خوراکی و خوش‌طعم درخت کُنار می‌پردازیم؛ سپس شما را با فواید بی‌نظیر برگ این درخت برای زیبایی و سلامت پوست و مو آشنا خواهیم کرد.
خواص میوه درخت کُنار
ارزش غذایی میوه تازه کُنار برابر با مقادیری از کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، درصد بالایی پتاسیم، سدیم، ویتامین C، روی، کلسیم، ویتامین A، ویتامین K و D_۳ است. طبع میوه کُنار سرد رو به معتدل است. برخی باور دارند که این میوه باید طبعی سرد و خشک داشته باشد.
بهبود گوارش و درمان یبوست
میوه کُنار معده را تقویت می‌کند و باعث بهبود وضعیت دستگاه گوارش می‌شود. اولین نشانه خوردن میوه رسیده کُنار درمان یبوست است و با بهبود حرکات روده به دفع سریع مدفوع کمک می‌کند.
کاهش وزن و لاغری
کُنار دارای بیشترین مقدار فیبر است که می‌تواند باعث کاهش اشتها و احساس سیری در فرد شود. همچنین کالری این میوه کم است و برای افرادی که قصد کاهش وزن دارند، مناسب است.
تقویت استخوان‌ها و دندان
این میوه سرشار از کلسیم، فسفر و آهن است. این سه عنصر مهم به استحکام بافت‌های استخوان کمک می‌کنند. همچنین مقادیری از ویتامین D ۳ موجود در میوه کُنار موجب استحکام دندان‌ها می‌شود و کمک می‌کند تا استخوان‌ها سختی معمول خود را به شکل طبیعی حفظ کنند.
مفید برای گلودرد و سرفه
میوه کُنار سرشار از ویتامین C مورد نیاز بدن است. میوه خشک شده یا تازه کُنار گلودرد و سرفه حاصل از سرماخوردگی و آنفولانزا را بهبود می‌بخشد. همچنین خواص ضد باکتریایی و ضد ویروسی این میوه از تجمع ویروس‌ها و باکتری‌ها در ناحیه دهان و گلو جلوگیری می‌کند.
تصفیه خون
ساپونین و آلکالوئید‌های موجود در میوه کُنار به طور مستقیم در تصفیه خون و از بین بردن سموم مضر بدن نقش دارند.
مفید برای دیابت
توانایی میوه کُنار در کاهش قند خون احتمالاً به دلیل وجود مقادیر زیادی ویتامین A است که می‌تواند میزان انسولین کبد را تنظیم کند. برخی از دانشمندان و پزشکان بر این باورند که تاثیرات مصرف کُنار بر آدیپونکتین باعث افزایش حساسیت کبد به انسولین می‌شود و میزان خروجی گلوکز از کبد را کاهش می‌دهد.
موارد منع استفاده از فرآورده‌های میوه کُنار
میوه کُنار در صورت مصرف بیش از اندازه موجب نفخ شدید معده می‌شود.
مصرف بیش از اندازه این میوه موجب اسهال خواهد شد.
ویتامین K موجود در میوه کُنار غلظت خون افرادی را که دچار مشکل غلظت خون هستند، افزایش می‌دهد.
براساس تجربه‌ها و آزمایش‌های صورت گرفته ماسک برگ پودر شده کُنار یا سدر تاثیرات معجزه آسایی بر زیبایی و درخشندگی پوست و رشد و افزایش مو‌های سر داشته است.
از بین رفتن جای زخم و جوش
ماسک سدر ماده‌ای موثر در تسریع ترمیم جای زخم و جوش صورت است. البته درصورت داشتن اثر زخم‌های عمیق و پررنگ نمی‌توان چندان امید داشت که این ماسک موثر باشد. اما اگر جای زخم سطحی یا جوش روی صورت داشته باشید، پس از سه تا پنج بار استفاده تاثیر آن را خواهید دید.
پوست نرم و شفاف
از خواص زیبایی این گیاه این است که باعث روشنی رنگ رخسار می‌شود و پوست را شفاف می‌کند. برای افرادی که مشکل خشکی پوست دارند، بهتر است چند قطره روغن زیتون، نارگیل یا بادام را به ترکیب ماسک خود اضافه کنند.
سفت کننده پوست و ضد چین و چروک
برگ سدر ازجمله برگ درختانی است که در طب سنتی به آن قابض می‌گویند. همین خاصیت سدر باعث سفتی، کشیدگی و تقویت ماهیچه و پوست صورت می‌شود و پوست را از حالت شلی در می‌آورد.
درمان التهاب و جوش صورت
سدر با خاصیت خنک کننده، طبع سرد و همچنین ضد باکتری موجب رفع التهابات پوستی می‌شود. شاید رفع جوش‌های صورت بعد از درخشندگی پوست از اولین تاثیرات استفاده از ماسک سدر یا برگ کُنار باشد که تجربه خواهید کرد. بیشتر جوش‌های حاصل از خوردن غذا‌های گرم با ترکیب ماسکِ عرق کاسنی و پودر سدر برطرف خواهند شد.
نحوه ساخت و استفاده از ماسک برگ کُنار یا سدر برای پوست
یکی از ماسک‌های طبیعی صورت که می‌توانید به عنوان لایه بردار، روشن‌کننده، ضد لک و نرم کننده پوست از آن استفاده کنید، ماسک گیاه سدر است. طبع پودر برگ درخت سدر یا کُنار سرد و معتدل است، درنتیجه برای پوست‌هایی که دچار برافروختگی و قرمزی هستند، مناسب است. پس از تهیه پودر سدر از عطاری‌های معتبر می‌توانید آن را با یکی از این مواد مانند آب، ماست، عرق کاسنی، گلاب، آب‌لیمو، آب سیب‌زمینی، روغن بادام و یا روغن کرچک مخلوط کنید تا ماسک به دست آمده حالت خمیری و آبکی به خود بگیرد.
ابتدا صورت را بشویید و خشک کنید؛ سپس تمام قسمت‌های صورت به غیر از اطراف چشم را با ماسک سدر بپوشانید و با حرکات دایره‌ای رو به بالا به مدت سه دقیقه ماساژ بدهید. بعد از آن به پوست خود استراحت دهید. پس از ۲۰ دقیقه صورت خود را بشویید.
افرادی که پوست صورت آن‌ها لک یا جای جوش و زخم دارد، می‌توانند یه قاشق چای‌خوری پودر سدر و پودر سفیدآب را با هم ترکیب کنند و با چهار یا پنج قاشق غذاخوری عرق کاسنی مخلوط کنند و به پوست خود بمالند. در هفته دو بار به مدت دو ماه این عمل را انجام دهید تا نتیجه مطلوب را ببینید. البته بعد از سه مرتبه استفاده شاهد تأثیرات آن خواهید بود.
معجون برگ کُنار یا سدر برای مو‌های سر
تا به حال به فیلم‌های قدیمی دقت کردید! افرادی که در این فیلم‌ها مشاهده می‌کنید، همگی مو‌های پرپشت و بلندی داشتند. امروز بیشتر افراد به دلیل استفاده از مواد شیمیایی برای شست و شوی مو‌ها و تغییر در شیوه زندگی و معیشت دچار ریزش مو و طاسی شده‌اند. مردم جنوب در گذشته از برگ درخت کُنار برای شست و شو و استحمام استفاده می‌کردند.
به دلیل وجود ترکیبات شیمیایی که در سدر وجود دارد، حالتی صابونی مانند به خود می‌گیرد که برای شست و شوی بدن به کار گرفته می‌شود. برگ کُنار بسیار مقوی است و باعث تقویت ریشه مو می‌شود و از ریزش مو جلوگیری می‌کند. گیاه سدر، ضد التهاب، ضد شوره، خنک کننده پوست، تقویت کننده پیاز مو، حالت دهنده و نرم کننده موی سر است.
نحوه ساخت معجون شست و شوی سر برگ سدر یا کُنار
پودر سدر را از عطاری‌های مطمئن تهیه کنید. سپس یک لیوان از برگ پودر شده این درخت را با دو لیوان آب گرم کاملاً مخلوط کنید تا پودر سدر گلوله گلوله نشود و مانند کف صابون شود. موهایتان را هر هفته یک مرتبه با این محلول شست و شو دهید. هرچه بیشتر این ترکیب روی سر بماند، بهتر است.
پس از آن مو‌ها را آب‌کشی کنید. پیشنهاد می‌کنیم پودر سدر را با کمی حنا مخلوط کنید و اجازه بدهید دو تا سه ساعت روی موهایتان بماند؛ سپس کاملاً بشویید. بعد از استفاده مکرر و طولانی علاوه‌بر نرم شدن، حالت‌پذیری و براقی مو‌ها شاهد رشد بهتر و افزایش مو‌های خود خواهید بود.
منع استفاده از پودر سدر یا پودر برگ کُنار
افرادی که دارای مو‌های چرب و ضخیم هستند، استفاده از معجون موی سدر منعی ندارد؛ اما افرادی که پوست‌شان خشک، منافذ موهایشان تنگ است و مو‌های نازکی دارند، توصیه می‌شود که این افراد از سدر استفاده نکنند. این ترکیب بیشتر برای افرادی است که طبع‌شان گرم و خشک یا گرم و‌تر است.
منبع: فرارو
