به گزارش خبرگزاری فارس از بجنورد، ماه محرم و صفر در بسیاری از نقاط کشور با آداب و آیین‌های مختلفی همراه است، شرکت در مراسم عزاداری محرم، برپایی هیئت‌ها و دسته‌های عزاداری، اطعام عزاداران و پخت غذاهای نذری، شرکت در مراسم پیاده‌روی اربعین و نهایتاً عزاداری‌های دهه آخر ماه صفر از جمله آنها است.
در خراسان شمالی اما عزاداری‌های دهه پایانی ماه صفر رنگ و بوی دیگری دارد، «چهل و هشتم» واژه‌ای که این روزها در استان خراسان شمالی زیاد به کار برده می‌شود اما شاید برای اهالی غیر خراسانی چندان آشنا نباشد.
چهل و هشتم چه روزی است؟
در خراسان شمالی از سالیان دور بعد از دهه نخست ماه محرم و شب سوم شهادت امام حسین (ع)، عزاداری‌های تا حدودی کمتر می‌شد٬ تا شب چهلم یا اربعین و دهه پایانی ماه صفر که در خراسان تحت عنوان «چهلم» و چهل و هشتم مرسوم شده است.
چهلم ازآن‌جهت که اربعین امام حسین (ع) است و چهل و هشتم نیز سالگرد رحلت پیامبر اکرم (ص) و شهادت سبطین باکرامت ایشان است.
مردم خراسان شمالی همچون سایر کشور عزاداری‌های این دو ماه را ابتدای در ماه محرم در شهرهای استان٬ میانه‌اش را در مسیر نجف به کربلا و پایان آن را در مشهد مقدس به عزاداری می‌پردازند.
رسم است از قدیم که مردم از اقصا نقاط دور و نزدیک و با پای پیاده خود را در چهل و هشتم یا قبل از آن روز به مشهد می‌رسانند.
دهه آخر صفر و چهل و هشتم، یادآور قدم‌های بسیاری از کاروانیانی است که راهی حرم امام رئوف شده‌اند و تا پیش از روز شهادت خود را به مشهد می‌رسانند.
ولی فقط برای چهلمین روز شهادت سالار شهیدان نیست که بسیاری از مردم قدم در راه می‌گذارند و زحمت طی طریق به جان می‌خرند. بسیاری از ایرانی‌ها و به‌ویژه خراسانی‌ها قدم‌به‌قدم منزلگاه خود را طی می‌کنند تا چهل و هشتم به مشهد برسند و آخرین سوگواری‌های خود برای امام حسین و یارانش را به سوگواری شهادت شاه خراسان گره بزنند.
سیر تاریخی کاروانهای پیاده روی مشهد مقدس
در سال‌های گذشته در بجنورد تنها هفت هیئت کربلایی اکبر خشت‌پز، رجب نیا، دروازه گرگان، شاه رضا، منتظری، حریری و نایب علی فعال بودند که در دهه آخر ماه صفر عزاداری‌های گسترده‌ای را تدارک می‌دیدند.
امروزه با گسترش هیئات مذهبی٬ سالانه هزاران نفر از مرم ولایت‌مدار استان در قالب صدها هیئت عزاداری٬ در این ایام مقدس٬ با پای پیاده و یا با استفاده از وسیله نقلیه رهسپار حرم مطهر رضوی می‌شوند.
بجنوردی ها؛ بیشترین مسافران و زائران شرکت کننده در مراسم دهه اخر صفر در مشهد
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار تاریخی خود با مردم بجنورد در ۱۹ مهرماه ۱۳۹۱ فرمودند: در بیست و هشتم صفر که از سرتاسر استان مردم راه می‌افتند به‌طرف مرقد علی بن موسی‌الرضا (ع)، از همه شهرستان‌ها بیشتر، مسافران و خودروهای بجنوردند. این را مشهدی‌ها می‌دانند؛ خود بنده هم که مشهدی هستم، این را می‌دانم. در زیارت، این نشاط و حضور و آمادگی محسوس است.
سختی هایش عجیب لذت دارد
کاظم یزدانی از شهرستان بجنورد که با کاروان پیاده تاکنون دور بار در پیاده‌روی مشهد شرکت کرده است گفت: اگر همت همسرم برای آمدن نبود هیچ‌وقت به این سفر معنوی نمی‌آمدم؛ اما هم اکنون بسیار خوشحالم که توفیق نصیبم شد و تجربه شیرین سفر پیاده را درک کردم.
وی گفت: هرکسی بگوید سفر پیاده سختی ندارد باور نکنید اتفاقاً مسیر طولانی، پاهایتان تاول می‌زند سرما و گرما هوای آزاردهنده است؛ اما سختی‌هایش عجیب لذت دارد در یک کلمه بگویم برای رسیدن به عشق باید این سختی‌های با لذت را چشید.
یزدانی ادامه داد: در این پیاده‌روی معنوی همه کنار هم هستند و همه یک هدف دارند، امام رضا (ع). با اینکه هر روز ساعات طولانی پیاده‌روی داریم؛ اما در پایان روز که هوا تاریک می‌شود و به اسکان می‌رویم غصه‌ام می‌گیرد، دوست دارم در شب نیز راه بروم، پیاده‌روی تا چند روز دیگر تمام می‌شود و خاطره این سفر فقط برایمان باقی می‌ماند، کاش انسان همیشه در چنین راه‌هایی باشد.
خیرین و مسئولین جهت هزینه های اسکان در مشهد با کاروان ها همکاری کنند
آقای جهانگیر امامی مسئول هیئت حضرت ابوالفضل‌العباس (ع) شهرستان بجنورد که بیش از ۲۰ سال است هرساله زائران را ثبت‌نام و به مشهد اعزام می‌کند، دراین‌رابطه اظهار کرد: این هیئت سالانه بیش از ۳۰۰ نفر را جهت شرکت در مراسم عزاداری دهه آخر صفر به مشهد اعزام می‌کند.
وی گفت: استقبال مردم استان جهت شرکت در مراسم عزاداری و حضور در مشهد بسیار زیاد است.
مسئول هیئت حضرت ابوالفضل‌العباس (ع) شهرستان بجنورد با اشاره به افزایش هزینه‌ها از مسئولین و خیرین درخواست کرد تا با هیئت‌ها همکاری لازم را داشته باشند تا افراد بیشتری بتوانند در مراسم عزاداری در مشهد حضور پیدا کنند.
آیین چهل و هشتم مختص خراسان شمالی نیست
محمدرضا درتومی، رئیس اداره اوقاف بجنورد نیز دراین‌رابطه اظهار کرد: آیین زیارت امام رضا علیه‌السلام در روزهای انتهایی ماه صفر و روز شهادت امام رضا علیه‌السلام از گذشته در خراسان شمالی و شهرستان‌های هم‌جوار حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام به اسم چهل و هشتم مشهور شده است.
وی گفت: این آیین در استان‌های سمنان، گلستان و برخی نقاط اصفهان و سایر استان‌ها نیز با همین نام شناخته می‌شود.
رئیس اداره اوقاف بجنورد افزود: همه‌ساله زائران زیادی در قالب‌های کاروانهای پیاده، دوچرخه‌سواری و هیئت‌های سواری با خودروهای عمومی و شخصی توسط هیئت‌های مذهبی سازماندهی و اعزام می‌گردند.
آمار دقیقی از میزان شرکت‌کنندگان در پیاده‌روی وجود ندارد
وی در خصوص میزان جمعیت شرکت کننده در مراسم پیاده روی مشهد مقدس اظهار داشت: با توجه به اینکه این مراسم تابع اقدامات هیأت های مذهبی بوده و سازمان تبلیغات اسلامی ساماندهی و مجوز اعزام اخذ می کند، لیکن به دلیل اعزام های انفرادی و خانوادگی از میزان دقیق حضور افراد نمی توان آمار دقیقی ارائه نمود.
درتومی در خصوص نحوه ثبت نام افراد جهت شرکت در پیاده روی نیز گفت: تمامی هیأت مذهبی نسبت به ثبت نام، بیمه و اخذ مجوز اقدام می‌کنند و مبالغی به‌عنوان مشارکت از افراد زائر اخذ می‌شود و پذیرایی عمده مراسم در مسیر راه و در مقصد نیز بر عهده مسئولین هیئت‌ها است.
همکاری خیرین، هیئت‌امنای مساجد، حسینیه‌ها و مدارس در اسکان زائران
وی با بیان اینکه اسکان زائرین توسط مدیران هیئت مذهبی و به‌صورت اجاره مکان انجام می‌گردد، بیان داشت: در سال‌های اخیر خیرین و هیئت‌امنای مساجد و حسینیه‌ها و مدارس نیز به کمک هیئت‌های مذهبی آمده و در اسکان زائران با مدیران هیئت‌ها همکاری دارند.
اجرای طرح قدم‌های آسمانی و طرح میقات الرضا علیه‌السلام در مسیر زائران
درتومی در خصوص اقدامات انجام شده جهت رفاه حال زائران پیاده در مسیر، گفت: اداره اوقاف در قالب طرح قدم‌های آسمانی و طرح میقات الرضا علیه‌السلام مساجد و امامزادگان موجود در مسیر کاروان‌ها را آماده استراحت، پذیرایی و اسکان زائرین محترم نموده است و موکب‌های متعدد در مسیر آماده پذیرایی از زائرین پیاده و سواره هستند.
گفتنی است؛ مسئولین کاروانهای مذهبی شرکت‌کننده در پیاده‌روی جلوتر از زائران پیاده مسیر را به‌صورت سواره را طی کرده و نسبت به هماهنگی مسیر اسکان زائرین در شب‌ها اقدام کرده و منازل سفر را مشخص می‌کنند.
ثبت‌نام ۱۰۳ هیئت جهت شرکت در مشایه علی ابن موسی‌الرضا (ع)
حجت‌الاسلام حمید رفیعی، مدیرکل تبلیغات اسلامی خراسان شمالی با بیان اینکه تاکنون ۱۰۳ هیئت جهت شرکت در مشایه علی ابن موسی‌الرضا (ع) و مراسم عزاداری دهه آخر ماه صفر در مشهد ثبت‌نام کرده‌اند، اظهار کرد: در قالب این ۱۰۳ هیئت حدود ۱۵۰۰۰ نفر به مشهد اعزام خواهند شد .
وی گفت: این ۱۵۰۰۰ نفر در سامانه هشت که به همین امر اختصاص دارد ثبت‌نام کرده و بیمه شده‌اند .
مدیرکل تبلیغات اسلامی خراسان شمالی افزود: این آمار اولیه است و تعداد هیئت‌ها و زائران در روزهای آتی افزایش خواهد داشت.
هیئت جوادالائمه خراسان شمالی متولی ساماندهی هیئت‌ها
حجت‌الاسلام حمید رفیعی با بیان اینکه هیئت جوادالائمه خراسان شمالی متولی ساماندهی این ۱۰۳ هیئت است، گفت: اصل کار توسط مسئولین هیئت‌ها انجام می‌شود و مدیریت و ساماندهی و برنامه‌ریزی در مسیر هیئت‌ها بر عهده هیئت جوادالائمه (ع) استان است.
وی از هماهنگی‌های انجام شده با هیئت جوادالائمه استان و هیئت جوادالائمه خراسان رضوی خبر داد و گفت: با هماهنگی‌های انجام شده نامه‌هایی را به این ۱۰۳ هیئت داده‌ایم و برای حضور و اسکان در مشهدالرضا مکان‌هایی جهت اسکان هماهنگ شده است.
این مقام مسئول درباره کسانی که تمایل به شرکت در پیاده‌روی دارند، گفت: اگر کسی تمایل دارد باید با هیئت‌ها هماهنگ و یا با خود هیئت جوادالائمه ارتباط بگیرند تا به یکی از این ۱۰۳ هیئت ارتباط داده شود.
وی در خصوص ارائه خدمات در مسیر پیاده‌روی زائران امام رضا (ع)، گفت: با هماهنگی‌های انجام شده با مسئولین در طول مسیر خدمات به زائران ارائه خواهد شد.
شروع پیاده‌روی مشهد از روز اربعین
حجت‌الاسلام حمید رفیعی گفت: پیاده‌روی برخی هیئت‌ها و افراد شروع شده است؛ ولی زمان اصل شروع پیاده‌روی روز اربعین است.
وی با بیان اینکه هماهنگی‌هایی برای حضور کاروان و هیئت‌ها جهت شرکت در مراسم‌های عزاداری انجام شده است، اظهار کرد: ما توفیق پذیرایی سه‌روزه زائران در مشهد را داریم و سعی شده محل اسکان زائران در نزدیک به حرم باشد.
مشایه علی ابن موسی‌الرضا در امتداد مشایه حضرت اباعبدالله
مدیرکل تبلیغات اسلامی خراسان شمالی با تأکید بر اینکه مسیر فقط مسیر پیاده‌روی و بحث زیارت نیست، اظهار کرد: در پیاده‌روی بحث جریان‌سازی مطرح است که در امتداد مشایه حضرت اباعبدالله مسیر پیاده وری حرم امام رضا به‌عنوان ملجأ ما شیعیان در ایران عزیز است.
وی این اتفاق را در راستای گام دوم انقلاب و تحقق آن بسیار اثرگذار دانست و اظهار امیدواری کرد که شاهد مشارکت و حضور حداکثری عموم مردم در مسیر حرکت زائران باشیم.
وی حرکت مشایه علی ابن موسی‌الرضا را اتصال این دوران به مسئله ظهور دانست و گفت: بنا بر فرموده مقام معظم رهبری اینک مرحله خودسازی و جامعه‌پردازی است و لذا جامعه‌پردازی ملزوماتی دارد که نقش‌آفرینی مردمی در مسیر رسیدن به ظهور بسیار مهم است.
منزل چهل و هشتم را شاید نتوان با آنچه در اربعین حسینی رقم می‌خورد مقایسه کرد؛ ولی مشایه علی ابن موسی‌الرضا (ع) در امتداد مشایه حضرت اباعبدالله می‌تواند نقطه اتصال این دوران به مسئله ظهور باشد.
در پایان ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که اگر مسئولین برنامه‌ریزی داشته باشند می‌توانند از وجود پربرکت امام رضا (ع) در کشور به‌عنوان قطب مذهبی و فرهنگی کشور و با ساماندهی و برنامه‌ریزی‌های لازم، پیاده‌روی مشهد مقدس را نیز چون پیاده‌روی اربعین جهانی کنند و با این روش هم در بحث کار فرهنگی اقدام بزرگی انجام شده و هم در بحث زائرپذیری و گردشگری در کشور اتفاقات خوبی رقم زده خواهد شد.
گزارش: مرادی
پایان پیام/م
