به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، تحولات اخیر در پشت مرزهای شمال غربی کشور و پیشروی ارتش آذربایجان در خاک ارمنستان در روزهای گذشته، نقشه ژئوانرژی دنیا را تحت تاثیر قرار داده و نظمی را به وجود خواهد آورد که بازنده اصلی آن سه کشور ایران، روسیه و چین و برندگان آن ترکیه، آذربایجان، اتحادیه اروپا، رژیم صهیونیستی و آمریکا است.
ماجرا از این قرار است که کشور آذربایجان با حمایت ترکیه و ناتو در حال پیشروی در خاک ارمنستان برای تصرف بخش جنوبی این کشور از جمله دالان تورانی ناتو (زنگزور جعلی) است که این موضوع از جهات امنیتی، ترانزیتی و انرژی تهدیدکننده جدی منافع ایران است.
*دالان تورانی ناتو، دسترسی ایران به دروازه تجارت با اتحادیه اوراسیا را قطع می‌کند
در تصویر 1، دالان تورانی ناتو یا همان زنگزور جعلی نشان داده شده است. همانطور که مشخص است مرز ایران و ارمنستان تنها دروازه حضور ایران در اتحادیه اوراسیا است که در صورت تصرف توسط آذربایجان، ارتباط زمینی ایران به این اتحادیه قطع می‌شود.
تصویر 1
هم‌اکنون جاده ترانزیتی ایران به ارمنستان (خط قرمزرنگ) در حدود 5 کیلومتر وارد خاک آذربایجان شده و از آن خارج می‌شود که این موضوع مشکلات زیادی را برای تجار ایرانی ایجاد کرده است. البته اخیرا یک مسیر موقت (خط آبی‌رنگ) برای تسهیل تجارت ایران با ارمنستان و اتحادیه اوراسیا ایجاد شده است (تصویر 2).
تصویر 2
با تصرف بخش جنوبی ارمنستان، توسط جمهوری آذربایجان دسترسی ترانزیتی فعلی ایران نیز از بین می‌رود و عملا تجارت ایران با اتحادیه اوراسیا با کارشکنی‌ها و سخت‌گیری‌های طرف آذربایجانی قفل خواهد شد.
* ترکیه و آذربایجان در حال برهم زدن نقشه کریدور شمال-جنوب
همچنین تصرف بخش جنوبی خاک ارمنستان، منافع ایران و روسیه را در پروژه کریدور شمال-جنوب تهدید می‌کند.
واهه داوتیان، استاد دانشگاه ایروان در این باره توضیح می‌دهد: برقرار شدن کریدور شمال – جنوب از مسیر راه‌آهن و بزرگراه ارمنستان، منجر به تضعیف مسیرهای شرق به غرب از جمله خط آهن باکو – گرجستان – ترکیه می‌شود که در حال حاضر با قدرت روزافزون در حال فعالیت است. بنابراین دولت آذربایجان از اتصال ارمنستان به کریدور شمال – جنوب هراس دارد و در مسیر برقراری آن سنگ‌اندازی می‌کند.
وی ادامه داد: سه کشور ایران، ارمنستان و گرجستان مدت‌هاست قصد دارند ارتباط ریلی خود را از طریق مسیر تهران – جلفا – یراسخ – ایروان – تفلیس برقرار کنند. علاوه بر این، جاده بین المللی شمال به جنوب (بزرگراه ایروان – مغری – ایران) نیز از یراسخ عبور می‌کند و در صورت تحولات نامطلوب، ارتباط ارمنستان با ایران قطع خواهد شد. این در حالی است که پدید آمدن این مسیر عمودی به لحاظ سیاسی و خصوصا اقتصادی، به ضرر دو دولت آذربایجان و ترکیه است و با منافع آنها در برقراری مسیرهای افقی تعارض دارد (تصویر 3).
تصویر 3- نقشه جاده بین المللی شمال به جنوب ارمنستان و عبور از یراسخ تا مرز مغری
*نقشه ترکیه برای حذف ایران از کریدور تجارت انرژی
اما تحولات جدید منطقه قفقاز جنوبی در حوزه انرژی نیز آسیب‌هایی جدی به منافع ایران وارد می‌کند. تصرف بخشی جنوبی ارمنستان توسط آذربایجان، عملا یک گام جدی برای حذف ایران از «کریدور گاز جنوبی» و مسیر ترانزیت انرژی به سمت اروپا است.
در تصویر 4، کریدور گاز جنوبی نشان داده شده است. طبق این کریدور، گاز ترکمنستان را از مسیر خط لوله ترانس کاسپین به آذربایجان و سپس از مسیر خط لوله قفقاز جنوبی (SCP) به ترکیه و سپس اروپا منتقل می‌شود. اما نکته جالب توجه اینکه ظرفیت خط لوله SCP کمتر از خط لوله تاناپ در خاک ترکیه است و ترک‌ها قصد دارند خط لوله دیگری را از طریق دالان جعلی زنگزور به خط لوله تاناپ متصل کنند.
تصویر 4
دسترسی اروپا به گاز ترکمنستان و همچنین منابع گازی دریای خزر از مسیر کریدور گاز جنوبی، همچنین آسیب‌پذیری اروپا به منابع انرژی را میکاهد و ترکیه را تبدیل به هاب گازی منطقه می‌کند، موضوعی که برخلاف منافع ایران برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه است.
فریدون برکشلی رئیس دفتر مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی وین در این باره می‌گوید: دریای خزر یعنی خلیج فارس ثانی؛ منابع انرژی دریای خزر نقشه ژئوانرژی و جغرافیای انرژی جهان را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. خزر محور پروژه کمربند جاده انرژی خواهد بود. جمهوری آذربایجان به پیمان آتلانتیک شمالی یک ناتوی انرژی هدیه خواهد کرد، هدیه‌ای که تحمل یک جنگ فرسایشی تازه مانند اوکراین را برای ناتو مقرون به صرفه و بلکه مطلوب خواهد کرد.
وی افزود: ترکیه بزرگ‌ترین منتفع دالان زنگزور تلقی می‌شود، این کشور بدون در اختیار داشتن منابع نفت و گاز، انتقال انرژی از منطقه دریای خزر را در اختیار می‌گیرد و با این برگ برنده، در سطح منطقه و جهان بازی‌ها خواهد کرد. تعریف ترکیه از منابع نفت و گاز، در مسیر انتقال شکل می‌گیرد. زمانی که ایران آمادگی صادرات گاز به اروپا از طریق ترکیه و خطوط لوله را داشت، ترکیه ممانعت کرد. ترکیه درخواست کرد که ایران تمام گاز خود را به ترکیه بفرستد و خود تصمیم به فروش آن به منابع اروپایی می‌کرد.
علاوه بر حوزه ترانزیت و انرژی، تصرف بخشی جنوبی ارمنستان و عضو آذربایجان به ناتو، عملا پای ناتو و همچنین اسرائیل را به دریای خزر باز می‌کند و بدین ترتیب از جهت امنیتی نیز تهدیدکننده ایران و روسیه است.
پایان پیام/
