همشهری آنلاین _ مهدی اسماعیل پور: کاویان سال ۱۳۲۶ در شهرستان «شبستر» به دنیا آمد و پس از اخذ مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه «تبریز»، تدریس رشته ادبیات را در دانشگاه آغاز کرد. این چهره ادبی تاکنون ۳ کتاب منتشر کرده است و ۳ عنوان شعر هم در دست انتشار دارد و از شاگردان استاد «محمدحسین شهریار» به شمار می‌رود. با این وجود اغلب علاقه‌مندان شعر و ادبیات فارسی استاد کاویانی را بیشتر با انجمن ادبی بهاران می‌شناسند. انجمنی که ۱۵ سال است که در زمینه آموزش شعر و آرایه‌های ادبی، تفسیر اشعار «حافظ» و نقد و بررسی اشعار شاعران معاصر فعالیت می‌کند. گفت‌وگویی با شاعر، نویسنده و فعال شعر و ادبیات که ساکن محله «فرهنگیان» و «آزادی» منطقه ۲۱ است، انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
- بر سنگ مزار
رحیم کاویان درباره خود و سابقه فعالیت‌اش در عرصه شعر و ادبیات به همشهری محله می‌گوید: «از همان دوران ابتدایی، شعر گفتن را شروع کردم، اما کار جدی‌ام پس از ورود به دانشگاه تبریز و آشنایی با استاد شهریار آغاز شد. نخستین کتابم مربوط به دوران دانشجویی به نام «برسنگ مزار» است که در آن شاعرانی را که برای سنگ مزار خود شعر گفته بودند، جمع‌آوری کردم و به چاپ رساندم. سپس مجموعه اشعارم به نام «سنه خاطر یازرام» به زبان ترکی و یک کتاب دیگرم با نام «ادبیات آذربایجان» منتشر شد که یک کتاب تحقیقی بود و در آن شعر و ادبیات آذربایجان را تحلیل کردم. نزدیک به ۳۵سال است که در کانون‌های ادبی مختلف از جمله کانون ادبی بهاران به آموزش و تفسیر و نقد شعر برای افراد علاقه‌مند مشغول هستم. علاوه بر ۳ کتابی که به چاپ رسیده است، ۳ کتاب شعر دیگر هم آماده انتشار دارم که با توجه به گرانی کاغذ و چاپ و هم‌چنین شیوع «کرونا»، برای انتشار آنها دست نگه داشته‌ام.»
- فرهنگسراها و سراهای محله، پاتوق‌های فرهنگی
او فعالیت کانون‌های شعر و ادبیات را در محله‌ها امری لازم و ضروری می‌داند و می‌گوید: «ساخت‌سراهای محله و فرهنگسراها یک اتفاق خوب فرهنگی برای محله‌ها بود. سراهای محله و فرهنگسراها به پاتوق‌های فرهنگی مردم در محله‌ها تبدیل شده‌اند. اما نقدی هم به عملکرد آنها وجود دارد و آن هم این است که به روش مطلوبی از این مکان‌ها برای پیش برد اهداف فرهنگی استفاده نمی‌شود و هنوز جا برای کار و فعالیت بیشتر وجود دارد. مهم‌تر از آن هم اینکه متأسفانه تبلیغات در حوزه شعر و تشکیل انجمن‌ها در فضای شهری و داخل محله‌ها بسیار ضعیف است و تاکنون حتی یک مورد هم بنر درباره تشکیل انجمن‌های ادبی و زمان برگزاری کلاس‌های نقد و بررسی شعر در معابر ندیده‌ام.
البته این را هم بگویم که از سرای محله «یاس» و مدیریت آن بسیار سپاسگزارم که فضایی را در اختیار ما قرار داده‌اند تا بتوانیم در آن، جلسه‌های انجمن شعر و شب‌های شعرمان را برگزار کنیم. اگرچه این روزها با توجه به شیوع ویروس کرونا این جلسه‌ها به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود و در حال حاضر نمی‌توانیم در یک‌جا دور هم جمع شویم. در شهرک‌های فرهنگیان و آزادی نیز به تازگی یک انجمن ادبی تأسیس کرده بودیم که با توجه به شیوع ویروس کرونا نتوانستیم به کارمان ادامه دهیم و آنجا هم جلسه‌هایمان به شکل مجازی برگزار می‌شود.»
- ضرورت حمایت از کانون‌های ادبی
دبیر انجمن ادبی بهاران یکی از نقاط ضعف منطقه ۲۱ به‌ویژه محله «تهرانسر» را نبود انجمن‌های ادبی متعدد و متنوع می‌داند: «منطقه ۲۱ را دوست دارم و جای به نسبت خوبی است. مانند دیگر محله‌ها اینجا هم مردمی علاقه‌مند به شعر و ادبیات و هنر دارد و هم کسانی هستند که علاقه‌ای به این موضوع ندارند و به اصطلاح تنها به فکر کار و کاسبی و زندگی خودشان هستند. در مجموع در این ۱۵ سالی که در انجمن ادبی بهاران و دیگر انجمن‌های ادبی منطقه فعالیت می‌کنم، استقبال مردم به نسبت خوب و راضی‌کننده بوده است. به هرحال چه پیش از ما و چه پس از ما دوستان و استادانی بودند که در این زمینه فعالیت می‌کردند. به گمانم یکی از نقاط ضعف فرهنگی منطقه ۲۱، نبود تعداد و تنوع کانون‌های ادبی است.
ما باید در همه محله‌ها چنین کانون‌هایی را که در زمینه شعر و ادبیات و هنر فعالیت می‌کنند، داشته باشیم که درحال حاضر این‌گونه نیست. در دیدارهایی که با مسئولان شهرداری در دوره‌های مختلف داشتم به آنها گفتم که لازم است که حمایت بیشتری از کانون‌ها و انجمن‌های ادبی منطقه داشته باشند. ما چند نفری هم که در این زمینه فعالیت می‌کنیم، تنها از روی عشق و علاقه‌ای است که داریم وگرنه هیچ حمایتی از انجمن ادبی بهاران و دیگر انجمن‌ها نمی‌شود. به گمانم شهرداری می‌تواند در قالب همین انجمن‌ها برنامه‌های فرهنگی‌اش را در منطقه و محله‌ها توسعه دهد. به هرحال شعر و ادبیات، فرهنگساز و انسان‌ساز است»
- جای خالی شعر
شاعر و نویسنده آذری زبان و هم‌محله‌ای ما جای شعر و ادبیات را در فضای شهری خالی می‌بیند: «چه اشکالی دارد بر روی تابلوها و بیلبوردها و یا دیواره‌نگاری‌ها از شاعران بزرگ و اشعار آموزنده آنها استفاده کنیم؟ متأسفانه در فضای شهری توجهی به این موضوع نشده است. همه نوع تصویر و پیامی را می‌توان بر روی در و دیوار شهر پیدا کرد جز اشعار حکیمانه و پندآموز شاعران بزرگ ایرانی که دیدن و خواندن آنها هر انسانی را به فکر فرو می‌برد و وادار به اندیشیدن می‌کند. بسیاری از پیام‌های ادبی که تلاش می‌کنیم به اشکال گوناگون به مردم بدهیم، در یک بیت شعر ساده و زیبا و تأثیرگذار وجود دارد. همان‌گونه که اشاره کردم متأسفانه در این زمینه کمبودها و نقدهایی وجود دارد که باید مسئولان به آنها توجه داشته باشند.»
- نقاط قوت فرهنگی
کاویان، نقطه قوت فرهنگی منطقه ۲۱ را افراد علاقه‌مند و استعدادهای خوبی را که در زمینه شعر و ادبیات با آنها روبه‌رو شده است می‌داند: «در تهرانسر و منطقه ۲۱ افرادی را داریم که در زمینه شعر و ادبیات افرادی با استعداد و با انگیزه‌ای هستند. در این سال‌ها در زمینه شعر و تا حدودی داستان‌نویسی با افراد توانا و با استعداد بسیاری برخورد داشته‌ام. افرادی که کارشان جای تشویق و تحسین داشت. چنین انسان‌هایی نقاط قوت فرهنگی محله و منطقه خود محسوب می‌شوند. بی‌شک تعداد افراد علاقه‌مند و با استعداد منطقه بیش از اینها است. همان‌گونه که اشاره کردم اگر تعداد و تنوع این انجمن‌ها بیشتر باشد، شرایط و فضای بهتری برای حضور و بروز استعداد و خلاقیت افراد ایجاد می‌شود.
در تهرانسر، شاعران و نویسندگان زیادی داریم که کتاب‌های زیادی از آنها چاپ و منتشر شده است. همین تعداد انجمن هم، خود جوش و مردمی هستند و شهرداری و دولت یا دیگر ارگان‌ها و دستگاه‌های منطقه نقش و مشارکتی در این موضوع ندارند. لازم است تا توجه بیشتری به شعر و ادبیات صورت بگیرد. اگر چنین اتفاقی بیفتد بدون تردید میزان حضور و استقبال مردم از انجمن‌ها بسیار بیشتر خواهد شد. گمان می‌کنم در زمینه فرهنگی و فرهنگ مطالعه مقداری ضعف و کمبودهایی داریم که برای برطرف شدن آنها باید تلاش و توجه بیشتری انجام شود.»
