به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، لرستان با 1.7 مساحت کشور 30 درصد تنوع زیستی ایران را به خود اختصاص داده است. بیش از هزار و 750 گونه گیاهی و بیش از 365 گونه جانوری در زیست‌بوم این استان شناسایی شده است.
تالاب‌های لرستان با پوشش گیاهی نی و جلبک محل زیست پرندگان آبزی، کنار آبزی بومی و مهاجر، ماهی خال قرمز، ماهی رنگین‌کمان و ماهی سیاه است که عمده‌ترین این تالاب‌ها با نام تالاب‌های یازده‌گانه در پلدختر قرار دارد.
14 تالاب لرستان با وسعت بیش از 2 هزار هکتار از سه میلیون هکتار تالاب‌های کشور در راه کریدور پرندگان مهاجر قرار دارد و 50 درصد گونه‌های پرندگان مهاجر به این تالاب‌ها کوچ می‌کنند.
238 گونه از 550 گونه پرنده شناسایی‌شده کشور در لرستان زیست می‌کنند و از این تعداد گونه بین 60 تا 70 درصد مهاجر هستند. گونه‌های پرندگان مهاجر از نوع آبزی، کنارآبزی و شکاری و از راسته‌های پلیکان سانان، کشیم‌سانان، غازسانان، درناسانان و آبچیلک‌سانان است.
تالاب دریاچه گهر در شهرستان دورود با 150 هکتار و تالاب بیشه دالان بروجرد با 913 هکتار از دیگر تالاب‌های لرستان است که پرندگان، دوزیستان، خزندگان و پستانداران در این منطقه زیست می‌کنند.
تالاب‌هایی به‌جای‌مانده از 11 هزار سال پیش
تالاب بیشه دالان در 15 کیلومتری جنوب شرقی شهر بروجرد و در دشت سیلاخور قرارگرفته است. گونه‌هایی از دوزیستان، پرندگان، خزندگان و پستانداران همچون مار، مرغابی، خرگوش، خرچنگ، حواصیل، گرگ، شغال و سگ آبی و اردک‌های سر حنایی، غواص، خاکستری و سفید، عقاب طلایی و صحرایی در این تالاب زندگی می‌کنند.
تالاب‌های شهرستان پلدختر که به‌عنوان تالاب‌های اصلی لرستان شناخته می‌شود 11 هزار سال پیش براثر زمین‌لغزش لایه‌های سنگی رشته‌کوه کبیرکوه و پیدایش رودخانه‌های سیمره و کشکان پدید آمده است.
این تالاب‌ها به‌مرورزمان خشک‌شده و از 50 تالاب به‌وجود آمده در 11 هزار سال پیش هفت تالاب همیشگی و چهار تالاب فصلی به‌جای‌مانده است. تالاب گُری‌بلمک، تالاب‌های تکانه 1 و 2، تالاب لفانه، تالاب زردابه، تالاب جمجمه، تالاب تاف 1 و 2، تالاب گُلم سوزه، تالاب پیکه 55.7 هکتار از وسعت پلدختر را در برگرفته است.
علی الشتری‌نژاد رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست پلدختر در یک گفت‌وگوی تفصیلی با خبرگزاری تسنیم به تشریح وضعیت تالاب‌های این شهرستان پرداخته است.
پرندگان مهاجر بومی تالاب‌های پلدختر شده‌اند
تسنیم: پلدختر با دارا بودن 11 تالاب به‌عنوان شهر تالاب‌های لرستان شناخته می‌شود. این تالاب‌ها چگونه به‌وجود آمده است و با توجه به شرایط آب‌وهوایی پلدختر چه پرندگانی به این تالاب‌ها کوچ می‌کنند؟
تالاب‌های یازده‌گانه پلدختر در 11 هزار سال پیش براثر زمین‌لغزش بزرگ سیمره و ایجاد چشمه‌هایی حاصل‌شده از نفوذ آب در لابه‌های زیرین زمین به‌وجود آمده‌است. این تالاب‌ها زیستگاه پرندگان مهاجر از مناطق سردسیر شمالی به مناطق جنوبی است. برخی از این پرندگان پس از مهاجرت تالاب‌های پلدختر را به‌عنوان مکان زیست انتخاب کرده‌اند و اکنون به‌عنوان پرندگان بومی این مناطق شناخته می‌شوند.
تسنیم: تالاب‌های پلدختر محل زیست چه جانورانی است و شرایط آب‌وهوایی پلدختر چه تأثیری روی کوچ پرندگان به این منطقه گذاشته است؟
آب‌وهوای تالاب‌های پلدختر بین آب‌وهوای مناطق سردسیر و مناطق جنوبی است. این شرایط این شهرستان را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اکوسیستم‌های آبی کشور مطرح کرده است. تالاب‌های پلدختر مأمنی برای پرندگان بومی، خشک‌زی، آبزی، کنار آبزی و پرندگان مهاجر است. همچنین موجودات بنتوزی، کفزی و جانورانی مانند گرگ، روباه، شغال، خرگوش و خزندگان در این تالاب‌ها زندگی می‌کنند.
تالاب‌های پلدختر با توجه به قرارگیری در کریدور بین‌المللی محل زیست پرندگان مهاجر است و این پرندگان در این تالاب‌ها اتراق و زمستان‌گذرانی می‌کنند. تعداد پرندگان مهاجر طبق شرایط اقلیمی و شرایط زیستی تغییر می‌کند، به‌طوری‌که گونه‌های پرندگان در سال‌های مهاجرت تا حدودی متفاوت است. ممکن است جمعیت یک‌گونه در یک سال به 400 برسد و این گونه در سال دیگر مشاهده نشود.
تالاب‌های پلدختر محل زیست 40 گونه پرنده مهاجر است
تسنیم: چه گونه‌هایی از پرندگان مهاجر تاکنون در تالاب‌های پلدختر پایش و شناسایی‌شده است؟
تالاب‌های پلدختر محل زیست 40 گونه پرنده مهاجر است. گاهی تعداد این پرندگان به 4 هزار قطعه می‌رسد، اما این رقم ممکن است در سال‌های مختلف کم‌وزیاد شود. 9 راسته از 22 راسته، 14 تیره از 78 تیره و 56 گونه از 545 گونه شناسایی‌شده ایران در تالاب‌های پلدختر ثبت و شناسایی شده است. پرندگانی مانند چنگر، کشیم، حواصیل خاکستری، اردک سرسبز و اردک ارده‌ای در تالاب‌های یازده‌گانه زیست می‌کنند. شکار این پرندگان به‌دلیل حضور پرندگان مهاجر و بومی ممنوع است.
تسنیم: لرستان در سال‌های اخیر با بزرگ‌ترین خشک‌سالی قرن اخیر روبه‌رو بوده است. این خشک‌سالی چه تأثیری روی وضعیت آبدهی تالاب‌های پلدختر گذاشته است؟
سطح آب تالاب‌های پلدختر در سال‌های 1398 و 1397 افزایش مطلوبی پیدا کرد و به بالاترین سطح آبی خود در چند دهه گذشته رسید. سطح آب تالاب‌های دائمی این شهرستان هم‌اکنون براثر خشک‌سالی‌های اخیر کاهش دارد، اما نسبت به سال‌های 1390 تا 1396 از سطح آبی مناسبی برخوردار است.
نصب دوربین‌های هوشمند در تالاب‌های پلدختر
تسنیم: اکوسیستم تالابی مهم‌ترین اکوسیستم‌ها در سطح دنیاست و یک هکتار تالاب به‌اندازه یک هکتار اکوسیستم جنگلی تأثیرات اکولوژیکی دارد. اداره حفاظت محیط‌زیست پلدختر برای حفاظت از تالاب‌های یازده‌گانه چه اقداماتی تاکنون انجام داده است؟
محیط‌‌بانان پلدختر به‌صورت شبانه‌روزی در تالاب‌ها مستقر هستند و ضمن حفاظت از تالاب‌ها با هرگونه شکار گونه‌های جانوری و تجاوز به حریم این تالاب‌ها برخورد می‌کنند. تدوین برنامه مدیریت زیست‌بومی تالاب‌های این شهرستان و تصویب در کمیته برنامه‌ریزی پلدختر با حضور ذی‌نفعان و با هدف تأمین معیشت پایدار جوامع محلی از اقدام‌های اساسی در راستای حفاظت و بهره‌برداری مناسب از تالاب‌های پلدختر بوده است.
راه‌اندازی گشت‌های پیاده و خودرویی به‌صورت مستمر در مجاورت تالاب‌ها و همچنین سرشماری و پایش حیوانات و وحوش از دیگر اقدام‌های لازم برای حفاظت از تالاب‌های پلدختر است.
تسنیم: برخی از تالاب‌های کشور مانند تالاب انزلی به‌دلیل فرسایش زیاد با رسوب پر شده و عمق این تالاب به‌طور متوسط به کمتر از دو متر رسیده‌است. راهکار اداره حفاظت محیط‌زیست پلدختر برای جلوگیری از فرسایش خاک در تالاب‌های یازده‌گانه و محافظت از گونه‌های جانوران چه بوده‌است؟
خشکه‌چین‌هایی پیرامون تالاب‌های پلدختر توسط اداره حفاظت محیط‌زیست این شهرستان برای جلوگیری از فرسایش خاک و ورود رسوبات به کف تالاب‌ها احداث شده‌است. دوربین‌های هوشمند پایش آنلاین پی‌تی‌زد با قدرت زووم بالا در تالاب‌های پلدختر با هدف پایش مستمر وضعیت زیستگاه آبی، پرندگان، حیات‌وحش و به‌ویژه جلوگیری از تخلفات زیست‌محیطی شکار و صید غیرمجاز و حتی حریق‌های احتمالی در این تالاب‌های یازده‌گانه نصب شده‌است.
حفاظت از تالاب‌های پلدختر با کارکردهای مختلف اکولوژیکی، تفریحی، گردشگری، منظرشناسی و تغذیه آب‌های زیرسطحی نیاز به فرهنگ‌سازی و همراهی جامعه محلی مردم دارد. این تالاب‌ها به‌عنوان یکی از مناطق گردشگری لرستان پذیرای تفرج‌کنندگانی از شهرهای مختلف و خارج کشور است و آنان باید زباله‌های خود را جمع‌آوری کنند.
گفت‌وگو از فاطمه نیازی
انتهای پیام/ 644/
