مهسا مژدهی: اردوغان بعد از بیش از ک دهه دشمنی با بشار اسد، حالا روی دیگری از خود نشان داده است. او هر از گاهی حرف از عادی سازی روابط می زند و دیگر لحن تند و تیزی نسبت به اسد ندارد. این ماجرا تا جایی پیش رفته که طی روزهای اخیر مناطق تحت کنترل شبه‌نظامیان وابسته به ترکیه در سوریه شاهد سفر چند مقام ترکیه‌ای بوده است. حتی برخی احتمال دیدار اسد و اردوغان را کم نمی دانند. این اتفاقات در تئوری های اردوغان، چیز عجیبی نیست. او دوست و دشمن همیشگی ندارد و در تصمیم گیری هایش غیرمنتظره عمل می کند. اما ریشه نرمش او نسبت به حکومت سوریه چیست؟
علی قائم مقامی کارشناس مسائل ترکیه در مورد علت چرخش اردوغان نسبت به سوریه و بشار اسد گفت: این مساله کمی پیچیده است. در حال حاضر بیش از سه و نیم میلیون سوری در ترکیه هستند و انتخابات ترکیه در ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ در پیش است. جمعیت کثیری از از آوارگان، شهرهای مرزی ترکیه را پر کرده اند. حتی در برخی از شهرها تعداد جمعیت سوری ها یک و نیم برابر جمعیت بومی است. در نتیجه نارضایتی های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مردم ترکیه به اوج رسیده. مثلا سوری ها با نرخ ارزان دستمزد در کارهای زیر زمینی و قاچاق کار می کنند و جوانان خود ترکیه بی کار هستند. در نتیجه اردوغان می ترسد که ارای مردم ترکیه به خصوص جوانان را از دست بدهد و در نتیجه طرح احداث شهرک یک میلیون نفری در مناطقی که در شمال سوریه اشغال کرده را مطرح می کند که خانه های اجری می سازد تا حدودا یک میلیون سوری را در ۲۵۰ هزار خانه اسکان بدهد و در حقیقت آنها را در شمال سوریه جا بدهد.
این کارشناس مسائل ترکیه توضیح داد: از آن طرف ارتش ترکیه از ارتش آزاد سوریه در مناطقی که اشغال شده حضور دارند. به نوعی این مناطق تحت کنترل استانداری از سوی ترکیه اداره می شود. اما از نظر نظامی و امنیتی هم ترکیه دچار مشکل است. شاخه پ ک.ک در شمال سوریه و تحت کنترل پنتاگون به صورت مسلح حضور دارند. یعنی خطر تجزیه رسمی سوریه هم مطرح است.
اردوغان گفته ترکیه و اسراییل در سوریه منافع مشترکی دارند و از آن طرف هم شهر ادلب تقریبا سه میلیون نفر از مخالفان سوری را در خود جای داده که به نوعی تحت کنترل ترکیه است. در این شهر ۷۰ هزار نیروی مسلح شبه نظامی و تروریستی حضور دارند. اگر سوریه به کمک ایران و روسیه بخواهد از گروه های تروریستی پاک سازی کند، آنها ناچارند از ادلب به ترکیه فرار کنند که باعث مشکلات امنیتی برای ترکیه می شوند.
در چنین شرایطی رییس سازمان اطلاعات و امنیت ملی ترکیه با رییس استخبارات سوریه در یک سال اخیر مذاکراتی را به منظور عادی سازی روابط دو کشور انجام داده اند. اردوغان هم تلاش می کند تا اگر لازم شد با بشار اسد مذاکراتی انجام دهد. البته او گفته که احتمالش بسیار ضعیف است چون اسد را جنایتکار می نامد. اردوغان ناچار است مردم ترکیه را در انتخابات راضی نگه دارد. پس باید با بشار اسد به توافقاتی برسد تا بتواند سوریها را به سوریه باز گرداند.
علی قائم مقامی در مورد مشکلات پیش روی اردوغان توضیح داد: این موضوع بستگی به نشست آستانه شامل ایران، روسیه و ترکیه هم دارد. اردوغان چندی قبل گفته بود روسیه در مساله سوریه اعلام امادگی کرده. اما ایران مخالف عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه است. در نتیجه آنکارا تلاش می کند ایران را مسئول ادامه وضعیت فعلی در سوریه نشان بدهد. مساله دیگر این است که روسیه هم تا حدودی مخالف عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه است و حتی امریکا هم مخالف چنین اقداماتی است. اردوغان می خواهد از ادلب تا سرچشمه ها دجله که نزدیک به مرزهای عراق است، از تروریسم پ.ک.ک و شاخه های سوری اش بازبگیرد. اما این کار مخالف زیادی دارد. ترکیه برای اینکه مشکلاتش حل شود، ناچار است با اسد به توافق برسد. در غیر این صورت خطر تجزیه سوریه بالا می گیرد و تهدیدات امنیتی علیه ترکیه هم بالا می گیرد. اردوغان خیلی مایل به عادی سازی روابط با اسد نیست. اما می خواهد تا زمان انتخابات به نوعی مردم ترکیه را سر کار بگذارد تا در انتخابات پیروز شده و بگوید که من می خواهم سوری ها را به کشور خودشان باز گردانم. او در حقیقت دارد فرصت کشی می کند تا از انتخابات رد شود.
۳۱۱۳۱۲
