خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: پاییز برای کشاورزان خراسان جنوبی فصل خزان و بی برگی و سرما نیست. پاییز در دیار خاوران زمان رسیدن و برداشت است. برداشت محصولاتی که رنگ قرمزشان در زیر آفتاب کویری درخشان‌تر می‌شود.
انار، عناب و زرشک، پاییز زرد خراسان جنوبی را قرمز گون می‌کند و شادی را به خانه‌های کشاورزان می‌آورد.
این بار به بهانه جشنواره زرشک در خراسان جنوبی می‌خواهیم از دانه‌های تُرش و پربرکت زرشک بگوییم. از اینکه مشکلات و پتانسیل‌های ما در بخش تولید و برداشت، فرآوری و بازاریابی این محصول کجا است.
ابتدا از حلقه اول یعنی تولید شروع کرده و پای صحبت یکی از کشاورزان پرتلاش و زرشک کار استان می‌نشینیم.
محمد علی بهارزهی از کشاورزان پرتلاش شهرستان درمیان در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: من در سه هکتار زمین کشت زرشک دارم.
نداشتن انبار مشکل مهم زرشک کاران خراسان جنوبی
وی با اشاره به برخی از مشکلات حوزه تولید زرشک بیان کرد: یکی از مهمترین مشکلات کشاورزان بحث نداشتن انبار است که نگهداری محصول را با مشکلات جدی رو به رو کرده است.
بهارزهی گفت: به من وعده داده شد که در صورت اخذ مجوز انبار زرشک به شما تسهیلات و وام خواهیم داد ولی در حال حاضر بعد از گذشت دو سال هنوز از وام خبری نیست.
وی ادامه داد: از دیگر مشکلات کشاورزان زرشکار بحث دلالی است چرا که بسیاری از دلالان زرشک ما و نتیجه زخمت یک سال ما را با قیمت‌های بسیار پایین خریداری می‌کنند و به دو برابر قیمت می‌فروشند.
سود اصلی به جیب دلالان می‌رود
این کشاورز پر تلاش خراسان جنوبی با تأکید بر اینکه در واقع سود اصلی از تولید زرشک برای دلال است، افزود: به واسطه حجم تولید بالای زرشک همه محصول در داخل استان قابلیت مصرف ندارد و اگر به استان‌های دورتر چون کرمانشاه نیز بفرستیم با هزینه بالای کرایه رو به رو می‌شویم.
بهارزهی یادآور شد: امسال محصول زرشک بسیار خوبی داریم که اگر این موانع از سر راه کشاورز برداشته شود سود دسترنج خود را خواهد دید.
بعد از تولید موضوع فرآوری مطرح است که همواره مسئولان استان نسبت به بی‌توجهی به این موضوع به ویژه در مورد محصولات استراتژیک خراسان جنوبی گلایه دارند.
در سال‌های اخیر در مورد محصول زرشک اقدامات هرچند کوچکی برداشته شده است که نقطه امیدی برای بهبود شرایط است. یکی از قدم‌های قابل توجه در حوزه فرآوری زرشک ساخت دستگاه دان کن زرشک توسط یک جوان مخترع و خوش ذوق خراسان جنوبی است.
گام مهم مخترع جوان برای تسهیل فرآوری زرشک
مجید توکلی راد از جوانان مخترع خراسان جنوبی که دستگاه مکانیزه دان کن زرشک را تولید و به ثبت رسانده است، در گفت و گو با خبرنگار مهر بیان کرد: یکی از عواملی که موجب شد به سمت تولید این دستگاه بروم تقاضای بازار و مشکلات حوزه فرآوری این محصول بود.
وی با اشاره به اینکه این دستگاه در حلقه اول صنایع تبدیلی زرشک مورد استفاده قرار می‌گیرد، ادامه داد: این دستگاه دانه بدون برگ و شاخ و… زرشک تازه را در اختیار افراد قرار می‌دهد که در حقیقت ماده اولیه مربا و لواشک و … زرشک است.
این جوان مخترع خراسان جنوبی گفت: حجم تولید زرشک در خراسان جنوبی بسیار بالا است و اگر می‌خواهیم این حجم از تولید برای کشاورز و تولید کننده سودآوری داشته باشد صنایع تبدیلی باید جدی گرفته شود.
توکلی‌راد اظهار کرد: من از سال ۹۴ شروع به ساخت نمونه اولیه دستگاه کردم و در نهایت در سال ۹۸ آن را به ثبت رساندم و امیدوارم در مسیر فرآوری این محصول یک قدم مفید برداشته باشم.
قدم‌هایی برای فرآوری به بهانه جشنواره زرشک
همچنین در تاریخ ۱۸ شهریورماه علی فاضلی فرد فرماندار بیرجند به رسانه‌های گروهی از بهره برداری از کارخانه فرآوری محصولات کشاورزی در روستای گازار در حاشیه جشنواره زرشک خبر داد و گفت: این کارخانه همه مجوزهای لازم شامل سیب سلامت و سایر موارد را دریافت کرده و در زمینه فرآوری دیگر محصولات منطقه شامل زرشک، عناب، زعفران و توت فعالیت خواهد داشت.
محمد رضا لکزایی فرماندار سربیشه نیز در تاریخ ۱۹ شهریورماه در جمع خبرنگاران اظهار کرد: به منظور فرآوری زرشک، سه کارخانه در بخش درح، مرکزی و مود این شهرستان در حال احداث بوده که پیشرفت فیزیکی آن‌ها بین ۱۰ تا ۳۰ درصد است.
بعد از فرآوری زرشک نوبت بازاریابی و صادرات است تا این محصول به سوددهی لازم برسد. بخش مهمی که بدون توجه به آن نتیجه زحمات سایر حلقه‌های تولید از برداشت و نگهداری و فرآوری بدون نتیجه باقی خواهد ماند.
احسان بیگی نایب رئیس رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند و مدیرعامل کارخانه ضبط و فرآوری زرشک و از صادرکنندگان زرشک در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: بزرگترین مشکل در حوزه زرشک بحث بازار فروش، بازار سازی و عدم آشنایی کامل و دقیق مصرف کنندگان با این محصول است.
نحوه خشک کردن زرشک و تأثیر بر بازار پسندی
فعال اقتصادی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه از دیگر مشکلات در بحث زرشک نحوه خشک زرشک در بین کشاورزان ما است، گفت: در بیشتر مواقع نحوه خشک کردن زرشک به گونه‌ای است که بار میکروبی آن را بالا می‌برد و بر بازار پسندی محصول تأثیر می‌گذارد.
بیگی ادامه داد: افزایش بار میکروبی زرشک حتی در صادرات محصول نیز تأثیر می‌گذارد و گاه موجب برگشت آن می‌شود.
وی درباره راهکارهای رفع این مشکل بیان کرد: ما در شهرک تخصصی زرشک در شهر سربیشه طی سال‌های متمادی در راستای فرآوری با ایجاد سالن‌های مطلوب برای خشک کردن زرشک یک روش علمی را به کار برده‌ایم.
اشاره‌ای به سود سرگردان در بازار زرشک
فعال در حوزه ضبط و فرآوری زرشک در خراسان جنوبی بیان کرد: محصول مهم و استراتژیک زرشک حدود هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان پول سرگردان را همراه خود دارد که اگر این محصول ساماندهی و فرآوری شود این سود وارد چرخه اقتصادی خراسان جنوبی می‌شود.
بیگی یادآور شد: کمک به واحدهای فرآوری زرشک در خراسان جنوبی از جمله عوامل مهم و تأثیر گذار در رونق بازار این محصول استراتژیک است.
مجتبی شریعتی رئیس کمیته اقتصادی و بازار سازی جشنواره ملی زرشک نیز پیرامون مشکلات حوزه بازاریابی و فروش زرشک در گفتگو با مهر گفت: مسئله اصلی خام فروشی است که هیچ سودی را عاید خراسان جنوبی و زرشک کاران نکرده است.
زرشک خراسان جنوبی برند ندارد
وی ادامه داد: ما به ناچار باید به سمت تولید محصولات جانبی زرشک برویم تا بتوانیم بازار خوبی پیدا کنیم.
شریعتی اظهار کرد: یکی دیگر از چالش‌ها در حوزه بازاریابی برای زرشک این است که برند معتبر و شناخته شده‌ای در سطح ملی برای این محصول مزیت‌دار خراسان جنوبی نداریم
رئیس کمیته اقتصادی و بازار سازی جشنواره ملی زرشک یادآور شد: اگر محصولات غذایی متنوع از زرشک استان ایجاد کنیم بی شک به بازار فروش آن کمک ویژه‌ای خواهیم کرد.
فصل پاییز برای کشاورزان و زرشک کاران خراسان جنوبی فصل خزان نیست فصل برداشت و سودآوری است به شرط آنکه دستشان را بگیریم و با فرآوری برای دسترنجشان بازار فروش خوبی پیدا کنیم.
