این موضوع هزینه مبادلات تجاری را کاهش می‌دهد. همچنین انتقاد از جغرافیای محدود برای صادرات، صدور اندک کالاهای با فناوری بالا و سهم قابل‌توجه پتروشیمی و میعانات گازی از صادرات به‌دنبال حضور پررنگ کالاهای با فناوری بالا و ارزشافزوده پایین، از دیگر انتقادات بخش‌خصوصی به دولتمردان بود. در عین حال در این نشست، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور، وزیر صمت و معاون وزیر نیز به سخنرانی پرداختند. رئیسی خطاب به صادرکنندگان برتر عنوان کرد که دشمن نمیخواهد ما رشد کنیم و به همین دلیل آشوب و بلوا به‌پا می‌کند؛ تمام جاهایی که شما باشید و بازاریابی می‌کنید، دشمنان می‌خواهند کاری کنند که کالاهای شما بازار نداشته باشد. او همچنین گفت: اعمال تحریم‌ها نشانه عصبانیت تحریم‌کنندگان از رشد اقتصادی است. رئیس‌جمهور، فعالان اقتصادی را افسران جنگ تحریمی خطاب کرد و به سیاستگذاران صنعتی و تجاری کشور گفت که از تصمیم‌های خلقالساعه جلوگیری کرده و مشکلات صادرکنندگان درخصوص رفع تعهد ارزی را برطرف کنند. او همچنین اظهار کرد که دغدغه همه دیپلماتهای ما باید مسائل اقتصادی باشد.
رئیس‌جمهور روز گذشته در همایش روز ملی صادرات با بیان اینکه کارگروه‌هایی که برای رشد صادرات و رفع موانع پیش‌‌‌‌‌‌روی صادرکنندگان فعالیت می‌کنند، باید به نگاه‌‌‌‌‌‌ها و نظرات صادرکنندگان بیش و پیش از دیگران توجه کنند، اظهار کرد: صادرکنندگان میدان‌داران این عرصه هستند و صادرات بدون‌تردید لازمه یک تولید پایدار است. رئیس‌جمهور با اشاره به نامگذاری امسال از سوی رهبری گفت: امسال تمام تلاش ما باید در جهت رشد تولید، به‌ویژه تولید دانش‌‌‌‌‌‌پایه و فناوری‌‌‌‌‌‌پایه باشد. دانشگاه باید در کنار صنعت، معدن، کشاورزی و سایر عرصه‌‌‌‌‌‌های تولید قرار گیرد. اگر بازار، اقتصاد و تولید ما دانش‌‌‌‌‌‌پایه و فناوری‌‌‌‌‌‌پایه شد، شاهد رشد ارزشافزوده، افزایش تولید، رشد اشتغال و رفع بیکاری و تولید کالاهای نامآور در منطقه و جهان خواهیم بود. رئیسی آمار ارائه‌شده از سوی وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی‌بر رشد ۵درصدی تولید را خبری بسیار خوب توصیف کرد و ادامه داد: همچنین اخبار رشد آمار تولید تجهیزات و ابزار تولید، رشد شرکت‌های بورسی، کاهش نرخ بیکاری در کشور، ارتباط با زیرساخت‌های اقتصادی سازمان شانگهای و آسیا و اتحادیه اوراسیا، برداشتن موانع ارتباطات همسایگی و فعال‌شدن ارتباطات مختلف با کشورهای همسایه؛ خبرهای خوبی برای بخش تولید و اقتصاد و در نتیجه رشد و پیشرفت کشور است. رئیس‌جمهور با اشاره به زمینه گسترش ارتباطات اقتصادی با کشورهای منطقه گفت: باید سهم ایران از تعاملات اقتصادی منطقه از جمله در ترانزیت کالا، گردش پولی و مالی و سایر عرصه‌‌‌‌‌‌های اقتصادی را احیا کنیم. دولت در این زمینه تمام تلاش خود را به‌کار گرفته و آنچه امروز در این مراسم شاهد بودیم نیز نشان می‌دهد که فعالان اقتصادی نیز در این عرصه فعال هستند. رئیس‌جمهور دستاوردهای ارائه‌شده در این مراسم را گواه آن دانست که رشد اقتصادی در کشور آرمانی دست‌‌‌‌‌‌نیافتنی نیست و افزود: دست‌یافتن به نرخ رشد حدود ۵درصد در ۶ماهه اول فعالیت این دولت، یعنی در ۶ماهه دوم سال۱۴۰۰، یعنی اینکه امسال بیش از ۵درصد رشد تولید را خواهیم داشت و حتما نرخ رشد اقتصادی ۸درصد که هدف‌‌‌‌‌‌گذاری شده، قابل‌دستیابی است، چراکه زیربناهای آن در کشور وجود دارد. رئیسی با اشاره به آمار ارائه‌شده مبنی‌بر اینکه تراز تجاری کشور در حال مثبت‌شدن است، تصریح کرد: مثبت‌شدن تراز تجاری کشور به‌دست شما صادرکنندگان و تولیدکنندگان در حوزه کشاورزی، صنعت و معدن کاملا امکان‌پذیر است.
به گفته رئیسی دشمن نمیخواهد این‌‌‌‌‌‌طور باشد، لذا آشوب و بلوا به‌پا می‌کند. دشمن رسما این را می‌گوید و به آن عمل هم می‌کند. هرجا شما فعالان اقتصادی ایرانی حضور یابید و بخواهید بازاریابی کرده و کالای خود را عرضه کنید، آنها مانع‌‌‌‌‌‌تراشی می‌کنند تا کالای شما بازار نداشته باشد. خودشان هم می‌‌‌‌‌‌دانند که امروز کالای ایرانی باکیفیت و قابل‌رقابت با کالاهای جهانی است، لذا نمی‌‌‌‌‌‌خواهند شما در کارتان موفق باشید؛ این جنگ اراده‌‌‌‌‌‌هاست. رئیسی با بیان اینکه دشمن اراده کرده که ما رشد و پیشرفت نکنیم، گفت: دشمن نمیخواهد ملت ایران حرفی در اقتصاد و تولید و صادرات داشته باشد، ملت ایران هم تصمیم گرفته که با عرضه بهترین تولیدات بازارها را فتح کند. ملت ایران در هر عرصه‌‌‌‌‌‌ای که با اراده واردشده، موفق شده و توانسته دست برتر را داشته باشد؛ ما نشان داده‌ایم که متوقف نمی‌شویم.
رئیسی گفت: در این دوره بیش از ۲هزار کارخانه و کارگاه در سراسر کشور احیا شده و این مسیر ادامه دارد. اگر احیای کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی و بازگشت آنها به عرصه تولید، افزایش صادرات، مثبت‌شدن تراز تجاری، ارتقای تولید، صادرات نفتی و غیرنفتی در کشور دشمن را عصبانی می‌کند، بگذارید عصبانی شود و از این عصبانیت بمیرد، اما ما متوقف نخواهیم شد. اگر دشمن ما را در یک‌جای دنیا متوقف کند، ما از جای دیگر سر درخواهیم آورد، دورزدن تحریم‌ها یعنی همین. رئیس‌جمهور تولیدکنندگان و صادرکنندگان را افسران و سربازان دورزدن و خنثی‌کردن تحریم‌ها نامید و تصریح کرد: امروز وقتی با دشمنان خود حرف می‌زنیم، به پشتوانه مردم و کشاورزان، صنعتگران، مهندسان و فعالان عرصه‌‌‌‌‌‌های مختلف تولیدی حرف می‌زنیم. از ما عصبانی هستند، چه کنیم که عصبانی هستند! دشمن نمیخواهد شما تولید داشته باشید، دیروز در صنعت نظامی گرفتار تامین سیم‌خاردار بودید و به شما نمی‌دادند، اما امروز در نیویورک، در سمرقند و در بسیاری از کشورهای دیگر که روسای کشورها با بنده ملاقات می‌کنند، یکی از خواسته‌‌‌‌‌‌های آنها خرید از صنایع نظامی ایران است. رئیسی با اشاره به اینکه بیشترین و شدیدترین تحریم‌ها علیه کشور در عرصه نظامی و هسته‌‌‌‌‌‌ای بود و بیشترین پیشرفت کشور نیز در آن صنایع حاصل شده‌است، گفت: وقتی امروز در صنایع نظامی و هسته‌‌‌‌‌‌ای به نقطه‌‌‌‌‌‌ای رسیده‌‌‌‌‌‌ایم که ما در منطقه و جهان حرف برای گفتن داریم، معلوم می‌شود که انسان‌‌‌‌‌‌های بااراده و جوانان برومندی شبانه-روز در این میدان تلاش کرده‌اند؛ این یک میدان مبارزه است و دشمن نمیخواهد شما در آن دست برتر را داشته باشید.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه آنها حاضرند کالاهای آماده به ما بدهند، اما فرمول تولید آن را به ما نخواهند داد، گفت: دلیل این کار آن است که ما مستقل نباشیم. می‌خواهند هرگاه اراده کردند بتوانند جلوی دستیابی ما به هر کالایی را بگیرند. رئیسی با اشاره به نشست‌های متعدد خود با فعالان اقتصادی در داخل و خارج از کشور و نیز بازدیدهای خود از واحدهای صنعتی، بنای دولت مردمی را پیگیری رفع موانع و مشکلات پیش‌‌‌‌‌‌روی تولید دانست و افزود: جوانان، مردان و زنان فعال ما در عرصه اقتصاد خودشان انگیزه کار و تلاش دارند و فقط باید موانع را از پیش‌پایشان برداشت. یکی از چیزهایی که راه را می‌بندد تصمیمات خلقالساعه است. باید جلوی تصمیمات خلقالساعه گرفته شود تا ثبات در بازار ایجاد شود. یکی از موثرترین اقدامات در حمایت از تولید و اخذ تصمیمات حساب‌شده، با مشورت صادرکننده و تولیدکننده است تا این تصمیمات دارای ثبات باشد و تولیدکننده و صادرکننده بتوانند بر اساس آن برای آینده کار خود پیش‌بینی کنند. رئیسی با تاکید بر اینکه ملت ایران همان‌گونه که در جنگ تحمیلی سرافراز شد، در جنگ تحریمی نیز با میدان‌داری فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان پیروز و سرافراز خواهد شد، تصریح کرد: افسران جنگ تحریمی، تولیدکنندگان و صادرکنندگان هستند که باید برای پیروزی در این نبرد تلاش کنند. ما تا همین‌جا هم به اعتراف خود دشمنان که رسما اعلام کردند در اعمال سیاست فشار حداکثری به ایران مفتضحانه شکست خورده‌اند، پیروز شده‌‌‌‌‌‌ایم و باید این مسیر ادامه یابد. رئیس‌جمهور با بیان اینکه تمرکز دولت باید بر مقررات‌‌‌‌‌‌زدایی و اصلاح مقررات دست‌و‌پاگیر پیش‌‌‌‌‌‌پای صادرکنندگان باشد، به اعلام آمادگی نمایندگان مجلس برای اصلاح برخی قوانین مثل تعهدات ارزی اشاره و اظهارکرد: در دوره حضور خود در قوه‌قضائیه نیز تاکید داشتم که باید برای ارتقای سطح همکاری و نقش‌آفرینی صادرکنندگان در عرصه پیشرفت اقتصادی کشور سازوکارهای مناسب ایجاد شود. نباید صادرکننده‌‌‌‌‌‌ای را که امروز تشویق می‌کنیم، فردا به‌خاطر ارزی که بازنگردانده است متهم کنیم. این روا نیست، بلکه باید سازوکاری ایجاد کنیم تا ببینیم حرفش چیست و چرا ارز را بازنمی‌‌‌‌‌‌گرداند و مشکلش چیست و بعد تلاش کرد تا مشکلش رفع شود. رئیسی با تاکید بر لزوم تسهیل صادرات کالا و تامین منابع ارزی کشور از درآمدهای حاصل از آن گفت: صادرات کالا و بازگشت ارز حاصل از آن باید یک سازوکار صحیح و شفاف داشته باشد و همه باید برای تکمیل این سازوکار و تنوع‌بخشی به راه‌‌‌‌‌‌های بازگشت ارز حاصل از صادرات کالا به کشور تلاش کنند. رئیس‌جمهور با اشاره به توانمندی‌‌‌‌‌‌های کشور در زمینه صادرات خدمات فنی-مهندسی و نیز گردشگری از جمله در بخش سلامت افزود: همچنین جلوگیری از خام‌‌‌‌‌‌فروشی باید از محورهای تلاش‌های ما باشد. باید در بازارهایی که مزیت ویژه داریم، ارزشافزوده را جدی گرفت و عقب‌‌‌‌‌‌ماندگی‌‌‌‌‌‌ها در این زمینه را سریع‌تر جبران کرد. برای این منظور باید دیپلماسی سیاسی در خدمت دیپلماسی اقتصادی باشد. دغدغه اول همه دیپلماتهای ما باید مسائل اقتصادی باشد. دیپلماسی باید در رشدیافتگی کشور دیده شود. رئیسی بر لزوم متنوع‌‌‌‌‌‌سازی و تسهیل روش‌های برگشت ارز حاصل از صادرات تاکید و اظهار کرد: حالا که مجلس هم آمادگی دارد قوانین این عرصه را اصلاح کند، این همکاری زودتر انجام شود. شورای‌عالی صادرات با فواصل کوتاه‌تر تشکیل شود و تصمیمات لازم را اتخاذ کند تا این اقدامات پیام‌‌‌‌‌‌ها و سیگنال‌های خوبی به تولیدکننده و صادرکننده ارسال کند. رئیس‌جمهور با اشاره به فعال‌شدن دفاتر تجاری در برخی کشورهایی که در یک‌سال گذشته به آنها سفر کرده است، تصریح کرد: ظرفیت‌ها و توانمندی‌‌‌‌‌‌های تولیدی کشور از سوی این مراکز و دفاتر تجاری به کشورهای هدف معرفی می‌شود. رئیسی در بخش دیگری از سخنانش به تدوین برنامه هفتم توسعه و لحاظ جایگاه شایسته به موضوع تجارت و صادرات در آن اشاره کرد و گفت: افزایش کمی و کیفی صادرات نشانه قدرت اقتصادی و البته خوب عمل‌کردن بخش‌های سیاسی کشور است. رئیس‌جمهور همچنین به فعال‌شدن بازارچه‌‌‌‌‌‌های مرزی اشاره کرد و افزود: فعال‌شدن این بازارچه‌‌‌‌‌‌ها به توسعه‌تجارت کمک می‌کند، اما فعالیت این بازارچه‌‌‌‌‌‌ها باید قانونمند شود. رئیس‌جمهور در بخش پایانی سخنان خود به ارائه بسته‌‌‌‌‌‌ای از سوی وزیر صمت برای رفع مشکلات تجاری در کشور و پیگیری آن از سوی معاون اقتصادی رئیس‌جمهور در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت اشاره و اظهار کرد: اگرچه این گام نهایی در این زمینه نبود، اما گام خوبی بود و خیلی از صادرکنندگان از آن خرسند شدند. رئیسی خطاب به فعالان اقتصادی گفت: تلاش شما تاکنون نتایج خوبی داشته و ثمرات آن کاملا قابل‌احساس است. بنده به‌عنوان مسوول دولت از شما درخواست دارم که تلاش خود را مضاعف کنید. امروز همه کسانی که آمار و ارقام را می‌‌‌‌‌‌شناسند، می‌‌‌‌‌‌بینند که وضعیت با گذشته تفاوت پیدا کرده است و یقین دارم با اراده و پیگیری شما وضعیت و شرایط حتما متفاوت‌‌‌‌‌‌تر خواهد شد.
در این مراسم غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران از ضرورت ایجاد شورای تجارت خارجی به‌منظور یکپارچگی در سیاستگذاری‌‌‌‌‌‌های تجاری و توجه به تحولات جهانی در برنامه هفتم توسعه، سخن گفت. شافعی مدیریت واحد را یکی از نیازهای مهم و قدیمی کشور عنوان کرد که به دلیل تعدد دستگاه‌های درگیر و نبود مدیریت یکپارچه در تجارت خارجی آسیب‌‌‌‌‌‌های جدی را به روند توسعه اقتصادی کشور وارد کرده است. بر اساس اظهارات رئیس اتاق ایران حجم صادرات غیرنفتی و ترکیب آن در دنیا، قدرت اقتصادی، سیاسی و فنی محسوب شده و امروز با ابزار دیگری این قدرت سنجیده نمی‌شود، پس در ایران نیازمند نگاه‌‌‌‌‌‌های بلندمدت در حوزه صادرات و سیاست‌های خارجی هستیم. شافعی بازنگری در شیوه نقش‌آفرینی در زنجیره ارز جهانی را مورد‌توجه قرار داد و درباره رویکرد برنامه‌‌‌‌‌‌های بالادستی به‌ویژه برنامه هفتم توسعه که در شرف تدوین است، نسبت به صادرات غیرنفتی تاکید کرد: ضرورت دارد در حوزه صادرات غیرنفتی به‌دنبال یک تحول اساسی باشیم. بررسی ۱۰ قلم عمده صادراتی کشور نشان می‌دهد که محصولات پتروشیمی و میعانات گازی تقریبا نیمی از صادرات غیرنفتی ایران را تشکیل می‌دهند. تمرکز جغرافیایی صادرات ایران به‌گونه‌ای است که سهم ۵ شریک اصلی صادراتی ایران حدود ۷۰ تا ۷۵درصد صادرات ایران را تشکیل می‌دهند. بررسی نوع کالاهای صادراتی حاکی از غلبه کالاهای با فناوری و ارزشافزوده پایین است. از طرفی در چند سال‌اخیر سهم کالاهای با فناوری بالا در ترکیب صادرات زیر یک‌درصد بوده است و بخش بیشتر صادرات ایران مبتنی بر منابع بوده که محرک رشد و توسعه اقتصادی نیست که این زنگ خطری برای کشور به‌شمار می‌‌‌‌‌‌آید. به باور رئیس اتاق ایران، افزایش صادرات، مستلزم تولید کالای باکیفیت و تولید چنین کالایی به تکنولوژی بالا نیاز دارد که متاسفانه در ایران این روند شکل نگرفته است. او تصریح کرد: در منطقه‌ای با تحولات شدید سیاسی و اقتصادی قرار داریم که سیاست‌های دولت‌های حاکم، نقش پررنگی در تحولات و آینده بخش‌خصوصی دارد، بنابراین برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی برای همکاری‌های بلندمدت با همسایگان، بسیار مهم است. شافعی از تصمیم‌‌‌‌‌‌سازان و نهادهای متولی تجارت تقاضا کرد که در برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی خود با رویکردی برون‌‌‌‌‌‌نگر و حضور در بلوک‌‌‌‌‌‌های منطقه‌ای، حرکت کنند. رئیس اتاق ایران ادامه داد: پیش‌بینی تحلیلگران این است که در طول برنامه هفتم، تغییراتی رخ دهد و شاهد انتقال قدرت به آسیا باشیم. از طرفی تغییرات آب‌وهوایی را تجربه می‌کنیم و باید برای استفاده از سوخت‌‌‌‌‌‌های کم‌‌ضرر مانند گاز برنامه داشته باشیم. سیاستگذاری بر اساس این تحولات بر آینده ایران و جبران عقب‌‌‌‌‌‌‌ماندگی‌‌‌‌‌‌های اقتصادی مهم است و باید در برنامه هفتم این تغییرات ملاک‌عمل قرار بگیرد، چراکه بی‌‌‌‌‌‌توجهی به آن موجب می‌شود جوانان و نسل فعلی، سیاستگذاران را نبخشند.
سید‌رضا فاطمیامین وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به روند رو به رشد صادرات در مقابل واردات و کاهش اختلاف این دو، در این جلسه گفت: با ادامه روند فعلی سال‌آینده تراز تجاری کشور مثبت می‌شود. او تاکید کرد: واردات سال‌گذشته ۵۲میلیارد و صادرات غیرنفتی ۴۷میلیارد دلار بود و امسال در ۶ماه ابتدایی این اختلاف به ۲میلیارد دلار رسید و به‌زودی برای سال‌آینده این اختلاف از وضعیت منفی خارج و مثبت خواهد شد و در ادامه به انتقاد از خام‌‌‌‌‌‌فروشی پرداخت. وزیر صمت علاوه‌بر این گفت: اگر کشوری بتواند کالای پیچیده تولید کند، به‌معنای این است که دانش مولد دارد. اینکه ما بر دانش‌بنیان بودن کالاها تاکید می‌کنیم، منظور مولد بودن آن علم است، نه تعداد مقالات منتشرشده و دانشجو و هیات‌علمی. او تاکید کرد: در حوزه روابط سیاسی اقدامات بزرگی صورت گرفت که نمونه آن توافق‌نامه تجارت آزاد اوراسیا و پیمان شانگهای بود. اوراسیا ۱۷۰میلیون جمعیت و بازار ۸۰۰میلیون دلاری دارد. درخصوص شانگهای هم که اعضای آن یک‌چهارم خشکی دنیا، ۴۰درصد جمعیت دنیا و یک‌سوم رشد اقتصادی را به خود اختصاص داده‌اند، بزرگ‌ترین مصرف و تولیدکنندگان دنیا هستند. او به رشد اقتصادی واحدهای تولید کشور اشاره کرد و افزود: در ۳ماه ابتدایی امسال رشد اقتصادی حوزه صنعت ۱/ ۵درصد بود، درحالی‌که شاخص بنگاه‌های صنعتی داخل بورس با تولید ۵۰درصد تولیدات کشور در خرداد رشد ۵/ ۲درصدی، در تیر ۸/ ۵درصدی در مرداد ۷/ ۶درصدی و در شهریور ۵/ ۶درصدی داشتند که کم‌‌‌‌‌‌نظیر و بی‌‌‌‌‌‌سابقه است. فاطمیامین همچنین گفت: این رشد اقتصادی بی‌‌‌‌‌‌نظیر وظیفه صادرکننده برای صادرات تولیدات را افزایش می‌دهد. امروز در برخی صنایع ظرفیت تولید بالایی وجود دارد اما به علت فقدان بازار فروش، تولید صورت نمی‌گیرد و در این زمینه صادرکنندگان می‌توانند تکمیل‌کننده چرخه رشد اقتصادی شوند. علیرضا پیمانپاک نیز در این مراسم حضور داشت و به ایراد سخنانی پرداخت. رئیس سازمان توسعه‌تجارت ایران درباره وضعیت توسعه‌تجارت کشور و اقدامات و راه‌‌‌‌‌‌کارهای قابل پیگیری در زمان باقی‌مانده دولت سیزدهم برای جهش و تحول در حوزه صادراتی، اظهار کرد: این اقدامات در دو بخش پیگیری می‌شود که یکی از مهم‌ترین بخش‌ها، مسائلی در مورد مانع‌زدایی بود. او ادامه‌‌‌‌‌‌داد: درخصوص مانع‌زدایی، تصمیم‌‌‌‌‌‌ها و سیاست‌هایی که مانع جدی بر سر راه توسعه صادرات و تجار بود را برطرف کردیم.
درخصوص مشکلاتی که بازگشت ارز ایجاد کرده بود با روش‌های مختلف از جمله واردات در قبال صادرات در همه گروه‌های کالایی -جز چند گروه محدود- تسریع در اعاده و کاهش قوانین مزاحم توانستیم راه را برای تجار باز کنیم. پیمانپاک با بیان اینکه در این مسیر سازمان توسعه‌تجارت برنامه‌‌‌‌‌‌های خود را هدفمند به اجرا درآورد، تاکید کرد: این هدفمندی را با حضور در نمایشگاه‌‌‌‌‌‌های بین‌المللی مانند نمایشگاه مسکو و اعزام و پذیرش هیات‌‌‌‌‌‌های تجاری اجرا کردیم که دستاوردهای خوبی داشت. برای سال۲۰۲۳ هم برنامه کامل نمایشگاهی و حضور هدفمند در این نمایشگاه‌‌‌‌‌‌ها آماده شده‌است.
