خبرگزاری فارس – بوشهر، محمدامین خلجی: خلیج‌فارس به‌عنوان سومین خلیج بزرگ جهان، از دیرباز سفره‌ای رنگارنگ از نعمت‌های الهی برای حاشیه‌نشینان خود بوده است؛ توجه ویژه به پتانسیل‌های موجود در این آبراهه و بهره‌مندی از نفت و گاز، پرورش و صید آبزیان، ترابری و حمل‌ونقل دریایی، گردشگری دریایی و حتی جلبک‌های آن را می‌توان در راستای اقتصاد مبتنی بر دریا به کاربست تا بیش‌ترین استفاده از آن صورت گیرد.
جلبک‌ها یا همان گیاهان آبی بخش بسیار مهمی از اکوسیستم آبی خلیج‌فارس هستند؛ با توسعه فناوری‌های بیوتکنولوژی، پژوهشگران به کاربردهای گسترده این طلای سبز دریا پی برده‌اند. بسیاری از کشورها در تلاش هستند تا در عرصه به‌کارگیری ازاین‌گونه آبی نیازهای فناورانه خود را برطرف کرده و محصولات نوینی از جلبک‌ها در دنیا معرفی کنند.
محققان بوشهری نیز از قافله زیست‌فناوری دریایی عقب نماندند و در شرکت توسعه فناوری سبز لیانده، هم‌زمان با اشتغال‌زایی برای جوانان روستایی، با کشت و پرورش جلبک اقدام به تولید محصولات متنوع فناورانه از جلبک‌ها می‌کنند؛ در حقیقت لیانده یک شرکت استارت‌آپی در زمینه توسعه و ترویج کسب‌وکارهای زیست فناورانه در مناطق کم‌برخوردار و روستایی است.
در همین راستا خبرنگار خبرگزاری فارس با جاوید اسفندیاری مدیرعامل این شرکت به گفت‌وگو نشست:
آغاز سخن
فارس: آقای اسفندیاری لطفاً خودتان را برای مخاطبان فارس معرفی کنید.
بنده جاوید اسفندیاری مدیرعامل و مؤسس شرکت توسعه فناوری سبز لیانده هستم؛ نزدیک به ۱۰ سال است که در حوزه کسب‌وکارهای زیست فناورانه مشغول به کار هستم.
مطالعات و تحصیلات من در مقاطع کارشناسی ارشد، دکترا و دوره پسادکترا مرتبط با زیست‌فناوری دریا به‌ویژه حوزه جلبک‌ها بود؛ از طرفی همیشه تلاش کردم تا مطالعات و فعالیت‌های علمی که دنبال می‌کنم رنگ و لعابی کاربردی داشته و با رویکرد کارآفرینی و اشتغال‌زایی همراه باشد.
لیانده؛ تابنده فروغ دانش در دِه!
فارس: جرقه نخست شروع به کار شرکت توسعه فناوری سبز لیانده از کجا شکل گرفت؟
شروع کسب‌وکار جدید ما در شرکت توسعه فناوری سبز لیانده به مراجعه بنده به استانداری استانمان بوشهر برمی‌گردد؛ این حضور پیرامون درخواست اهالی روستای زادگاه من، دهرود سفلی در شهرستان دشتستان، جهت حل مشکلات بیکاری جوانان و احداث سد برای احیای کشاورزی این روستا صورت گرفت.
در طی این تعامل اداری به بنده عنوان شد که چرا خودتان با دانش و تجربه‌ای که دارید دست‌به‌کار نمی‌شوید؟
در ادامه پیشنهاد شد که تسهیلات و اعتباراتی برای یک پروژه اشتغال‌زایی وجود داشته که به علت جذب نشدن آن در حال برگشت خوردن است و اگر شما می‌توانید برای این موضوع طرحی و برنامه‌ای ارائه بدهید.
این صحبت‌ها و مسائلی که مطرح شد کافی بود تا در من برای راه‌اندازی شرکت تلنگری ایجاد شود؛ در واقع هدف و زیربنای اصلی لیانده، شروع به کار یک شرکت در زمینه توسعه کسب‌وکارهای زیست فناورانه در روستاهای سطح استان بود.
تولید ثروت از منابع دریا به کمک زیست‌فناوری دریایی
فارس: آقای دکتر بیش تر درمورد زیست‌فناوری دریایی توضیح دهید؛ آیا استان ما پتانسیل توسعه و فعالیت در شاخه‌های این حوزه از علم را داراست؟
زیست‌فناوری دریا یک زمینه علمی تقریباً نوظهور و پرکاربرد در بین تکنولوژی‌های روز دنیاست؛ یکی از ساده‌ترین تعاریف زیست‌فناوری دریا عبارت است از تولید محصولات و خدمات از موجودات و زیستمندان دریایی از طریق به‌کاربردن دانش‌هایی مثل زیست‌فناوری، سلولی مولکولی، بیوشیمی، ژنتیک و ... است.
در واقع زیست‌فناوری دریا یک راهکار میان‌رشته‌ای برای محققان و پژوهشگران است تا برای تولید ثروت و خدمات از منابع بیکران دریایی استفاده ببرند.
کشت و پرورش جلبک‌ها باهدف تولید و استخراج ترکیبات زیستی ارزشمند، یکی از زیرشاخه‌های مهم زیست‌فناوری دریایی است؛ با توجه شرایط مناسب اقلیمی در استان بوشهر و تطابق کامل آن با محیط موردنیاز کشت و پرورش جلبک‌ها، می‌توان با پرداخت کم‌ترین هزینه و صرف بهینه انرژی، امکان به‌دست‌آوردن مواد و محصولات ارزشمندی را فراهم کرد.
با این تفاسیر اما متأسفانه در حال حاضر استفاده خیلی ناچیزی از ظرفیت‌های زیست‌فناوری دریا می‌بریم و این ثروت عظیم برای ما ناشناخته و دور از دسترس قرار گرفته است.
گیاهی قابل‌کشت در آب‌شور!
فارس: چرا پرورش جلبک؟ این نعمت خلیج‌فارس که بعضی آن را طلای سبز هم نامیده‌اند چه فواید و کاربردهایی در صنایع گوناگون دارد؟
یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت جلبک‌ها که باعث شد ما به این سمت تمایل پیدا کنیم، آن بود که جلبک با آب‌شور قابل‌کشت است، با دمای بالای منطقه ما سازگار بوده و پرورش آن نیاز به زمین حاصلخیز ندارد؛ گذشته از این ترکیبات و محصولات ارزشمند فراوانی از این جلبک‌ها قابل دستیابی و استخراج است.
به طور مثال می‌توان از ماکرو جلبک‌های دریایی مثل جلبک سارگاسوم و جلبک گراسیلاریا ترکیبات پلیمری ارزشمندی مانند آلژینات و آگار استخراج کرد که در صنایع گوناگون کاربردهای بسیار زیادی دارند.
همچنین از ریزجلبک‌هایی همانند اسپیرولینا، کلرلا، دونالیلا و هماتوکوکوس قابلیت تولید زیست‌توده‌های سودمند و کاربردی وجود دارد که صنایع برای تولید محصولاتی از جمله دارویی، غذایی، بهداشتی و آرایشی به آن زیست‌توده‌ها نیاز دارند.
ما نیز اولین کارمان در شرکت لیانده را با جلبک اسپیرولینا شروع کردیم، چون تقریباً جلبک شناخته شده‌ای در کشور بود؛ ما چندین محصول آرایشی و مراقبتی پوست و مو از این نوع جلبک ساختیم، همچنین چند محصول مکمل غذایی و تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن در قالب نان، کلوچه و کوکی تولید کردیم.
تولید علوفه دام با جلبک!
فارس: چه میزان از دانش و فناوری‌های نوین بومی و ملی برای طراحی و تولید محصولات خود استفاده کردید؟ آیا این محصولات نمونه مشابه خارجی و یا داخلی دارند؟
ما در زمینه تولید و فراوری این محصولات سعی کردیم با بهره‌گیری از توان و دانش فنی خود، فرایندها و دستگاه‌ها را متناسب با شرایط مورد نیازمان بهینه‌سازی کنیم.
از طرفی به کمک دانش و فناوری روز، تقریباً اکثر دستگاه‌ها و تجهیزات موردنیاز این صنعت نیز داخلی‌سازی شده‌اند.
در رابطه با جلبک‌ها، بله اینها نمونه خارجی دارند و در واقع به دلیل مسائل فرهنگی، ما در زمینه تولید این گیاهان ارزشمند کوتاهی زیادی داشته‌ایم؛ کشورهای زیادی هستند که در حال تولید ثروت از این موجودات هستند و ما به‌تازگی در ایران این مسیر را شروع کرده‌ایم.
نکته مهم اما این است که نواحی گرم و خشک و سواحل جنوبی ایران از بالاترین راندمان و بازدهی شرایط محیطی برای تولید این محصولات برخوردار هستند؛ درصورتی‌که ما روی کشت و پرورش این جلبک‌ها سرمایه‌گذاری کنیم می‌توانیم حتی به‌راحتی مشکلات علوفه دام کشور را هم تا حدودی برطرف کنیم!
جلبک‌ها پرونده جدیدی در پرورش آبزیان
فارس: با نظر به مطالب گفته شده، آیا پرورش جلبک می‌تواند سهمی در اشتغال‌زایی و ارزآوری داشته باشد؟
پرورش جلبک نسبت به سایر آبزیان ریسک کم‌تر و بازده بالاتری دارد، هرچند هنوز گسترش زیادی پیدا نکرده است؛ ولی می‌تواند سهم بالایی در اشتغال و تقویت اقتصاد نواحی جنوبی کشور داشته باشد؛ در حقیقت کشت و پرورش جلبک سهم قابل‌توجهی در اقتصاد مبتنی دریا دارد.
با توجه جزئیاتی که مطرح شد استان ما نیز از ظرفیت‌های لازم برای پرورش این‌گونه دریایی و حضور در بازار جهانی برخوردار است؛ جلبک‌ها یک بازار صادراتی روبه رشد دارند و به دلیل کاربردهای بسیار زیادی که برای آن‌ها تعریف شده، مورد مصرف صنایع مختلف هستند.
صادرات جلبک در کشور هنوز به دلیل پایین بودن حجم تولیدات، عدم تدوین آیین‌نامه‌ها و استانداردها هنوز گسترش پیدا نکرده است؛ اما حتماً به‌زودی این اتفاق هم رخ خواهد داد.
اشتغال‌زایی جلبکی!
فارس: شما در راستای ایجاد کسب‌وکارهای فناورانه روستایی نیز فعالیت می‌کنید؛ بیشتر در مورد فعالیت‌های این بخش خود توضیح دهید.
مدل کسب‌وکار ما مبتنی بر مردم است؛ در واقع ما تولید این محصولات را مبتنی بر درگیرکردن مردم دنبال کرده‌ایم.
اولین تجربه خودمان را با راه‌اندازی یک مجتمع ۵۰ واحدی پرورش جلبک در روستای دهرود سفلی آغاز کردیم.
ما با شناسایی و آموزش این افراد، تسهیلات حمایتی برای آن‌ها فراهم کرده و در یک فضای مشترک یک هکتاری، ۵۰ واحد به هم پیوسته پرورش جلبک برای این روستاییان ایجاد کردیم.
پروژه جلبک دهرود به دلیل نوع رویکرد مردمی بودن و البته دانش‌بنیان بودن کار، به‌عنوان یکی از پروژه‌های شاخص دانش‌بنیان در روز روستا به‌صورت ویدئوکنفرانس توسط رئیس‌جمهور محترم افتتاح گردید؛ در این پروژه جلبک اسپیرولینا با گرید غذایی و آرایشی تولید می‌شود.
این مجتمع کشت و پرورش جلبک روستایی ظرفیت تولید ماهیانه یک تن زیست‌توده دارویی اسپیرولینا را در خود دارد.
بخشی از این تولیدات به دیگر شرکت‌های غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی عرضه شده و بخش دیگر آن در کارگاه مرکزی لیانده به سرم تقویت ریشه مو، سرم جوان‌ساز پوست صورت، ماسک روشن‌کننده صورت، نان مکمل غذایی اسپیرولینا، کوکی پروتئین پلاس اسپیرولینا و یک نوشیدنی فراسودمند از عصاره این جلبک تبدیل می‌شود.
کارآفرینی در روستا به کمک زیست‌فناوری دریایی
فارس: در زمان اشتغال‌زایی برای جوانان روستایی که در قامت یک کارآفرین دانش‌بنیان حاضر شدید، چه حسی داشتید؟ آیا هدف صرفاً درآمدزایی بیشتر بود یا موضوع جدی‌تری را دنبال می‌کنید؟
اینکه به‌عنوان یک شخص کارآفرین نقشی در بهبود وضعیت محیط پیرامون و مردممان داشته باشیم به‌طورقطع حس بسیار خوشایند و آرام‌بخشی است؛ اما واقعیت امر آن است که این احساس مفید بودن بخشی از ماجراست و در کنارش استرس‌های بسیار و ناراحتی‌هایی نیز بابت عدم توانایی برآورده کردن انتظارت همه اطرافیان و یا پیش نرفتن برخی برنامه‌ها به دلایل مختلف بخش جدایی‌ناپذیر احساسات روزمره هستند؛ ولی به‌مرور استرس‌ها و ناراحتی‌ها برطرف شده و نتایج خوب و آرامش خاطرها ماندگار خواهند شد.
در این کسب‌وکار ما نتایج اقتصادی برای همه دست‌اندرکاران را لحاظ کرده‌ایم؛ ولی شاکله اصلی این کار مبتنی بر منفعت مردم بوده است.
حضور در بازار جهانی با برند ایرانی
فارس: به این موضوع هم فکر کردید که فعالیت‌های خود را خارج از کشور به طور مثال در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و با نام آن‌ها دنبال کنید و از مزایا و امتیازاتشان استفاده کنید؟
اینکه ما بتوانیم دفتری در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس داشته باشیم تا بتواند لینکی برای صادرات محصولات باشد، به‌طورقطع اهمیت بسیار بالایی دارد؛ ولی چه‌بهتر که با نام و برند ایرانی بتوانیم این کار را انجام دهیم و در بازار منطقه‌ای و جهانی حاضر شویم.
گرفتن مجوز تولید سخت‌تر از تولید!
فارس: برای کلام آخر چه حرفی با مسؤولین ذی‌ربط دارید؟
به‌عنوان سخن پایانی باید به این نکته اشاره کنم که همه ما از مسؤولین تا کارآفرینان و مردم باید مدام در حال تلاش و اقدام باشیم.
متأسفانه، در حال حاضر شاید درصد انرژی که برای حل مشکلات اداری و مجوزها در یک کسب‌وکار لازم است بیش از انرژی لازم برای تولید محصول است و این مشکل باید به طریقی حل شود؛ البته این مشکلات، مبنای ریشه‌ای دارد و لازم است یک آسیب‌شناسی جدی در ساختار اداری مربوطه انجام شود.
مردم هم باید خود را درگیر در تولید و اشتغال‌زایی ببینند و به هر نحوی به توسعه این کسب‌وکارها کمک کنند؛ این امر می‌تواند حداقل از طریق مصرف تولیدات داخل، استفاده و اعتماد به چنین محصولات فناورانه و نوین شرکت‌های دانش‌بنیان موفق ایرانی باشد.
فارس: سپاس از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
به گزارش فارس، امید است تا مسؤولین نگاه و توجه ویژه‌ای به این شاخه جدید از زیست‌فناوری دریایی، کشت و پرورش جلبک‌ها و به‌کاربردن آن‌ها در صنعت، داشته باشند تا شاهد توسعه و گسترش هرچه بیشتر تکنولوژی بومی در این حوزه باشیم.
از طرفی تولد کسب‌وکارهای بیشتر و متنوع از دریا می‌تواند فرصت‌های بسیاری در اشتغال‌زایی و کارآفرینی در مناطق کم‌برخوردار و روستایی ایجاد کند تا جوانان این منطقه نیز بیش‌ازپیش فرصت رشد و بروز خود را در پرتو نعمت‌های گسترده خلیج‌فارس داشته باشند.
انتهای پیام/
