به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، موضوع کاربردی‌سازی مفاهیم و آموزه‌های قرآن کریم، از جمله موضوعات مهم و قابل اعتنایی است که همواره به عنوان ضرورتی غیرقابل انکار از سوی عالمان و پژوهشگران حوزه علوم دینی و مطالعات قرآنی مورد اهتمام و تأکید قرار گرفته است. امروزه بسیاری از متفکرین و قرآن‌پژوهان بر ظرفیت غنی و معتنابه مفاهیم نورانی قرآن کریم در حل مسائل و مشکلات اساسی و مبنایی جوامع انسانی تصریح ورزیده و اذعان می‌کنند که یکی از مهم‌ترین راهکارهای تحقق این مهم عبارت از کاربردی‌سازی مفاهیم قرآنی و جاری شدن فرامین و آموزه‌های والای آن در متن زندگی انسان امروز است.
برای کاربردی‌سازی مفاهیم و جاری شدن آموزه‌های روح‌بخش قرآن کریم در متن زندگی انسان امروز، شیوه‌ها و ابتکارات گوناگونی وجود دارد که یکی از آنها، بهره‌گیری از زبان هنر است؛ اساساً فصاحت و ظرافت موجود در زبان هنر قادر است ظرفیت مناسب و منحصری را برای بهره‌گیری از این زبان در فرایند انتقال مفاهیم و آموزه‌های قرآنی به آحاد مردم جامعه فراهم سازد.
به نظر می‌رسد جشنواره ملی عکس و عکس‌نوشت «آیات» که مدتی است فراخوان آن در رسانه‌های فراگیر منتشر شده است، گامی عملی در راستای بهره‌گیری از زبان هنر جهت انتقال مفاهیم و آموزه‌های قرآنی به افراد جامعه است.
برای بررسی و تنویر بیشتر ماهیت، ابعاد و اهداف این جشنواره هنری-قرآنی به سراغ حسن غفاری؛ عضو هیأت داوران دومین جشنواره عکس و عکس‌نوشت «آیات» رفتیم و با او در این‌باره هم‌کلام شدیم.
غفاری متولد 1 فروردین 1348 در شهرستان بویراحمد است. او دارای مدرک کار‌شناسی ارشد عکاسی از دانشگاه هنر تهران است. از جمله سوابق و فعالیت‌های این عکاس علاوه بر تجربه عکاسی در فیلم‌های سینمایی چون کافه ترانزیت، ارتفاع پست و موج مرده، می‌توان به عکاسی مستند اجتماعی با گرایش مردم‌شناسی خارج از فضاهای شهری (روستاها، ایلات و عشایر)، عضویت در انجمن عکاسان مطبوعات ایران، عضویت در انجمن عکاسان دوستدار میراث فرهنگی و گردشگری، عضویت در انجمن عکاسان بحران و همکاری با مجلات و خبرگزاری‌های مختلف حوزه میراث فرهنگی و گردشگری اشاره کرد. او همچنین سابقه دریافت جوایزی چون: برگزیده دومین جشنواره بین‌المللی رسانه‌ای میراث فرهنگی (تهران،اردیبهشت ماه 1386)، برگزیده دهمین نمایشگاه دوسالانه عکس ایران در بخش پرتره، (تهران، آبان ماه 1385)، برگزیده سومین جشنواره زن و روستا موسوم به عذرا (تهران، مهر ماه 1382)، برگزیده اولین دوره نمایشگاه بین‌المللی هنرهای تجسمی دانشجویان مسلمان، (تهران اسفندماه 1379)، برگزیده چهارمین جشنواره سینمای جوان یاسوج ( آذرماه 1369) و… را دارد.
این عضو هیأت داوران دومین جشنواره عکس و عکس‌نوشت «آیات» با اشاره به ویژگی‌های این جشنواره هنری گفت: دومین جشنواره عکس و عکس‌نوشت «آیات» رویدادی فراگیر و گسترده در حوزه هنری و فرهنگی کشور است که در دل آن مسابقه عکس هم برگزار می‌شود و مخاطبان آن مشتمل بر عکاسان، هنرمندان و همه علاقه‌مندان به هنر عکاسی است.
وی افزود: می‌دانیم که همه پیامبران اولوالعزم دارای کتاب‌اند و در این راستا آموزش‌هایی را هم به جوامع خودشان ارائه داده‌اند؛ این قاعده شامل قرآن کریم به عنوان آخرین کتاب آسمانی که بر آخرین پیامبر آسمانی نازل شده است نیز می‌شود. در این میان، نکته قابل توجه اینجا است که قرآن به زبان عربی است و در دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم، مردمان مختلف با زبان‌ها و فرهنگ‌های متفاوت در جغرافیایی وسیع و گوناگون زندگی می‌کنند؛ بنابراین لازم است که آموزه‌ها و مفاهیم قرآنی متناسب برای ورود به جوامع مختلف و همچنین جاری شدن در متن در زندگی انسان‌ها، متناسب به زبان و ادراک جوامع هدف ترجمه و تدارک دیده شود. یکی از شیوه‌های ترجمان و معنابخشی به مفاهیم و آموزه‌های قرآنی، به تصویر کشیدن مصادیق آنها است.
غفاری ادامه داد: قرآن کریم نشانه‌های ظاهری و مفهومی بسیاری دارد که هریک از آنها مشتمل بر پیام و دستورالعمل‌های خاص و معینی است که در زندگی ما جاری است؛ به عنوان مثال می‌بینیم که رفتارهایی همچون: بخشش، از خودگذشتگی، مهربانی، هم‌نوع‌دوستی و بسیاری از صفات پسندیده دیگری که در وجود برخی از انسان‌های اجتماعی امروز قابل رهگیری است، در دستورات و آموزه‌های قرآنی وجود دارد؛ یکی از موضوعات دومین جشنواره عکس و عکس‌نوشت «آیات» پیدا کردن این رفتارها و مفاهیم قرآنی است که در متن زندگی ما جاری است که این فرایند با استمداد عکاسان از نگاه مستند اجتماعی محقق می‌شود.
این عکاس عرصه هنرهای تجسمی کشور ادامه داد: از سوی دیگر می‌توان گفت که امروزه نمود ظاهری قرآن در آداب و رسوم مراسم مختلفی مانند: عروسی‌ها، بدرقه مسافر، روخوانی در مراسم‌های گوناگون و موارد متعدد دیگری از این دست قابل مشاهده است. اکنون قرآن در متن بسیاری از افعال و مناسبات زندگی روزمره ما جاری است و به کرات مشاهده می‌کنیم که آیه‌های قرآنی با رسم‌الخط‌های مختلف در مکان‌های مذهبی یا عمومی روی دیوارها و کتیبه ها نوشته، حک و یا کاشی‌کاری شده‌اند و به عنوان یک اثر هنری موجودیت خود را به رخ مخاطبان می‌کشند.
وی تصریح کرد: مسابقه عکس «آیات» رویدادی کاربردی است که حول موضوع مشخصی به عکاسان سفارش اثر می‌دهد. تصور من این است که ثبت جاری بودن دستورات و نمادهای قرآنی در زندگی روزمره انسان امروز، برای برگزارکنندگان این مسابقه عکاسی بیش از وجوه دیگر اهمیت دارد.
این مدرس رشته عکاسی با اشاره به جایگاه هنر در خلق و انتخاب آثار شرکت‌کننده در این مسابقه هنری گفت: با توجه به رویکردی که بر این جشنواره هنری حاکم است، می‌توان گفت که هنر پارامتری بیگانه و جدا از اثر نیست؛ بلکه در ذات عکس نهفته و برای بیان موضوع در خدمت آن است. در رویدادهای عکاسی این‌چنینی خلق اثر هنری صرف، مدنظر ما نیست؛ بلکه می‌خواهیم هنر و بیان هنری در خدمت موضوع باشد و از زیبایی‌شناسی، درک تصویر و مفاهیم هنری برای بیان و توصیف آموزه‌های قرآنی بهره ببریم؛ بنابراین از هنر برای ترجمان قرآن، یافتن مفاهیم قرآنی و انتقال آن به آحاد جامعه استفاده می‌کنیم.
داور دومین مسابقه عکس «آیات» در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به شاخص‌های داوری عکس‌ها در این رویداد هنری گفت: ما در بخش حرفه‌ای این مسابقه پیش‌فرض خود را بر دانستن ویژگی‌های یک عکس خوب و آشنایی مناسب عکاس با موضوعاتی همچون: ترکیب‌بندی، نورپردازی، تکنیک و موارد دیگری از این دست خواهیم گذاشت.
وی همچنین یادآور شد: اکنون در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که با توجه به سرعت زیاد ابداعات و اختراعات و در نتیجه تأثیری که دستیابی سریع به تصاویر در زندگیمان گذاشته است، به سطح فوق العاده‌ای از رشد و ادراک بصری رسیده‌ایم و همچنان در مسیر پیشرفت درحال حرکتیم؛ به واسطه همین ویژگی، می‌توان گفت مبانی تصویری که در هنر بیان می‌شود به صورت پیش‌فرض در ذهن اغلب افراد جامعه وجود دارد. بسیاری از ما دیگر با آن دسته از تصاویری که کیفیت، ترکیب‌بندی و زیبایی‌شناسی مناسبی نداشته باشند، ارتباط برقرار نمی‌کنیم و به سادگی آنها را کنار می‌گذاریم؛ بر همین اساس، می‌بینیم که در جهان معاصر، روزانه میلیاردها تصویر تولید می‌شود اما برای ما ماندگار نیستند؛ مگر تعداد معدودی از آنها که پاسخگوی ادراک بصری ما باشند و به فهم و ادراک موضوع، برقراری ارتباطی زیبا با آن و همچنین لذت بردن از تماشا و خوانش سوژه کمک می‌کنند.
حسن غفاری در ادامه به بخش جدید «عکس نوشته» که در دومین دوره از جشنواره «آیات» به ساختار این جشنواره اضافه شده است، اشاره کرد و درباره معیارهای داوری این بخش نیز اظهار داشت: در این بخش نگاهمان مبتنی بر «یافتن» و «کاربردی بودن» نمونه‌هایی است که با کمک مفاهیم هنری در خدمت بیان موضوعات قرآنی قرار بگیرند.
وی خاطرنشان کرد: یکی از نکات جالب توجه این مسابقه هنری نسبت به دوره قبلی خود و حتی مسابقات عکاسی دیگر که به موضوع قرآن کریم می‌پردازند، گستردگی بسیار زیاد آن است و همان‌طور که در فراخوان رویداد هم آمده است، علاقه‌مندان می‌توانند موارد و موضوعات مختلفی نظیر: عکس‌های مربوط به آئین و آداب و رسومی که قرآن کریم در متن در آنها حضور دارد، آیه‌ها و احادیث نوشته شده در دوره‌های مختلف معماری اسلامی و یا استفاده شده در تزئینات زندگی، دلنوشته‌های قرآنی که با عکسی از دل طبیعت یا رویدادی معین ترکیب و در نهایت با آیه یا نوشته‌ای متناسب قرین شده است و موارد متعدد دیگری از این دست را برای دبیرخانه ارسال کنند؛ بدین ترتیب، می‌توان گفت این مسابقه هنری رویکردی چند رسانه‌ای دارد.
این مدرس رشته عکاسی اضافه کرد: امروزه به واسطه اقتضائات دنیای دیجیتال و پیدایش چندرسانه‌ای‌ها شاهدیم که روی طیف متنوعی از عکس‌ها کارهای گرافیکی مختلفی انجام می‌شود؛ مثلاً آیات قرآنی را روی عکس‌ها درج می‌کنند و همین سلیقه افراد در انتخاب عبارات و تصاویر در این دوره از مسابقه و نحوه استفاده ظاهری و کاربردی از آیات قرآن، موضوع محوری دومین جشنواره عکس و عکس‌نوشت «آیات» است.
عضو هیأت داوران دومین جشنواره عکس و عکس‌نوشت «آیات» در پایان سخنان خود اظهار کرد: در بخش عکس‌نوشت، مقصودمان این است که برداشت قرآنی خود را به جای آنکه زیر عکس بنویسیم، روی عکس درج کنیم و به نوعی یک حرکت گرافیکی و نوعی دخل و تصرف بصری انجام دهیم؛ مشابه اتفاقی که در ساخت و طراحی پوستر رخ می‌دهد؛ البته با رعایت این نکته که اساس کار عکس باشد و به سمت گرافیک نلغزد؛ بدین معنا شرکت‌کنندگان باید تلاش کنند آن دسته از ایده‌های قرآنی را که از عکس‌های متنوع می‌گیرند، به آثار هنری جذاب تبدیل کنند.
دومین جشنواره ملی عکس و عکس‌نوشت «آیات» با شعار «قرآن، معنای زندگی» بهمن ماه 1399 به دبیری محمدرضا علیزاده احمدآبادی و دبیری هنری مسعود زنده‌روح کرمانی برگزار می‌شود.
انتهای پیام/
