دژ رشکان تهران یکی از دژ و قلعه های محافظ شهر ری بوده است. بخش های اصلی دژ رشکان تا زمان قاجار نیز پا بر جا بود که البته امروزه متاسفانه بخش اعظم آن تخریب شده و از بین رفته است.برای آشنایی با قلعه رشکان با ما در پرشین وی همراه باشید .
نام قلعه عظیم «رشکان» از کلمه «ارشک» که بنیانگذار این سلسله پادشاهی بوده گرفته شده است و دیگر پادشاهان اینسلسله جهت افتخار کلمه ارشک را به نام خود اضافه می‌کردند.از این محل وسایل جنگی کهنه زیادی بدست آمده که در موزه ایران باستان موجود می‌باشد.فخرالدوله در گذشته این بنا را که در جریان فتح ری به دست مسلمان ها ویران شده بود، مرمت کردبه همین دلیل فخر آباد نامیده می‌شد.
دژ رشکان قدیمی ترین قلعهدر دوران گذشته شهر ها از سه بخش اساسی چون ربض، شارستان و کهن دژ تشکیل می شد که ربض خارج از شهر بوده و شارستان محدوده مسکونی و کهن دژ به عنوان مکانی امن برای زندگی حکام و درباریانبه شمار می رفته است و برای پادشاهان آن دوره دارای اهمیت بسیاری بوده است.اما متاسفانه امروزه قسمت اعظم این برج از بین رفته است.در این قلعه کاخ‌ها، اموالی گران‌بها و اسلحه خانه‌هایی وجود داشت.بخش‌های اصلی قلعه تا زمان قاجار نیز بر جا بود.دیوارهای غربی این دژ دارای سوراخ‌هایی برای تیر وکمان است.
چندی پیش باستان شناسان آخرین سازه های معماری “کاخ سیاوش” متعلق به دوره ساسانی را یافتند.این سازه تاریخی که دژی است با ساختاری از سنگ و ساروج، به دنبال عملیات کاوش و حفاری دژ رشکان،پس از سال ها از میان خاک های انباشته و زباله های شهری بیرون آمد.بنا به گفته کارشناسان و متخصصان میراث فرهنگی این کاخ متعلق به سیاوش بن مهران آخرین حاکم ساسانی ری بوده و با توجه به ساختار معماری مصالح سنگ و ساروج و در مواردی آجر های مربعی عصر ساسانی، متعلق بهاواخر دوران ساسانی است که در طول قرون اولیه اسلامی نیز مورد استفاده قرار می گرفته است.
شهر سلطنتیمحوطه باستانی دژ رشکان که بنا به کاوش‌های صورت گرفته مرکز شهر سلجوقی و دیالمه بوده و با شماره ۲۱۵در سال ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی قرار گرفته در رژیم گذشته از جمله املاک ملی بوده که در اختیارسیمان ری گذاشته شده بود.به گفته وی از آنجا که مالکیت محوطه باستانی در اختیار سیمان ری بوده، هیئت تصفیه این شرکت در سال۷۰ بدون اطلاع سازمان میراث‌فرهنگی ملک مورد نظر را تفکیک و به ۲۵ نفر از کارگران فاقد مسکن خود واگذارکرده است.
محوطه باستانی دژ رشکان از ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ از سوی هیئت باستان‌شناسی آمریکایی به سرپرستی «اریک اشمیت» مورد کاوش قرارگرفته که نمایان شدن بقایای مسجد جامع ری ماحصل این فعالیت به شمار می‌رود.کاوش‌های باستان‌شناسی صورت گرفته در این منطقه از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ منجر به شناسایی آثار معماری ارزشمندی از دوراناشکانی، ساسانی و اسلامی شده که بیانگر وجود ارگی حکومتی است.
کهن ترین شهرهای دنیااگرچه این محوطه باستانی وسیع در دوره های مختلف تاریخی کاربری های متعددی داشته اما در حال حاضر شواهد گویایکارکرد استحفاظی از این سازه های عظیم است.پیش از کاوش این کهن دژ مکانی برای انباشت زباله و تجمع افراد ناباب شده بود تا اینکه ابزار باستان شناسان توانست دل این بنای خاموش را بشکافد و سازه های معماری آن را نمایان سازد.
ری یکی از شهرهای باستانی و تاریخی ایران در استان تهران است که از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی فراوانی برخوردار است. قدمت سکونت و سابقه تاریخی این شهر تاریخی به دوره قبل از اسلام حدود ۳ هزار سال پیش بازمی‌گردد. آتشکده‌های قدیمی، تپه‌های باستانی، قلعه‌های قدیمی، امامزاده‌ها و دیگر مناطق دیدنی، شهر ری را به یکی از قطب‌های گردشگری پایتخت تبدیل کرده است که پایتخت‌نشینان به‌راحتی می‌توانند در سفری یک‌روزه، از تمام جاذبه های دیدنی این شهر تاریخی بازدید کنند.
قلعه های اشکانیراگا، ری یا شهرری امروزی در لغت به معنی شهر آشنایی با قلعه رشکان از کهن ترین شهرهای دنیا است که در حال حاضر یکی از مناطق شهر تهران محسوب می شود. این منطقه که در طول تاریخ خود یکی از نقاط مهم سیاسی، اقتصادی و دینی بوده سابقه و قدمت مدنیت آن به ۸۰۰۰ سال پیش میلاد برمی گردد، بنابراین با توجه به این پیشینه و قدمت وجود آثار و نشانه هایی از دوران باستان در این منطقه امری طبیعی است و دژ رشکان شهر ری یکی از این بازمانده های باستانی است. این اثر تاریخی ارزشمند در نزدیکی محله صفائیه شهر ری و تپه چشمه علی واقع شده است. این دژ یکی از قلاع مستحکم این ناحیه بوده و محافظ هسته نخستین ری محسوب می شده است.
دالاهو – ایلیا گشت
