وقتي تابستان مي‌آيد و خورشيد يك لحظه هم از تابيدن نمي‌ماند، خنك كردن خانه كار واقعا سختي مي‌شود حتي اگر قرار باشد اين كار با يك كولر آبي قوي يا پنكه‌اي هميشه روشن انجام شود. در اوج روزهاي گرم تابستان آن هم در حوالي ظهر گرما به بيشترين حد مي‌رسد و در برخي ساختمان‌هافضايي شبيه به سوناي خشك ايجاد مي‌شود.
البته استفاده از كولرهاي گازي يا سيستم‌هاي تهويه مطبوع كمي از اين مشكل مي‌كاهد، اما هزينه‌هاي نصب و هزينه‌هاي برق مصرفي آن به حدي است كه خيلي از خانواده‌ها را از خريد آنها منصرف مي‌كند. كساني هم هستند كه مي‌دانند در سيستم‌هاي تهويه هوا تركيباتي به كار مي‌رود كه سبب نازك شدن لايه ازن مي‌شود و به خاطر حفظ محيط زيست هم كه شده از اين كار دست مي‌كشند.
اما اگر دلتان براي كره زمين مي‌سوزد يا پول كافي براي خريد خنك‌كننده‌هاي قوي نداريد، مطمئن باشيد راهكارهاي ديگري هم براي خنك نگه داشتن خانه وجود دارد؛ راهكارهايي طبيعي و ساده كه هم خانه را خنك مي‌كند و هم هزينه‌هاي برق مصرفي را بالا نمي‌برد.
پس ابتدا راه‌هاي طبيعي را امتحان كنيد؛ راه‌هايي كه بدون استفاده از هيچ وسيله برقي، سرما را به خانه‌تان هديه مي‌دهد. يكي از بهترين اين روش‌ها پيشگيري از جذب و دفع گرمايي است كه به ساختمان مي‌تابد. گرما از چند راه وارد خانه مي‌شود كه مهم‌ترين آن گرماي ناشي از تابش خورشيد است كه از پنجره‌ها و سقف وارد مي‌شود.
راه ديگر، وسايل گرمايي داخل خانه است؛ وسايلي مانند اجاق گاز، آبگرمكن و فرهاي برقي. براي كاهش اين نوع گرما در خانه بهتر است بخصوص در ساعت‌هاي گرم روز كمتر اجاق گاز را روشن نگه داريد و از غذاهايي كه به پخت و پز نياز ندارند، استفاده كنيد. درزها و سوراخ‌هاي ديوار هم يكي ديگر از راه‌هاي ورود گرما به خانه است كه براي پيشگيري از تلنبار شدن گرما بايد آنها را پوشاند.
اين راه‌ها را در هر زمان و در هر نوع ساختماني مي‌شود امتحان كرد و راه‌هايي هم وجود دارند كه اگر چه بسيار كارسازند، ولي بهتر است هنگام ساخت ساختمان و پيش از استقرار افراد درآن انجام شود. يكي از اين راه‌ها استفاده از رنگ مناسب در نماي ساختمان‌هاست، كاري كه از جذب بيش از حد اشعه خورشيد جلوگيري مي‌كند.
گفته مي‌شود ساختمان‌هايي كه پوشش بيروني آنها تيره است، حدود 70 تا 90 درصد انرژي خورشيدي تابيده شده به سطح‌شان را جذب مي‌كنند و در مقابل، ساختمان‌هايي با رنگ روشن، گرما را انعكاس مي‌دهند و آن را دفع مي‌كنند.
حدود يك‌سوم از گرما نيز از راه پشت بام وارد خانه مي‌شود در حالي كه بازتاباندن و انعكاس دادن نور تابيده شده به پشت بام هم كار آساني نيست. بيشتر آسفالت‌ها و پوشش‌هاي پشت بام رنگ تيره دارند حتي پوشش‌هاي سفيد رنگ فايبرگلاس هم 70 درصد پرتوهاي تابيده شده خورشيد را جذب مي‌كنند.
اين يعني اين‌كه دفع گرما از پشت بام كار سختي است، اما با وجود اين مي‌شود كارهايي انجام داد. براي انعكاس نور تابيده شده به پشت بام مي‌توان از پوشش‌هايي كه براي سقف خانه‌هاي پيش ساخته استفاده مي‌شود، كف‌پوش‌هاي سفيد رنگ يا ورقه‌هاي فلزي استفاده كرد. آسفالت‌هايي حاوي فايبرگلاس و آلومينيوم هم وجود دارد كه البته به علت كدر و تيره رنگ بودن، پرتو‌ها را كمتر انعكاس مي‌دهد.
البته شايد اين راه‌ها كمي هزينه‌بر و وقت‌گير باشند و لازم باشد تا يكبار ديگر به دست‌هاي مبتكر خانم خانه چشم دوخت. قديم‌ها جلوي پنجره بيشتر خانه‌ها حصير بود، چون مردم فهميده بودند كه يكي از راه‌هاي ورود گرما به خانه، پنجره‌هاست. اين كار ديگر در حال فراموشي است، اما به آن معني نيست كه كارايي‌اش را از دست داده است.
گفته مي‌شود 40 درصد از گرماي ناخواسته از راه پنجره‌ها وارد خانه مي‌شود. استفاده از پوشش‌هاي بازتاب دهنده نور يكي از راه‌هاي دفع اين گرماست. استفاده از اين نوع پوشش روي پنجره علاوه بر خنك نگه داشتن خانه، از تابش مستقيم نور خورشيد به وسايل خانه و كم رنگ شدن مبلمان، پرده‌ها و فرش هم جلوگيري مي‌كند.
در بازار هم انواع متعددي از اين پوشش‌ها با درجه‌هاي گوناگوني از تيرگي وجود دارد كه با توجه به نوع آب و هواي منطقه بايد نوع مناسب را انتخاب كرد. اما دقت داشته باشيد اگر از پوشش‌هاي ثابت استفاده مي‌كنيد، بهتر است پنجره‌هاي جنوبي را با اين پوشش نپوشانيد تا در زمستان بتوانيد از گرماي نور خورشيد استفاده كنيد.
اگر كسي كه خانه را ساخته به فكر عايق‌بندي ساختمان نبوده و به اين موضوع اهميت نداده كه عايق‌كاري، خانه را از سرما و گرما در امان نگه مي‌دارد، نااميد نشويد چون گياهاني كه در دسترس ما هستند بهترين عايق‌هاي طبيعي به شمار مي‌روند.
گياه يك عايق طبيعي است كه علاوه بر كم كردن ميزان تابش نور خورشيد، به طور طبيعي هوا را تصفيه مي‌كند و منظره زيبايي ايجاد مي‌كند. براي اين كاربه طور معمول از گياهان خودرو و محلي كه به رسيدگي و توجه كمتري نياز دارند، استفاده مي‌شود. گياهان علاوه بر جلوگيري از تابش نور خورشيد، خنكي مطبوعي نيز ايجاد مي‌كنند و مي‌توانند دماي اطرافشان را تا 5 درجه سانتي‌گراد كاهش دهند.
حالا اگر گياهان را در خانه‌تان قرار داديد و پارچه‌هاي پشت پنجره‌اي را هم نصب كرديد، اما هنوز خانه به حد دلخواهتان خنك نشده روش نصب سايبان را هم تجربه كنيد.
سايبان‌ها با جذب يا بازتاب نور خورشيد از ورود آن به خانه به ميزان قابل توجهي جلوگيري مي‌كنند. نصب سايبان در هر دو سطح خارجي و داخلي پنجره مفيد است، اما سايبان‌هاي خارجي به علت اين كه گرما را پيش از برخورد با پنجره دفع مي‌كنند، مناسب‌تر و موثرترند. هنگام نصب سايبان بايد با توجه به شرايط آب و هوايي و تعداد دفعات باز كردن پنجره نوع مناسب را انتخاب كرد. نصب سايبان مناسب، دماي داخل خانه را تا 11 درجه سانتي‌گراد كاهش مي‌دهد و جذب گرما را در پنجره‌هاي جنوبي تا 65درصد و در پنجره‌هاي شرقي تا 77 درصد كاهش مي‌دهد. به ياد داشته باشيد سايبان‌هاي براق و رنگ روشن بيشتر گرما را دفع مي‌كنند. به اين نكته هم توجه كنيد كه بهتر است سايبان با پنجره، زاويه 45 درجه داشته باشد و طول آن نيمي از ارتفاع آن را بپوشاند.
