ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم روش های موثر بر پرورش خلاقیت در کودکان را
به اشتراک بگذاریم و بگوییم که چگونه میتوانید یک کودکی را خلاق پرورش دهید و استعدادهایش
را شکوفا کنید برای داشتن کودک خلاق باید صبور باشید و کودک را سرکوب نکنید در ادامه
مطلب همراه ما باشید
«آلن آلدا»، بازیگر و کارگردان نامدار آمریکایی، می‌گوید: ” خلاقیت جایی است که هیچ کس دیگری
تا به حال پای نگذاشته است.برای کشف خود و یافتن هر چیز فوق العاده‌ای به وسیله شهود، باید از شهر
آسایش خود به بیابان‌های وحشی و ناشناخته مهاجرت کرد.”
تفکر خلاق
اگر بخواهیم تفکر خلاق را معنا کنیم، باید بگوییم که وقتی
از مجموعه اطلاعات و داده‌ها یک فکر جدید و نو ارائه شود، تفکر خلاق حاصل شده است.در واقع مجموعه‌ای از
افکار رها شده که به تنهایی ثمری ندارد یا کیفیت بالایی ندارد، به اشکال جدیدی تبدیل می‌شود که نتیجه بخش
و مفید است.تمامی اختراعات، حاصل تفکر خلاق است یعنی فکر جدیدی که در یک مجموعه به تولید شی جدیدی منجر
شده است.گاهی تفکر خلاق به نوآوری منجر می‌شود؛ یعنی از داده‌ها و مصالح موجود استفاده جدیدی می‌شود.برای داشتن تفکر خلاق
به زمینه‌هایی نیاز است.طبیعی است که هر کودکی با سطحی از هوش، توانمندی، استعداد و علاقه به دنیا می‌آید و
شیوه پرورش تفکر خلاق در کودکان متفاوت است اما می‌توان زمینه های بروز تفکر خلاق را در کودکان فراهم کرد.
پرورش خلاقیت در کودکان۵ سالگی، اوج تفکر خلاق
از آن جا که کودکان پیش از ۵ سالگی توجه و تمرکز کمتری دارند، رشد خلاقیت در بیشتر کودکان از
۵ سالگی به بعد آغاز می‌شود اما هستند کودکان خلاقی که از ۲ سالگی کارهای خلاقانه انجام می‌دهند و البته
هوش بالاتری نسبت به همسالان خود دارند.بنابراین والدین از ۵ سالگی به بعد با اتخاذ شیوه‌های متعدد می‌توانند امیدوار باشند
که خلاقیت در کودکشان پرورش پیدا کند.برخلاف تصور بسیاری از والدین درباره این که برای افزایش خلاقیت کودک نیاز به
سرمایه‌گذاری مالی وجود دارد، در این راستا فقط لازم است کودک درباره اشیای موجود در محیط پیرامون خود اطلاعات کافی
داشته باشد و اجازه یابد آن چه کنجکاوی‌اش را تحریک کرده است، در اختیار داشته باشد.
پس میتوانید از راه‌های ساده‌ای که در ادامه می‌آید، استفاده
کنید.راه‌های رسیدن به خلاقیت بسیار پیچیده و تاریک است ولی با چند نشانه و علامت، می‌توان آن را یافت.در ادامه،
چند راه ساده برای بالا بردن خلاقیت کودکان توضیح داده می‌شود.
۱- اشتباه کردن خوب است.پژوهشگر دانشگاه استنفورد، محقق روش‌های فکری و نویسنده کتاب «روانشناسی جدید برای موفقیت»، «کارول دویک» بر
این باور است که کودکانی که از شکست خوردن می‌ترسند کمتر خلاقیت از خود نشان می‌دهند.اگر کودک شما از اشتباه
کردن می‌ترسد، به او بگویید: “باز هم سعی کن انجامش دهی.” همان گونه که دوست و همکارم «بن گراسمن کان»
از سازمان نوآوری «نورداستورم» عقیده دارد که شکست، حرکت به جلو و پیشرفت است.با نگاه کردن به اشتباهات می‌توان فرصت‌های
رشد را فراهم نمود.
۲- در هنگام تشویق کودک، هوشیار باشید.همه ما درباره این که چگونه ستایش و تشویق به تفکر مستقل کودک آسیب
می‌رساند، شنیده‌ایم.در کتاب «آلفی کوهن» به نام «تنبیه به وسیله تشویق»، در مورد مشکلات ستاره‌های طلایی، طرح‌های تشویی، نمرات عالی،
تشویق‌های بی‌رویه و دیگر راه‌های رشوه دادن، نویسنده در مورد چگونگی تشویق و ایجاد انگیزه در مردم برای به دست
آوردن پاداش بیشتر توضیح داده است.
مشکلاتی به همراه تشویق وجود دارد که می‌تواند کودک را از جستجو برای انگیزه‌های درونی
خود بازدارد.این موضوع نشان دهنده این نیست که هرگونه تشویقی نامناسب است ولی در آینده اگر می‌خواهید کودک خود را
تشویق کنید، سعی کنید با جمله‌ای هدفمند مانند؛ “می‌بینم کفشت را خودت پوشیدی!” یا “واقعاً برای حل این مسئله ریاضی
زیاد زحمت کشیدی و سخت کار کردی!” همراه باشد.
۳- از بهم ریختگی به هم نریزید.بیشتر ما خواستار یک مکان پاکیزه و مرتب هستیم و از شلوغی و بهم
ریختگی احساس پریشانی می‌کنیم.با این حال هنگامی که کودکان و حتی بزرگسالان در حالت خلاقیت خود بسر می‌برند، همه چیز
به سرعت بهم می‌ریزد.دفعات بعد که کودکتان از شما درخواست آبرنگ کرد و یا خواست اسباب‌بازی‌های خود را روی کف
اتاق بریزد، به او فضای کافی دهید و یا اگر هوا خوب و شرایط مناسب است او را به حیاط
و یا بیرون از خانه ببرید.احتمالا باید آن بهم ریختگی را هم خودتان جمع کنید ولی خلاقیت کودک شما
بر آن ارجحیت دارد.
۴- مدل خلاقیت برای فرزند خود شوید.چه مقدار خلاق هستید؟ در چه کاری میتوانید از خلاقیت خود بهره و لذت
ببرید؟ آشپزی، آواز خوانی، باغبانی، نقاشی، رقص؟ کودکانی که والدین خود را در حال خلاقیت ببینند بیشتر به سوی
این فعالیت‌ها جذب می‌شوند.اگر مدت مدیدی از آخرین خلاقیت شما می‌گذرد، به وسیله کودک درون خود فکر و تلاش کنید
و آنچه شما را در آن هنگام خوشحال می‌کرد بیاد آورید و زمان خود را، حتی برای نیم ساعت، صرف
آن کار کنید.سپس احساس خود را دریابید و ببینید آیا از انجام آن لذت بردید و می‌خواهید که روز دیگر
هم این کار را تکرار کنید؟
شیوه پرورش تفکر خلاق در کودکان متفاوت است
۵-ذهن خود را باز نگه دارید.به کودک خود گزینه‌های را ارائه دهید که برای
تفکر مستقل وی مناسب باشد.شما ممکن است که خود عادت به شام یا صبحانه خوردن نداشته باشید ولی اگر فرزند
شما برای صبحانه و قبل از رفتن به مدرسه ماکارونی می‌خواهد، به وی در آشپزخانه کمک کنید که خودش غذای
مورد علاقه‌اش را آماده سازد.اگر کودک شما علاقمند به کمک در کارهای آشپزخانه است، آنجا را به یک آزمایشگاه علمی
برای وی تبدیل کنید و مواد و وسایل لازم را برایش مهیا سازید.
۶- گامی به عقب بردارید.این مورد ممکن است اینطور به نظر بیاید که موارد قبل را کمی نقض کرده باشد
ولی مهم این است به یاد داشته باشید که تعادل داشتن در همه موارد لازم است.اگر کودک احساس کند که
همواره تحت نظارت است، ممکن است که کمتر ریسک کند که این موضوع باعث کاهش
خلاقیت وی گردد.اگر مشوق استقلال
کودک خود باشید، خواهید دید که قوه تخیل وی هم شکوفا می‌شود.در آینده هنگامی که فرزند خود را در حال
آرام بازی کردن، نقاشی یا نوشتن دیدید، از اظهار نظری مانند؛ «چه می‌کشی؟!» خودداری کنید.چنین جملاتی او را از حالت
خلاقیت خارج می‌سازد، در عوض برای خود یک فنجان قهوه درست کنید و از لحظات‌تان لذت ببرید.
۷- بازگشت به مبانی.اسباب‌بازی‌هایی که سروصدا تولید می‌کنند، بسیار سرگرم‌کننده هستند و به طور قطع جای خود را دارند ولی
به تفکر خلاق کودک شما کمکی نمی‌کنند.اسباب‌بازی‌هایی مانند میله‌های سبک، لوله‌های پلاستیکی، بلوک‌های سبک با اشکال متفاوت، عروسک، لوازم اداری،
شن و ماسه و آب این کار را انجام می‌دهد.برای تماشای بازی کودک خود وقت بگذارید و نگاهی سریع به
ابزار موجود خود بیاندازید.چه چیزی می‌تواند کودک شما را بیشتر سرگرم کند؟ چه اشیایی او را به بازی‌های خلاقانه وامی‌دارد؟
آیا میتوانید اسباب‌بازی‌هایی که بسته هستند (اسباب‌بازی‌هایی که با یک یا دو دگمه کار می‌کنند) را با یک اسباب‌بازی باز
(اسباب‌بازی‌هایی مانند بلوک که کار بیشتری می‌توان با آن انجام داد) معاوضه کنید؟
۸-وقت خود را برای خلاقیت فرزندتان تنظیم
کنید.این برای والدین شاغل می‌تواند مشکل باشد ولی کودکان نیاز به زمانِ از پیش تعیین‌نشده برای تصور، ساختن، تجربه‌اندوزی و
کشف دارند.این موضوع می‌تواند نیم ساعت نقاشی پس از شام خوردن و کتاب خواندن قبل از رفتن به رختخواب باشد
یا این که یک ساعت در آخر هفته خود را به او اختصاص دهید.برای این کار به طور حتم، زمان
بگذارید.
پرورش خلاقیت در کودکانبه طور کلی کودکان از همان ابتدا رگه‌های هوش و خلاق بودن خود را نشان می‌دهند اما معمولا تمرکز و توجه برای آن‌ها سخت است. در سن ۵ سالگی به دلیل افزایش تمرکز، تکمیل زبان و تقویت مهارت‌های جسمی، کودک به اوج تفکر خلاق می‌رسد. در این مرحله و سنین ۵ سالگی، شما باید برای پرورش خلاقیت کودکتان سرمایه گذاری کنید و راه‌های پرورش تفکر خلاق را بیاموزید.
راه‌ها و نکات پرورش خلاقیت کودکان
روش‌های بسیاری برای پرورش تفکر خلاق در کودکان وجود دارد و خیلی از آن‌ها بستگی به خلقیات و توانایی‌های فرزندتان دارند. بنابراین لازم است که در این زمینه با روانشناس کودک در ارتباط باشید تا ویژگی‌ها و روش‌های منحصر به فرد کودک شما را کشف و بهترین مسیر برای پرورش استعداد و خلاقیت او را پیدا کنید.
مهم‌ترین و بهترین راه، آموزش هنر به کودک است. برای کسب اطلاعات در زمینه نقش هنر در پرورش خلاقیت کودک کلیک کنید. ۱۳ کاری که میتوانید برای کمک به پرورش خلاقیت کودکان تان در منزل انجام دهید به شرح زیر است:
۱_ بگذارید کودک اشتباه کند:
بچه‌هایی که از شکست خوردن بترسند، کنجکاوی در آن‌ها سرکوب می‌شود. اگر فرزند شما بعد از اشتباه نا امید شد یا احساس شکست کرد با او برای جبران و تغییر نتیجه صحبت کنید. او را راهنمایی کنید که چطور می‌تواند اشتباهش را جبران کند. فقط راهنمایی کنید و خودتان اشتباه او را اصلاح نکنید.
۲_ او را تشویق کنید:
هر اقدام مثبت و هر تلاش کودکتان را تحسین کنید. پاداش‌های کلامی بهترین نوع تشویق هستند. اگر در تشویق‌ها بیش از حد چهارچوب مدار هستید و از جدول ستاره استفاده می‌کنید، سعی کنید با دیدن اتفاقات خلاقانه در کودک او را تشویق و تحسین کنید و حتی ناگهانی به او ستاره یا جایزه دهید. برای اطلاع از راه‌های تشویق کودک کلیک کنید.
۳_ بگذارید به هم بریزد و کثیف کاری کند:
معمولا مادران نسبت به تمیزی منزل و کودکشان حساسیت و وسواس بیش از اندازه دارند. سعی کنید اتاق یا فضایی برای کودک تعیین کنید که در آن جا هر کاری خواست انجام دهد. دیوارها را کاغذی کنید تا روی آن‌ها نقاشی کند. زیر پای او با یک بنر یا پارچه می‌تواند بوم نقاشی و یک پارک واقعی باشد. بگذارید کثیف کاری کند و شما نیز گاهی با او همراهی کنید.
وسواس تمیزی در سنین پایین جلوی خلاقیت کودک را می‌گیرد. اگر از بی نظم شدن فرزند نگرانید، به او توضیح دهید که بعد از بازی نیاز است که دست‌ها و بدنش شسته شود و محیط برای دفعه بعدی آماده باشد.
۴_ خلاقیت کودکان | الگوی خلاقیت فرزند باشید:
شما الگوی فرزندتان هستید. اگر کودک والدین را در حال ساخت یا تعمیر چیزی ببیند او هم یاد می‌گیرد که باید پذیرای خلاقیت‌ها باشد. به کارهای خلاقانه کودکی خود فکر کنید و برای کودک توضیح دهید و از او بخواهید این کارها را بکند.
۵_ برای فرزند وقت بگذارید:
بازی کردن دنیای کودک است و در بازی است که کودک دنیای خودش را می‌سازد. با او بازی کنید. نقش‌هایی که می‌خواهد بر عهده بگیرید و صبوری کنید. خسته اید، مشکل مالی دارید، شرایط کارتان بد است و … کودک این‌ها را نمی‌فهمد دنیای خودش را دارد. به دنیا و بازی کودک احترام بگذارید. در این زمینه مطالعه مقاله بازی کودکان اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار می‌دهد.
سپیده دانایی / honarehzendegi
