هرماده اي که زن حامله مي خورد يا با آن تماس پيدا مي کند ، مي تواند بر روي جنين اثر بگذارد. ازجمله شايعترين علل تجويز داروها درحاملگي ميتوان به اختلالات گوارشي ، عفوني ، پوستي ، رواني و درد اشاره کرد. علل خارجي نظير داروها يا مواد شيميايي مسبب ۱۰ درصد از نقايص هنگام تولد هستند.
سازمان غذا و داروي ايالات متحده امريکا نوعي سيستم تقسيم بندي براي تاثير داروها در حاملگي ارايه داد. در اين سيستم داروها تقسيم ميشوند.گروه ايکس تراتوژن ترين گروههاست.B , A D , C , , X به گروه
آنتي بيوتيک ها
پني سيلين ها
مشتقات پني سيلين (آموکسي سيلين و آمپي سيلين ) در دوران بارداري بي خطر هستند. مصرف پني سيلين ها در دوران شيردهي مشکلي ايجاد نمي کند
سفالوسپورينها
اين داروها در بارداري بدون خطر هستند
مترونيدازول
مترونیدازول براي انسانها کارسينوژن نيست وسبب اختلالات جنين نمي شود. ولي برخي اعتقاد دارند که بهتر است از مترونيدازول بعد از سه ماهه اول بارداري استفاده شود. مترونيدازول در شيردهي بدون خطر است. البته توصيه مي شود که به دنبال تجويز دوز ۲ گرمي دارو ، شيردهي براي ۲۴ – ۱۲ ساعت قطع شود.
آمينوگليکوزيدها
تجويز اين داروها به مادر با افزايش خطر اتوتوکسيسيته در جنين همراه است ، بنابراين بهتر است در عفونتهاي گرم منفي شديد از آن استفاده شود. آمينوگليکوزيدها در دوران شيردهي منع مصرف ندارند
کوتريموکسازول
تماس با اين دارو در سه ماهه اول بارداري مختصري بر خطر ايجاد نقايص هنگام تولد ( بويژه نقايص قلبي عروقي ) مي افزايد. برخي مطالعات بر افزايش خطر ابتلا جنين به نقايص لوله عصبي خبر داده اند. بهتر است اين دارو در سه ماهه اول بارداري استفاده نشود. در نوزادان اين دارو مي تواند باعث افزايش هيپر بيليروبينمي شود. بنابراين بهتر است نزديک به زمان وضع حمل استفاده نشود. در دوران شيردهي اين دارو مشکلي ايجاد نمي کند
نيتروفورانتوئين
نيتروفورانتوئين در بيماران مبتلا به فاويسم مي تواند سبب آنمي هموليتيک شود. بهتر است اين دارو نزديک به ترم استفاده نشود. اين دارو در دوران شيردهي منع مصرف ندارد
اريترومايسين
اريترومايسين وآزيترومايسين به عنوان جايگزين پني سيلينها استفاده مي شوند. مصرف اين داروها در شيردهي بلامانع است
تتراسيکلينها
اين داروها ميتوانند سبب رنگي شدن دندان و اختلالات اسکلتي شوند. در مورد استفاده ازاين داروها در بارداري بايد خطرات و فوايد در برابر هم سنجيده شود. سياه زخم از جمله مواردي است که در آن فايده مصرف داکسي سيلين بر عوارض آن مي چربد
کينولونها
کينولونها از جمله سيپروفلوکساسين بر روي غضروف در حال رشد ( درحيوانات ) اثر توکسيک دارند. بنابراين بجز در موارد شديد نبايد ازاين داروها در دوران حاملگي استفاده کرد
داروهاي مربوط به شکايتهاي تنفسي فوقاني
آنتي هيستامينها
بيشترآنتي هيستامينها در دوران حاملگي بدون خطر هستند، اما برم فنيرامين با افزايش خطر ناهنجاري جنين همراه است. ازجمله آنتي هيستامينهاي بي خطر در دوران حاملگي مي توان به کلرفنيرامين ، کلماستين ، ديفن هيدرامين و داکسيلامين اشاره کرد. در مورد آنتي هيستامينهاي جديدتر( آستميزول ، سيتريزين ، لوراتادين ) اطلاعات کافي دردست نيست، بنابراين بهتر است به عنوان خط دوم درمان از آنها استفاده شود
دکونژستانها
بيشتر دکونژستانهاي خوراکي داروهاي سمپاتوميمتيک هستند. از اين داروها ميتوان به پسودوافدرين ، فنيل افرين و فنيل پروپانولامين اشاره کرد. مصرف پسودوافدرين در سه ماهه اول بارداري با گاستروشزي همراه بوده است
داروهاي ضد سرفه
اين داروها نظير کدئين و دکسترومتورفان در حاملگي بي خطر هستند
داروهاي ضد آسم
آسم شايعترين بيماري تنفسي مزمن در دوران حاملگي است که مي تواند سبب زايمان زودرس ،کاهش وزن نوزاد ، … شود. تمامي بيماران بايد سالانه واکسن آنفولانزا دريافت کنند
بتاآگونيستها
اين داروها نظير آلبوترول ، تربوتالين و متا پروترنول استنشاقي خط اول درمان آسم حاد هستند. آگونيستهاي استنشاقي گيرنده بتا در دوران حاملگي وشيرخوارگي بدون خطر هستند. تمامي اين داروها ميتوانند سبب تاکي کاردي و ديگر اثرات قلبي عروقي شوند. اين اثرات معمولا خفيف وخودمحدود هستند
گلوکوکورتيکوئيدها
استروئيدهاي استنشاقي ( بکلومتازون ) نيز خط اول درمان آسم هستند که تراتوژن نيستند و در دوران شيردهي نيز مي توان استفاده کرد. گلوکوکورتيکوئيدهاي سيستميک ميتوانند خطر شکاف لب و کام را تا ۵ برابر افزايش دهند
تئوفيلين
تئوفيلين تراتوژن نيست و ميتوان در دوران شيردهي نيز از آن استفاده کرد
کرومولين سديم
کرومولين سديم استنشاقي در دوران حاملگي وشيردهي بي خطر است
داروهاي ضد تهوع واستفراغ
آنتي هيستامينها
در دوران حاملگي مي توان از آنتي هيستامينهايي نظير ديفن هيدرامين، دیمن هیدرینات ، هیدروکسی زین ، پرومتازين براي درمان تهوع و استفراغ استفاده کرد
داروهاي آنتي دوپامينرژيک
نظير پروکلرپرازين ، متوکلوپراميد ، کلرپرومازين ، پرفنازین ، دروپريدول ، هالوپریدول در مقايسه با آنتي هيستامينها عوارض مادري بيشتري ايجاد مي کنند و ممکن است با افزايش مختصر خطر نقايص هنگام تولد همراه باشند. بهتر است از پروکلرپرازين يا متوکلوپراميد به عنوان داروهاي خط اول از اين دسته استفاده شود. اين داروها در شيردهي بدون خطر هستند البته بايد نوزاد را از نظر سداسيون تحت نظر داشت.
داروهاي ضد ريفلاکس
آنتي اسيدها خط اول درمان و بدون خطر هستند. آنتي هيستامينهابجز نيزاتيدين در دوران حاملگي و شيردهي بدون مشکل هستند. ميتوان از داروهاي پيش برنده نظير متوکلوپراميد استفاده کرد. در ارتباط با سيزاپرايد اطلاعات کمي وجود دارد. سوکرالفات ممکن است سبب بهبود علائم شود. مصرف ميزوپروستول در دوران بارداري ممنوع است. بهتر است از مهارکننده هاي پمپ پروتون در بارداري استفاده نشود
مسکن ها
داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي
آسپيرين
براحتي از جفت عبور مي کند و مصرف آن در سه ماهه اول بارداري با گاستروشزي همراه است. دوز بالاي آسپيرين با جدا شدن زودرس جفت همراهي دارد. بهتر است از آسپيرين در دوران شيردهي استفاده نشود.
ايندومتاسين و ايبوپروفن
مي توانند سبب تنگي مجراي شرياني شوند و بنابراين نبايد بعد از هفته ۳۲ بارداري مورد استفاده قرار گيرند. همچنين بعد از سه ماهه اول مي توانند سبب اليگو هيدرآمنيوس شوند ( تاثير مستقيم روي کليه جنين ). از اين دو دارو مي توان در شيردهي استفاده کرد
استامينوفن
در دوزهاي معمول در دوران حاملگي و شيردهي بي خطر است. اين دارو مسکن انتخابي براي انواع دردها است
مسکن هاي اپيوئيدي
تمامي اين داروها از جفت عبور مي کنند. مصرف اين داروها نزديک به زمان وضع حمل مي تواند سبب دپرسيون نوزاد شود
داروهاي موثر بر بيماريهاي رواني
داروهاي ضد افسردگي
داروهاي ضدافسردگي سه حلقه اي سبب مالفورماسيون نمي شوند ، اما در دوران حاملگي بهتر است از نورتریپتیلین، دزي پرامين ، آمي تريپتيلين و ايمي پرامين استفاده کرد. اما در مورد استفاده از آمي تريپتيلين و ايمي پرامين در دوران شيردهي هشدار داده شده است
فلوکستين
فلوکستين و ساير مهارکننده هاي سروتونين با اختلال در تطابق نوزاد(دشواري تنفس –سيانوز هنگام شير خوردن ولرزش)همراه هستند.
تاثير فلوکستين بر روي شيرخوار نامشخص است و مي تواند سبب نگراني باشد
پاروکستين
مصرف اين دارو مي تواند با افزايش خطر نقايص قلبي همراه باشد. همچنين در سه ماهه سوم ، خطر ايجاد هيپرتنشن پايدار ريوي در نوزاد افزايش مي يابد. بنابراين در دوران حاملگي نبايد از اين دارو استفاده شود
داروهاي ثابت کننده خلق
داروهاي ثابت کننده خلق، ليتيوم ، والپروات و کاربامازپين تراتوژن هستند
ليتيوم
مطالعات جديد ارتباط ليتيوم با آنومالي ابشتاين را زير سوال برده اند. ليتيوم سبب هيدرآمنيوس ( در نتيجه ديابت بي مزه در جنين ) نيز مي شود. از ليتيوم نبايد در دوران شيردهي استفاده شود
والپروات سديم و کاربامازپين
اين داروها با افزايش خطر ايجاد نقايص لوله عصبي همراه هستند. در صورت استفاده از اين دارها بايد در سه ماهه دوم سونوگرافي هدفمند انجام شود و غربالگري از نظر آلفافيتوپروتئين سرم مادر صورت گيرد
داروهاي ضد اضطراب
ممکن است بنزوديازپين ها با افزايش خطر ايجاد شکاف لب همراه باشند. تاثير اين داروها بر روي شيرخوار نامشخص است و مي تواند سبب نگراني باشد
داروهاي آنتي سايکوتيک
داروهاي ضد سايکوز مانند بوتيروفنون ها ( هالوپريدول ) وفنوتيازين ها بدون خطر هستند. بهتر است هالوپريدول در شيردهي استفاده نشود
ويتامين ها و املاح
فولات از وقوع نقايص لوله ي عصبي مي کاهد و ممکن است سبب کاهش اختلالات دستگاه قلبي عروقي و ادراري نيز شود آهن هماتوکريت در زمان زايمان و ۶ هفته بعد از انرا بالاتر مي برد بر اساس برخي مطالعات کلسيم سبب کاهش ميزان بروز هيپر تنشن بارداري و پره اکلامپسي مي شود ويتامين آ بيش از ۱۰۰۰۰ واحد در روز تراتوژن است و مي تواند سبب آنوماليهاي ستيغ عصبي در جمجمه شود. بهتر است روزانه بيش از ۵۰۰۰ واحد مصرف نشود
داروهاي ضد تشنج
فني توئين مي تواند سبب سندرم هيدانتوئين جنيني شود که با آنومالي هاي سري صورتي ، اندامها ، تاخير در رشد و تکامل نوزاد مشخص مي شود. از اين دارو مي توان در دوران شيردهي استفاده کرد
کاربامازپين اختلالاتي شبيه فني توئين ايجاد مي کند و علاوه بر آن خطر اسپينا بيفيدا را نيز افزايش مي دهد
فنوباربيتال اختلالاتي شبيه به سندرم هيدانتوئين ايجاد ميکند و علاوه بر آن سبب اختلالات قلبي و شکاف دهان و صورت نيز مي شود
والپروات سديم ميتواند سبب اسپينابيفيدا در ناحيه لومبوساکرال ، اختلالات قلبي ، شکاف دهان و صورت واختلالات ادراري تناسلي شود. از اين دارو در شيردهي ميتوان استفاده کرد
داروهاي ضد انعقاد
وارفارين تراتوژن است و به راحتي ازجفت عبور ميکند.وارفارين ميتواند سبب هيپوپلازي بيني، آتروفي دو طرفه اپتيک ، نابينايي و عقب افتادگي ذهني شود
هپارين (رگولر و با وزن مولکولي کم ) به مقدار زياد از جفت عبور نمي کند و تراتوژن نيست. از داروهاي ضد انعقاد مي توان در شيردهي استفاده کرد
داروهاي ضد سردرد
سوماتريپتان به نظر تراتوژن نمي آيد
از بتابلوکرها و بسياري از داروهاي ضد افسردگي براي پيشگيري از سردرد استفاده مي شودو به نظر ميرسدکه در دوران حاملگي و شيردهي بي خطر باشند
الکل مي تواند سبب سندرم جنين الکلي شود که با تغييرات سري جمجمه اي واختلال در تکامل شناختي مشخص مي شود
اپيوئيدها استفاده از اپيوئيدها ( غير قانوني ) مي تواند با اختلال رشد جنين ، مرگ جنين در داخل رحم و محروميت نوزاد همراه باشد
مصرف کوکائين در دوران حاملگي با افزايش خطر جدا شدن جفت ،وزن کم هنگام تولد و پارگي زودرس کيسه ي آب همراه است.
آمفتامين ها از جمله شايعترين داروهائي هستند که مورد سوء استفاده قرار مي گيرند. در برخي مطالعات افزايش بروز شکاف کام و لب به دنبال مصرف اين داروها در دوران حاملگي ذکر شده است. در ارتباط با تاثير آمفتامين ها بر روي رشد جسماني و تکامل رفتاري و هوشي در دراز مدت نگراني وجود دارد
منبع: radiosalamat.ir
