فارغ التحصیلان مقطع دکترا امکان راه اندازی آزمایشگاه در گرایش خود را دارند
علوم آزمایشگاهی یکی از شاخه های علوم پزشکی است و بیشتر با آنالیز آزمایشگاهی خون، مایعات و بافت های بدن انسان با هدف تشخیص بیماری، پیگیری درمان و حفظ سلامت افراد جامعه سر و کار دارد.
اهداف کلی :
هدف از برنامه آموزشی کارشناسی علوم آزمایشگاهی تربیت دانشجویان برای ارائه خدمات آزمایشگاهی است. در این برنامه تعلیمات عمومی و اختصاصی لازم به دانشجویان داده شده تا علاوه بر درک کافی از انسان فرهنگ حکم بر آن و محیط اطرافش از عهده انجام آزمایشات اولیه و معمول در آزمایشگاه های بهداشتی و بالینی بر آیند.
در ایران رشته علوم آزمایشگاهی در مقطع کارشناسی پیوسته ۱۳۰ واحد دارد که ۱۶ واحد آن کارآموزی در مراکز درمانی است. دوره کاردانی دارای ۷۲ واحد است. همچنین در دوره کارشناسی ناپیوسته ۶۶ واحد درسی ارائه می شود. و همچنین واحدهایی نظیر خون شناسی؛ بیوشیمی پزشکی؛ ایمنی شناسی؛ باکتری شناسی پزشکی و میکروب پزشکی و ویروس شناسی پزشکی و انگل شناسی پزشکی و قارچ شناسی پزشکی را حتی از فارق التحصیلان پزشکی عمومی با کیفیت و تعداد واحد بیشتری فرا می گیرند.
شرایط قبولی در رشته علوم آزمایشگاهی
قابل ذکر است که رشته ی علوم آزمایشگاهی در زیرگروه ۱ رشته های علوم تجربی قرار می گیرد و ضرایب دروس اختصاصی برای این رشته ی دانشگاهی به قرار زیر است:
ضرایب کنکور برای این رشته
زمین شناسی=صفر
زیست شناسی=4
شیمی=3
فیزیک=2
ریاضیات=2
با توجه به ضرایب فوق، قبولی در کنکور این رشته مشروط به قوی بودن در دروس زیست و شیمی است.
ادامه تحصیل
با وجود اینکه چندین سال از حذف رشتهٔ علوم آزمایشگاهی در مقاطع بالاتر از کارشناسی می گذرد اما وجود گرایش های فراوان تا حدی این کمبود را جبران کرده‌اند. از رشته های موجود می توان به بیوشیمی بالینی، خون شناسی، ایمنی شناسی، میکروب شناسی، قارچ شناسی، باکتری شناسی، ژنتیک انسانی، انگل شناسی،و ویروس شناسی و رشته سم شناسی اشاره کرد.
باید توجه کرد که این رشته بیشتر به جنبه تشخیصی تکیه دارد و کمتر با بیمار برخورد پیدا می کند. فارغ التحصیلان مقاطع بالاتر از کارشناسی امکان تدریس در دانشگاه های پزشکی را هم دارند.
فارغ التحصیلان مقطع دکترا امکان راه اندازی آزمایشگاه در گرایش خود را دارند. دربارهٔ تأسیس آزمایشگاه تشخیص پزشکی گفتنی است که در حال حاضر بر اساس مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کسانی حق تأسیس آزمایشگاه تشخیص پزشکی دارند که در یکی از رشته های پاتولوژی یا علوم آزمایشگاهی دارای درجه دکترای حرفه ای باشند.
کسانی که دارای تخصص پاتولوژی هستند افرادی هستند که دارای درجه دکترای حرفه‌ای پزشکی هستند و افراد دیگر که دارای درجه دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی یا آزمایشگاه بالینی هستند، افرادی هستند که در رشته علوم آزمایشگاهی مدرک دکترای حرفه ای گرفته اند.
البته دارندگان مدرک phd در هر کدام از رشته های تخصصی آزمایشگاه اجازه تأسیس آزمایشگاه در حیطه تخصصی خود را دارند. این رشته از نظر کاربرد و بازارکار، یکی از رشته های خوب گروه پزشکی است. زیرا با توجه به توسعه و اهمیت امر بهداشت و زمینه مناسب کاری، اغلب فارغ التحصیلان این رشته به راحتی وارد بازارکار می شوند.
مهارت ها
یک دانش آموخته ی کارشناسی علوم آزمایشگاهی مهارت های مختلفی را در زمینه آزمایش های پزشکی دارد. این مهارت ها در زمینه های مختلفی همچون خونگیری، خون شناسی (هماتولوژی)، ایمنی شناسی (ایمونولوژی)، بیوشیمی بالینی، ژنتیک، بافت شناسی، قارچ شناسی، باکتری شناسی و انگل شناسی هستند. تحصیل این رشته نیازمند کار با نمونه های خون، ادرار و مدفوع است و افرادی که نسبت به این نمونه ها حساسیت دارند هنگام کار عملی به مشکل بر می خورند.
نقش و وظايف
دانش آموختگان این رشته با نمونه برداری از نمونه های بیولوژیک مانند خون، ادرار و مدفوع و… و آماده سازی نمونه ها و آزمایش های مختلف بیوشیمی، هماتولوژی، میکروبیولوژی و… سر و کار دارد و همچنین می تواند آزمایش های تخصصی هورمون شناسی، ایمونولوژی و سایر تست‌های تخصصی را انجام دهد و مسؤول بخش‌های مختلف یک آزمایشگاه تشخیص طبی مانند بخش نمونه‌برداری، بیوشیمی، هورمون شناسی، ایمونولوژی و…
1- خواندن نام كامل و كوتاه كليه آزمايشات تشخيصي روتين واختصاصي در نسخ پزشكان
2- انجام صحيح خونگيري و نمونه گيري و رعايت شرايط لازم برای هر آزمايش
3- داشتن اطلاعات كافي از آزمايشات اورژانس
4- مراقبت از بيمار در حين نمونه گيری و پس از آن
5- رعايت كليه اصول اخلاقی و بهداشتی در حين نمونه گيری
6- كنترل شرايط بيمار از نظر آمادگي هاي قبل از نمونه گيری (شامل ناشتا بودن )
7- رعايت نمودن زمان صحيح انجام هر آزمايش وشرايط نگهداری و ذخيره نمونه ها
8- انجام آزمايشات اورژانس و گزارش سريع آن به مسئول فنی آزمايشگاه
9- انجام كليه آزمايشات روتين و اختصاصی بطور دقيق و صحيح با همكاری كارشناسان
10- بررسی وكنترل نتايج بدست آمده برای حصول اطمينان وتطبيق با سير نتايج آزمايشات هر بيمار
11- اعمال روش های كنترل كيفي و ثبت نتايج در دفاتر مخصوص و رسم نمودارها
12- ارتباط با بيمار و همراهان
13- گزارش آزمايشات به شيوه مناسب به مسئول فنی آزمايشگاه
توانايی های لازم :
رشته علوم‌آزمايشگاهی به ويژه در مقطع كاردانی يک رشته عملی است و جوانانی كه علاقه مند به كار عملی هستند و نسبت به بو يا آزمايش با ادرار و مدفوع حساس نيستند، در اين رشته موفق می شوند. در ضمن لازم است كه دانشجو به دروس شيمی و زيست شناسی علاقه مند باشد. گفتنی است كه رشته علوم آزمايشگاهی در كشور ما تا مقطع دكترا به صورت ناپيوسته دانشجو می پذيرد.
بازار کار و موقعیت های شغلی رشته علوم آزمایشگاهی
رشته علوم آزمایشگاهی از رشته های محبوب گروه علوم پزشکی است و امروزه با توجه به اهمیت بهداشت و سلامتی در زندگی، فارغ التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی به راحتی جذب بازار کار می شوند. بنابراین این رشته به لحاظ بازار کار و فرصت های شغلی در وضعیت مناسبی قرار دارد. اما توجه داشته باشید که رشته بیوشیمی بالینی از نظر بازار کار در رشته های علوم آزمایشگاهی از دیگر رشته ها در شرایط بهتری قرار دارد. در رابطه با زمینه های اشتغال در رشته علوم آزمایشگاهی لازم است بدانید که فارغ التحصیلان این رشته امکان فعالیت در زمینه درمانی – بهداشتی – آموزشی – پژوهشی و تشخیصی در مراکز آموزشی – درمانی و بهداشتی وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشکی، بیمارستان ها و آزمایشگاه های تشخیص طبی خصوصی، بیمارستان های وابسته به سازمان تامین اجتماعی و بیمه خدمات درمانی، پزشکی قانونی، آزمایشگاه های صنایع دارویی و غذایی، مراکز سازمان انتقال خون، مراکز پژوهشی – تحقیقاتی دولتی و خصوصی و … را خواهند داشت.
رشته علوم آزمايشگاهی از جمله رشته هايی است كه بازار كار نسبتاً خوبی دارد
درس های رشته علوم آزمایشگاهی در طول تحصيل :
دروس پايه:
فيزيک عمومی، فيزيک كاربردی، شيمی عمومی، بيوشيمی عمومی، فيزيولوژی، زيست شناسی، آناتومی.
دروس تخصصی:
مقدمات علوم آزمايشگاهي، شيمي و ميكروبيولوژی مواد غذايی، زبان تخصصی، انگل و حشره شناسی پزشكی، قارچ شناسی پزشكی، ويروس شناسی پزشكی، ايمنی و سرم شناسی، باكتری شناسی پزشكی، خون شناسی، بانک خون، بيوشيمی بالينی، بافت شناسی، آسيب شناسی پزشكی، كارآموزی.
شرایط ادامه تحصیل در رشته علوم آزمایشگاهی:
برای ادامه تحصیل فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی علوم آزمایشگاهی می توانند از طریق آزمون کارشناسی به کارشناسی ارشد در گرایش های زیر ادامه تحصیل دهند: بیوشیمی بالینی، خون شناسی، انگل شناسی، میکروب شناسی، قارچ شناسی، ویروس شناسی، ژنتیک انسانی، ایمونولوژی، بیوتکنولوژی، فیزیولوژی، سم‌شناسی، حشره شناسی پزشکی، نانوتکنولوژی پزشکی، فیزیک پزشکی و سایر رشته هایی که طبق مصوبات مجوز ادامه تحصیل در آن را دارد. فارق التحصیلان کارشناسی ارشد با شرکت در آزمون کارشناسی ارشد به PHD می توانند در گرایش های مذکور شرکت نمایند.
گفتنی است که رشته علوم آزمایشگاهی در کشور ما تا مقطع کارشناسی به صورت ناپیوسته دانشجو پذیرش می شد (اما از سال 1387 اولین دوره کارشناسی پیوسته پذیرش شد و تا کنون ادامه دارد) و پس از آن فرد می تواند در دیگر گرایش های این رشته اعم از بیوشیمی و هماتولوژی و غیره ادامه تحصیل دهد.
مشکلات دانش آموختگان علوم آزمایشگاهی در ایران
دانش آموختگان این رشته در ایران همواره از شغل خود به عنوان شغلی مورد ستم یاد می‌کنند. استفاده از افرادی با رشته‌های تحصیلی غیرمرتبط در آزمایشگاه و حتی کسانی که صرفاً دوره های کوتاه مدت دیده اند.
پایین بودن درآمد نسبت به سختی دروس گذرانده شده و کارهای عملی آزمایشگاه لغو حق تأسیس آزمایشگاه برای پزشکان پاتولوژیست برخی از موارد اعتراضی دانش آموختگان و کارکنان این رشته هستند.
پایین بودن درآمد نسبت به سختی دروس گذرانده شده و کارهای عملی آزمایشگاه لغو حق تأسیس آزمایشگاه برای پزشکان پاتولوژیست برخی از موارد اعتراضی دانش آموختگان و کارکنان این رشته هستند.
گردآوری: بخش علمی بیتوته
