به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، زهرا داورپناه عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده، در نشست علمی «واگرایی آگاهی و واقعیت درباره وضعیت زنان ایرانی»، که از سوی پژوهشکده زن و خانواده حوزه علمیه خواهران برگزار شد، گفت: سؤالی که این روز‌ها در مورد آن فکر می کنیم، این است که واقعا وضع زن ایرانی قبل و بعد از انقلاب و در مقایسه با جهان چگونه است و چه تغییراتی کرده و برای دستیابی به واقعیت شاید سراغ آمار برویم و اینکه آمار‌ها دروغ نمی گویند، ولی واقعیت این است که این آمار‌ها هم مبرا از پایه نظریاتی نیستند؛ یعنی وقتی یک مؤسسه می گوید همه ایرانی ها با حجاب مشکل دارند و مؤسسه ای می‌گوید ۹۹ درصد موافق هستند آمار‌ها هم خیلی قابل اعتنا نیست.
وی با بیان اینکه پایگاه نظریه ای و تجربه زیستی دو عامل مهم در تحلیل وقایع اجتماعی و به خصوص حوادث اخیر است، افزود: مثلا کسی که در یک خانواده معمولی و مذهبی متولد شده و اذیتی از بابت داشتن حجاب هم نداشته است با حجاب موافق است و نمی تواند بپذیرد واقعا این همه هیاهو برای حجاب است، ولی کسی که پایگاه نظریه و تجربه زیستی دیگری دارد می تواند همه عمرش را صرف این موضوع کند و بی حجابی برای او مهم است.
داور پناه با اشاره به بازنمایی وضعیت زنان ایرانی در رسانه ها، اضافه کرد: رسانه های داخلی و خارجی و امامان جمعه و جماعات وضعیت زنان را با گفته ها و ناگفته هایشان بازنمایی می کنند، رسانه های معاند هم از زاویه خودشان، همچنین رمان ها و شبکه های اجتماعی هم در این مسیر نقش زیادی دارند یعنی از یکسو مثلا رسانه های معاند و از سوی دیگر کیهان در دو طیف هستند.
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با بیان اینکه سیاستگذار باید بر یک نقطه بایستد و تصمیم بگیرد و چشم خود را بر واقعیات نبندد، تصریح کرد: بنده از دو استعاره برای تحلیل وقایع اخیر بهره می برم، دو سرود «سلام فرمانده» و «برای آزادی»؛ هر دو سرود فارغ از حرف و حدیث های پیرامون آن، محبوبیت زیادی کسب کردند؛ از نظر هایدگر، هنر لحظه انکشاف حقیقت است و در بین هنر‌ها هم شعر را خیلی مورد توجه قرار می دهد و شعر را زبان یک ملت و قوم می داند.
داورپناه اضافه کرد: در لحظه خلق این دو سرود موضوعی رخ داد که نباید از آن غفلت کرد، در سلام فرمانده سخن از یک نسل غیور و آماده برای شهادت و دفاع از کشور و منتظر ظهور است؛ یک ادراک طولی از تاریخ داشته و ایران و اسلام در آن منطبق شده و جهان وطن به معنای امت اسلامی وجود دارد و منتظر است با ظهور امام زمان کار‌های بزرگی رخ دهد. فراجنسیتی بوده است و با اینکه واژه زنانه در آن نیست مورد توجه زنان هم هست و زنان احساس نمی کنند که حذف شده اند.
این پژوهشگر بیان کرد: منتظر ظهور، سختی ها را می پذیرد و آماده برای یک تغییر قطعی و مثبت یعنی ظهور امام زمان (عج) است فارغ از هر اتفاقی که در این بین می افتد. سرود برای آزادی هم زبان نسل جوان است البته سلام فرمانده را یک دهه شصتی و برای آزادی را یک دهه هفتادی می خواند. اتفاقا این سرود هم آرمان خواه است و اینکه گفته شود دهه هشتادی ها بی تفاوت هستند درست نیست و عباراتی که در این شعر تکرار کرده دغدغه های اوست.
مسئله‌مندی ذاتی موضوع زنان و آزادی
وی با بیان اینکه پذیرش مسئله مندی به معنای اتهام نیست، گفت: اساسا زن و آزادی و... موضوعاتی مسئله مند در جهان هستند و نباید کسی را به خاطر این موضوعات متهم کنیم و قرار نیست گردن انقلاب و ... آن بیندازیم بلکه به خاطر تغییرات جهانی و مدرنیته و ... به خودی خود این مسائل، مسئله مندی دارند.
داورپناه اضافه کرد؛ پیشرفت های زیادی در عرصه زنان به اعتراف دوست و دشمن داریم، ولی زنان ما یکسری شکاف هایی را هم تجربه می کنند، مثلا زنان از یکسو در مرز علم در حال حرکت هستند و در موارد زیادی دارای شان و جایگاه، ولی یک دفعه در قانون به آن‌ها می گوییم برای خروج از کشور باید اجازه نامه همسر داشته باشند لذا نمی تواند با آن همراهی کند و دلایل موجهی برای آن ندارد. هنوز موضوعاتی که برای دانشجویان ارائه می کنیم موضوعاتی مانند خانه یا اشتغال است و این شکاف ها به همراه آن بازنمایی ها مشکلاتی ایجاد کرده است.
وی تصریح کرد: همه قبول داریم مشکلات اقتصادی، ساختاری و ... زیادی در کشور داریم و نمی توان آن را نپذیرفت، مسئله مسکن به شدت مهم و برای زنان مسئله بزرگتری است و در رویکرد اسلامی هم صرفا گفته نشده که به مردم توصیه کنیم فقط صبر داشته باشند بلکه باید در صدد تامین زندگی معمولی مردم باشد، البته انسان دینمدار با این مشکلات هم آخرت خود را خراب نمی کند، ولی این چیزی نیست که بتوان برای همه تجویز کرد.
داورپناه گفت: در بحث آزادی هم هنوز نظریه پردازی کافی نداریم و درباره آن حرف نزده ایم و ساختار حقوقی باید حتی برای آزادی اعتراض هم تغییر کند بنابراین کسی که این شعار مدنظر اوست و کسی که این شعر زبان حال اوست؛ یعنی ارزش های او ارزش مدرن و برگرفته از غرب است، ولی وطن او همینجاست و ایران را انتخاب کرده است گرچه نظام ارزشی او با اسلام کاملا منطبق نیست.
وی افزود: جهان بینی این فرد مانند گروه اول نیست که به امید انتظار حضرت حجت (ع)، صبر کند؛ به او گفته شده که خودت باید کاری انجام دهی و تغییری ایجاد کنی؛ او در مورد آینده دلخوش و مطمئن نیست. مردم واقعی کجا هستند؟ مردم با تنوعی در بین این دو طیف منتشر شده اند و گروهی هستند که منطبق با سلام فرمانده هستند و گروهی با برای آزادی و مردم با تنوع گسترده، قدری از این و قدری از آن را قبول دارند.
راهبرد طفره و آفات آن
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده گفت: زنی که با سلام فرمانده منطبق است مسئله درست نمی کند و خودش هم آن را حل می کند و چون به جمهوری اسلامی معتقد است سعی می کند تا مسائل را حل کند. به نظر بنده کار اصلی حکومت ضمن توجه به هر دوی این قشرها، توجه به قشر وسط است، زیرا مدافع خالص و دشمن خالص همواره کم هستند. گاهی اوقات به نظر می آید افراد همدل با انقلاب هم راهبرد ناپسند «طفره» را اتخاذ کرده اند.
داورپناه بیان کرد: وقتی یک امر نو در موضوع زنان رخ می دهد، باید قاعده جدیدی وضع شود مخصوصا وقتی شما حاکمیت دینی هم داشته باشید و تصمیمات شما نظر دین هم تلقی شود، ولی جهل به حقوق زنان، کم تجربگی و بی توجهی قشر وفادار به انقلاب در پیگیری امور مربوط به زنان سبب می شود تا این گروه نقش خود را ایفا نکنند و مسئولان هم ترجیح می دهند وضع را به صورت کج دار و مریز دنبال کنند و پاسخ مناسب داده نمی شود.
چرا مطالبات اقلیت، وضع جامعه را وخیم می کند
وی اضافه کرد: در همین شرایط زنان انقلابی هم معمولا سکوت می کنند و پا پس می کشند، زیرا می پذیرند دشمن خارجی و مشکلات داخلی داریم و همدلی می کنند و در شرایطی که حکومت درگیر مسائل جاری است و زنان انقلابی هم سکوت کرده اند همهمه گروه مخالف زیاد می شود و گروه اقلیت سنتی غیرانقلابی و فمنیستی با مطالبات معین پیشتار می شوند؛ این‌ها نگران شرایط حساس جمهوری اسلامی هم نیستند و فقط دنبال حاکم کردن قاعده خودشان هستند.
داورپناه گفت: وقتی موضوع گشت ارشاد با کمپین «من محجبه ام، ولی با گشت ارشاد مخالفم» پیش آمد خیلی از مسئولان شوکه شدند، ولی بانوان انقلابی اهل تامل و نظر دغدغه پیدا کردند، ولی دغدغه آن‌ها در حد حرف باقی ماند و کسی این موضوع را پیگیری نکرد و تصمیمی اتخاذ نشد تا اینکه مرگ مهسا امینی رخ داد؛ البته ما هم قائلیم این مرگ، بهانه بود، ولی آیا نمی توانستیم جلوگیری کنیم؟
وی افزود: برخی فکر می کنند در عصر غیبت، ما نباید دست به ترکیب هیچ چیزی بزنیم تا امام زمان (عج) بیایند و من قدمی برندارم تا بدعتی گردن من نباشد. در موضوع حضور زنان در ورزشگاه هم شاهد این مسئله بودیم. دائما مسئولان برای نصب دوربین هایی که باید خاطیان را شناسایی کند تعلل کردند و بهانه آوردند و سهل انگاری های زیادی هم صورت گرفت آن هم به بهانه کرونا و بعدا بهانه های دیگر مانند اینکه کسی بلد نیست با این دوربین ها کار کند و زنان انقلابی هم مطالبه نکردند.
این پژوهشگر اضافه کرد: حال این رویکرد را با رویکرد رهبران انقلاب مقایسه کنیم، امام در شرایط جنگ هم به موضوعات اجتماعی مانند همسران شهدا و بحث حضانت ورود جدی داشتند و رهبری هم همینطور. رهبری تمام هزینه های ورزش حرفه ای زنان را پذیرفتند و آن را تایید کردند البته بنده از مخالفان ورزش حرفه ای برای زنان هستم، ولی این رویکرد ایشان قابل تجلیل است، ولی در سطح مراجع و برخی مسئولان شاهد روند دیگری بودیم.
تعلیق مسائل زنان
وی افزود: حاکمیت و زنان پیشرو انقلابی وارد دور باطلی شده اند و همین سبب شده تا با هجوم گروه دیگر شوکه شوند و احساس بی عملی کنند، موضوعات بغرنج تر هم می شود و گروه سنتی غیرانقلابی و فمنیست پیشتاز می شوند لذا باید دست از این طفره رفتن برداریم و بپذیریم تعلیق موضوعات زنان نه اقتضای انقلاب است و نه حاکمیت می تواند با این تعلیق امور را بگذراند به عبارتی نه اقتضای حکمرانی است و نه اقتضای انقلابی بودن.
