مهریه / مرد به هنگام اجرای صیغه نکاح، چیزی را به زنش می‌دهد که نشان‌دهنده قصد او برای نکاح باشد و در اصطلاح مهریه یا صداق نامیده میشود. این هدیه و بخشش که از طرف مرد انجام میشود، امروزه به هدف پایبندی به لوازم زندگی مشترک و ارتباط زناشویی یا ضامنی برای حق طلاق زن درآمده است.
در آموزه‌های دینی برای مهریه، مقدار معینی تعیین نشده‌است. همچنین در نوع مهریه نیز محدودیتی وجود ندارد و هر چیزی که ارزش مالی داشته باشد، می‌تواند مهریه قرار گیرد؛ مانند طلا، نقره، پول‌های رایج، لوازم زندگی، یا حتی آموزش قرآن یا آموزش علم یا مهارتی ویژه چراکه برای آموزش نیز می‌توان ارزش مالی تعیین کرد. در صدر اسلام مهریه از قسمتی از اموال موجود مرد پرداخت می‌شد.
حسن نوروزی سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی امروز ( هشتم بهمن ماه سال 99) اظهار کرد: اعضای کمیسیون قضائی معتقد هستند که زندان جای بزهکار است نه بدهکار از این رو بدهکار مهریه اگر توان پرداخت آن را ندارد نباید روانه زندان شود.
وی ادامه داد: بدهکاران مهریه به جای زندان باید آزاد باشند تا بتوانند کار کند تا مهریه خود را پرداخت کند.
سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس با اشاره به مصوبه مجلس قبل درباره مهریه، گفت: در مجلس گذشته قانونی در رابطه با مهریه مصوب شد که بالای ۱۱۰ سکه مهریه زندان نخواهد داشت از این رو و با توجه به افزایش قیمت سکه کمیسیون قضایی مجلس یازدهم طرحی مدنظر دارد که مهریه بیش از ۵ سکه زندان نداشته باشد.
نوروزی تصریح کرد: در چند سال گذشته قیمت سکه متعادل و معقول بود، اما اکنون این قیمت به بالای ۱۰ میلیون تومان رسیده است و افراد بدهکار مهریه نمی‌توانند این مبلغ گزاف را پرداخت کنند.
وی با بیان اینکه رسیدگی به این طرح در کمیته انجام شده است، بیان کرد: ۳ ماده آن در کمیسیون قضایی مجلس تصویب شده است، اما یک ماده آن مشکلاتی داشت که به کمیته مورد نظر ارجاع داده شده است تا بررسی لازمی صورت گیرد.
سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس در پایان گفت: هفته آینده کلیات طرح در کمیسیون قضایی مجلس بررسی خواهد شد و به زودی این طرح را به صحن علنی ارسال خواهیم کرد.
مهریه مالی است که قابلیت تملک داشته باشد و در عقد نکاح ، مرد تعهد می کند که به زوجه بپردازد. ما در این نوشتار به طور مختصر منابع و احکام حقوقی مهریه را بیان می کنیم. بنابراین مهریه مالی است که به هنگام عقد نکاح برای ضوابط شرع و رسم و عادت از طرف مرد به زن پرداخت می گردد و صداق – صداقیه، کابین و قرض هم نامیده می شود. مهریه عندالمطالبه است یعنی به محض انعقاد عقد نکاح زوجه مالک مهریه می شود . در صورت بطلان نکاح و یا فسخ آن از طرف مرد یا زن مهریه به زن تعلق نمی گیرد. در زمان عقد زوجین می توانند توافق نمایند که شخص خاصی ضمانت پرداخت مهریه را بنماید یا تضمین جهت پرداخت آن اخذ شود. بعد از فوت زن مهریه از طریق وراثت قابل مطالبه می باشد. یعنی وراث می توانند به نسبت سهم الارث ادعای مهریه را داشته باشند.
مهریه در طلاق از طرف مرد
زمانی که مرد دادخواست طلاق را تقدیم دادگاه نماید باید کل مهریه زوجه را پرداخت کند.
مهریه در طلاق از طرف زن
در طلاق از طرف زن از نوع طلاق بائن بوده و زوجه باید در قبال مالی که به شوهر می دهد طلاق بگیرد و این مال در اغلب موارد مقداری از مهریه زن می باشد که زوجه آن را بذل می نماید.
مهریه در طلاق توافقی
پرداخت مهریه در طلاق توافقی بستگی به توافق طرفین دارد. هرچند که با توجه به اینکه نوع طلاق خلع می باشد زوجه باید مقداری از مهریه خود را بذل نماید.
قانون مقدار مشخصی برای مهریه تعیین نکرده و بستگی به توافق طرفین دارد. تعیین مهریه در نکاح منقطع الزامی است و عدم تعیین آن موجب ابطال عقد می باشد. قوانین جدید صرفاً درخصوص نحوه وصول مهریه و اجرای محکومیت مالی و بازداشت مرد می باشد.
مهریه به هر میزانی قابل وصول می باشد ولیکن مطابق مقررات جدید اعمال ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و بازداشت مرد درخصوص مهریه صرفاً تا میزان 110 عدد سکه بهار آزادی یا معادل آن میسر می باشد. اگر اموالی از زوج توقیف شود یا ایشان توانایی پرداخت داشته باشد بیش از 110 سکه قابل وصول است. هرگاه زوجه در صدد وصول مهریه خود برآید می تواند با تقدیم دادخواست به همرا عقدنامه به دادگاه خانواده و یا درخواست از اداره اجرای ثبت اقدامات لازم را انجام دهد. مدت آن بستگی به اوقات رسیدگی دادگاه، حضور زوج در دادگاه و روند توقیف اموال زوج و اجرای حکم دارد و مدت مشخصی را نمی توان تعیین کرد. حتی می توان بابت مهریه مرد را ممنوع الخروج کرد.
جهت اطلاعات بیشتر در مورد مهریه و چگونگی وصول مهریه ویدیو زیر را ببینید.
مهر انواع و اقسام مختلفی دارد که عبارتند از :
1. مهرالسنه یا مهر محمدی : مهری است که پیامبر اسلام (ص) برای حضرت فاطمه (س) مقرر کردند و آن عبارت است از دویست و شصت و دو مثقال و نیم پور نقره مشکوک است.
2. مهرالمسمی : عبارت است از میزان مالی که به عنوان مهریه در عقد نکاح ذکر می گردد و مورد توافق زوجین است و یا مهری است که در عقد نکاح تعیین شده یا تعیین آن به عهده شخص ثالثی گذارده شده است.
3.مهرالمثل: هرگاه در عقد نکاح در زمان عقد مهریه تعیین نشود، زوجین می توانند پس از وقوع عقد با توافق مهریه تعیین نمایند. حال اگر قبل از تراضی برای تعیین مهریه نزدیکی شود زوجه مستحق مهرالمثل است. مهرالمثل عبارت است از مال که با در نظر گرفتن وضع خانوادگی زوجه و حال اقران و نزدیکان زوجه جهت مهر تعیین می شود. مهریه که در نکاح معوضه البضع پس از وقوع نزدیکی و قبل از توافق بر مهر معین برحسب شرافت و اوضاع و احوال زوجه به او داده می شود. (ماده 1091 قانون مدنی)
4. مهرالمتعه: هرگاه در عقد نکاح مهر تعیین نشود و زوج مصمم باشد که زوجه را قبل از نزدیکی طلاق دهد مقداری را به عنوان مهر تعیین و به زوجه پرداخت می کنند و این مبلغ بستگی به وضعیت مالی زوج دارد. برخلاف مهرالمثل که به وضع خانوادگی زوجه داشته است در تعیین مهرالمتعه وضعیت مالی زوج را مدنظر قرار می دهند، به طور خلاصه مهرالمتعه مهری است که در نکاح مفوضه البُضع شوهر به زن مطلقه خود که با او نزدیکی نکرده می دهد برای تعیین این مهر برخلاف مهرالمثل مرد از حیث وضعیت مالی مرد مد نظر قرار می گیرد.
5.مفوضه البضع: زوجه را در عقد نکاحی که دائم بوده و مهر ذکر نشده باشد با شرط عدم مهر شده باشد مفوضه النضع نامند.
6. مفوضه المهر: زوجه را در نکاح دائم که تعیین مقدار مهریه را به اختیار شوهر یا زوجه یا ثالث گذاشته باشند، مفوضه المهر گویند.
عندالاستطاعه قیدی است که در عقدنامه درج می شود و تا زمانی که مرد توانایی مالی پرداخت مهریه را نداشته باشد زن نمی تواند مهریه خود را وصول نماید.
تفاوت مهریه عندالاستطاعه و عندالمطالبه
در زمانی که مهریه عندالمطالبه تعیین شود مرد محکوم به پرداخت مهریه شده و با توجه به شرایط باید آن را پرداخت کند ولیکن در زمانی که مهریه عندالاستطاعه تعیین می شود ابتدا باید ثابت شود که زوج توانایی پرداخت دارد.
دادخواست اعسار از جانب مرد تقدیم دادگاه می شود و شخص باید ثابت نماید که توانایی پرداخت دین خود را ندارد و بر مبنای توانایی او دین تقسیط می شود.
مفهوم حال یا مدت دار بودن مهریه :
مهریه می تواند حال باشد یا مدت دار، اگر حال باشد زوجه می تواند بلافاصله بعد از عقد آن را مطالبه نماید و تا وصول آن از تمکین نیز امتناع کند و اقدام زن به موجب حق حبس از موارد نشوز نبوده و مسقط نفقه نیز نمی شود. ولی اگر مهریه مدت دار باشد، حق حبس ساقط و زن با تمکین می تواند نفقه دریافت کند. زن به مجرد عقد مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. مهریه در سند نکاحنامه ذکر می شود و به صورت دین بر عهده شوهر خواهد بود. در عقد نکاح دائم می توان مهر تعیین نموده، یا پس از وقوع عقد بر میزان مهریه توافق کرد و عدم تعیین مهریه در عقد نکاح دائم موجب بطلان عقد نیست ولی در عقد نکاح غیر دائم (موقت) مبنای وقوع عقد تعیین مهریه می باشد عدم ذکر مهریه در نکاح موقت موجب بطلان آن خواهد بود.
مهریه باید دارای شرایط زیر باشد:
1. مهریه ارزش مالی داشته باشد بنابراین آنچه را که فاقد ارزش مالی باشد نمی توان به عنوان مهریه تعیین کرد.
2 . زوج مالی را که می تواند مهریه قرار دهد که خود مالک آن باشد، بنابراین اموال عمومی یا مال موقوفه را نمی توان مهریه قرار داد. از نظر شرع و قانون قابل نقل و انتقال و معامله باشد لذا نمی توان مشروبات الکلی یا حیوانات حرام گوشت و….. را به عنوان مهریه تعیین کرد.
4. لازم نیست که مهریه عین معین باشد، بلکه انجام عمل یا حرفه آموزی یا تدریس هم می تواند مهریه باشد مثل آموزش رایانه یا آموزش قرآن یا زبان انگلیسی به زوجه می تواند، به عنوان مهریه تعیین نمود.
مهریه به دو طریق از زوج توسط زوجه قابل وصول است :
از طریق مراجعه به محاکم دادگستری
زن (زوجه) با طرح دعوا با دادن دادخواست به دادگاه خانواده مهریه خود را از شوهرش مطالبه می کند، چون مطالبه مهریه دعوی مالی است، باید با توجه به میزان مبلغ مهریه مورد مطالبه مهریه علاوه بر دو برگ دادخواست باید فتوکپی مصدق عقدنامه یا رونوشت آن ضمیمه دادخواست شود، طرح این دعوی تابع تشریفات دادگاه خانواده است.
هرگاه عقدنامه ازدواج رسمی باشد مهریه از طریق اجرای ثبت نیز قابل وصول خواهد بود. بدین توضیح که زوجه به دفترخانه ای که ازدواج در آن واقع و به ثبت رسیده است رجوع و تقاضای وصول مهریه خود را می نماید از طرف دفترخانه مراتب به زوج ابلاغ میشود. هرگاه زوج حاضر به پرداخت مهریه نباشد، زوجه تقاضای اجرای مفاد سند ازدواج خود را درخصوص مهریه می نماید و چنانچه از طرف زوجه مالی از زوج معرفی شود که جزء مستثنیات دین نباشد مال معرفی شده از طرف اجرای ثبت به نفع زوجه توقیف می شود، هرگاه زوج فاقد مال بوده ولیکن کارمند دولت باشد با تقاضای زوجه یک سوم از حقوق شوهر تا پرداخت کل مهریه به نفع زوجه توقیف و به زوجه پرداخت می شود.
اگر مهریه وجه نقد یا در حکم نقد مانند سکه و طلا باشد زن با در دست داشتن سند رسمی ازدواج می تواند به دفتر ازدواج و یا دایره ثبت (مستقر در اداره ثبت اسناد محل وقوع ازدواج) مراجعه و در برگه خاصی که در آن دایره موجود است تقاضای صدور اجراییه کند.
اجراییه به شوهر ابلاغ می شود و به او ۱۰ روز مهلت داده خواهد شد تا طلب همسرش را پرداخت کند. درصورتی که شوهر در این مدت دین خود نپردازد، زن می تواند با معرفی اموال و دارایی شوهر از اجرای ثبت، تقاضا کند اموال او توقیف شود و نیز می تواند مطالباتی را که شوهر از اشخاص دیگری دارد و یا موجودی حساب های بانکی او را توقیف کند. زن همچنین می تواند تقاضای توقیف حقوق شوهر را از سازمان ها و موسسه های دولتی و یا خصوصی بکند و تا میزان یک چهارم حقوق (مادام که شوهر متأهل است) و نیز یک سوم آن را (در صورتی که زن و شوهر از یکدیگر جدا شوند و تا زمانی که شوهر زن دیگری اختیار نکرده، توقیف کند. اگر مهریه سکه یا طلا باشد و شوهر نتواند اصل آن را بپردازد، قیمت روز مطالبه آن ها (روزی که زن آن را از طریق اجرای ثبت و یا دادگاه مطالبه میکند) ملاک اجرای قانونی حکم است. اگر سند ازدواج رسمی نباشد، زن برای مطالبه مهریه خود باید از روش تسلیم دادخواست به دادگاه اقدام کند.
هرگاه مهریه وجه نقد باشد و زوجین هنگام وقوع عقد برای وصول و پرداخت آن به توافق نکرده باشند، به ترتیب زیر عمل می شود:
متوسط شاخص بهای سال قبل تقسیم بر متوسط شاخص بهای سال وقوع عقد نتیجه به دست آمده ضربدر مبلغ مهریه مندرج در عقدنامه.
در صورت فوت زوج که مهریه باید از ترکه وی پرداخت شود مبنای محاسبه تاریخ فوت خواهد بود. توضیح آن که شاخص بهای سال های قبل و سال قبل از وصول از طرف بانک مرکزی تهیه و در اختیار دستگاه قضای قرار می دهد و فهرست این شاخص ها به دادگاه ها و ادارات ثبت ارسال می گردد و مبنای محاسبه قرار می گیرد.
اعسار مهریهبر اساس ماده ۲ آیین نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی مصوب مورخ 1377/02/13 هیئت محترم وزیران، نحوه محاسبه ارزش فعلی مهریه به ترتیب ذیل می باشد:
مبلغ مهریه مندرج در عقدنامه × (عدد شاخص در سال قبل) تقسیم بر (عدد شاخص در سال وقوع عقد) = ارزش مهریه در حال حاضر
به طور مثال اگر ازدواجی با مبلغ مهریه 200/000 ریال در سال 1352 تحقق یافته و قرار باشد مبلغ مذکور در حال حاضر تأدیه گردد، برای محاسبه مبلغ مهریه در حال حاضر (سال 1386) از رابطه ذیل استفاده می گردد:
مبلغ مهریه مندرج در عقدنامه × (عدد شاخص در سال 1386) تقسیم بر (عدد شاخص در سال 1352) = ارزش مهریه در حال حاضر (1386) بر اساس رابطه فوق و با توجه به اعداد شاخص که در جدول پیوست آمده است:
ریال ۵۲٫۵۳۱٫۹۱۴ = 200/000 ریال * ( 123/45) / ( 47/ 0 ) = ارزش مهریه در حال حاضر (سال 1386)
در نتیجه مهریه قابل پرداخت در سال 1386 (زمان تأدیه) معادل 52/531/914 ریال می باشد.
بدیهی است که تا سال 1386 به پایان نرسد، صورت کسر فوق، شاخص سال 1385 یعنی عدد 123/45 خواهد بود و بعد از اتمام سال 1386 و ورود به سال 1397 شاخص سال 1386 جایگزین شاخص 1385 خواهد گردید.
آخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.
