نادیا زکالوند: گاهی‌اوقات ژنتیک در اینکه بتوانیم با دیگران همدلی داشته باشیم، نقش بازی می‌کند اما محیطی که در آن زندگی کرده و رشد می‌کنیم اثر بیشتر و مهم‌تری روی مهارت‌های همدلی‌مان دارد.
چگونگی شکل‌گیری همدلی در انسان
همدلی بخش جدایی‌ناپذیر رشد عاطفی و اجتماعی انسان است و به او انگیزه می‌دهد تا در مواقع ناراحتی و اندوه به کمک انسان‌های دیگر برود. درواقع باید گفت، «توانایی درک یا تصور تجربه‌های احساسی دیگران همدلی است.»
رشد و عوامل موثر در ایجاد همدلی چند مرحله دارد:
* نوزادان تازه متولد شده: نوزادان وقتی صدای گریه نوزادان دیگر را می‌شنوند، به گریه می‌افتند که به آن گریه بازتابی یا مسری گفته می‌شود. درواقع نوزادان با گریه کردن به ناراحتی و احساسات منفی نوزادان دیگر واکنش و همدلی نشان می‌دهند.
* نوزادان چند ماهه: نوزادان چندماهه هم با مشاهده ناراحتی دیگران، بی‌قرار و آزرده می‌شوند. همه والدین می‌دانند که نوزادان‌شان به‌شدت تحت تاثیر احساسات دیگران قرار دارند و نمی‌توانند این احساسات را کنترل کنند.
* کودکان نوپا: کودکان ۱۴ تا ۳۶ ماهه، به‌تدریج علائم واضحی از مولفه‌های عاطفی همدلی بروز می‌دهند. آنها نه‌تنها با مشاهده ناراحتی‌های دیگران، غصه‌دار می‌شوند، بلکه تلاش می‌کنند به آنها کمک کنند. یا اگر باعث رنجش والدین، خواهر و برادر یا دوست خود شده باشند، با زبان کودکانه خود عذرخواهی می‌کنند.
* اوائل کودکی: کودکان در سال‌های اولیه مدرسه رفتن، نه‌تنها حالات عاطفی و احساسی دیگران درک می‌کنند، بلکه متوجه احساسات خود هم هستند. آنها در این زمان، عواطف، احساسات و آرزوهای خود و دیگران را می‌فهمند.
* اواسط کودکی تا بزرگسالی: تحولات و رشد همدلی از اواسط کودکی تا بزرگسالی دیده شده و همدلی به بخشی از ویژگی‌های اصلی رفتارهای اجتماعی افراد تبدیل می‌شود. در واقع در این دوره، فرد یاد می‌گیرد با دیگران همدلی داشته باشد و در صورت لزوم به کمک آنها برود.
عوامل رشد و تقویت همدلی
عوامل متعددی در رشد اولیه همدلی دخیل‌اند:
* ژنتیک: بررسی‌ها نشان داده است که ویژگی همدلی می‌تواند تا حدی به‌صورت ژنتیکی به افراد منتقل شود.
* عوامل رشد عصبی: ممکن است نورون‌های آینه‌ای در مغز حیوانات و انسان، که احساسات دیگران را منعکس می‌کنند، عامل عصب‌شناختی برای ارتباط دادن احساسات دیگران به احساسات خودمان باشد. نورون‌های آینه‌ای، شبیه «آینه» رفتارهای دیگران را کپی می‌کند، درست مانند اینکه خودش آن کارها را انجام داده است.
* خلق‌وخو: شخصیت ما انسان‌ها در چگونگی ایجاد همدلی و رشد و تقویت آن از اهمیت بسیاری برخوردارست. مثلا، کودکان ترسو و خجالتی در موقعیت‌های ناآشنا کمتر با دیگران از خود همدلی نشان می‌دهند.
* تقلید: انسان از همان اوائل نوزادی با استفاده از تقلید رفتار دیگران، تجربه‌های احساسی را درونی‌سازی می‌کند.
* فرزندپروری: تاثیر والدین و سرپرستان کودکان در شکل‌گیری همدلی در آنها و اجتماعی‌شدن کودکان بسیار مهم است. بررسی‌ها نشان داده که کودکان از همان نوزادی حس همدلی را می‌آموزند و در بزرگسالی همدلی بیشتری از خود بروز می‌دهند.
بررسی‌های متعدد محققان نشان داده که وجود ارتباط صحیح پر از عشق و محبت و اعتماد بین والدین و کودکان، موجب رشد و تقویت همدلی در کودکان می‌شود.
علت ضرورت وجود همدلی در افراد
تمام جنبه‌های مختلف زندگی انسان تحت تاثیر همدلی است:
* درک احساسات خود و دیگران
بررسی‌ها نشان داده وقتی بتوانیم احساسات دیگران را به‌خوبی درک کنیم، محبوبیت بیشتری بین افراد پیدا می‌کنیم.
* اثر مثبت روی روابط کاری
هرقدر بتوانیم با همکاران و مدیران خود با همدلی رفتار کنیم، تاثیرات بسیار مثبتی روی روابط کاری‌مان از خود به جا می‌گذاریم.
* داشتن ازدواج موفق
بنابر بررسی‌ها مشخص شده، همدلی زوج‌ها، علامت بسیار قوی داشتن ازدواجی بسیار موفق در آنهاست.
* والدین بهتر بودن
داشتن مهارت‌های بالای همدلی به والدین کمک می‌کند تا از پس چالش‌های تربیت فرزندان خود بهتر برآیند.
* جلوگیری از فاجعه جهانی
فقط با تقویت و رشد همدلی در افراد دنیا می‌توان جمعیت انسانی را تشویق به توجه به معضلات جهانی، از جمله همه‌گیری‌ها، مشکلات زیست‌محیطی و جنگ، کرد و جلوی فجایع جهانی را گرفت.
ترفندهایی برای افزایش همدلی در افراد
ویژگی همدلی، خصوصیتی ثابت نیست و می‌توان آن را تقویت کرد. در ادامه چند ترفند برای افزایش همدلی ارائه شده است:
۱. کنجکاو بودن
* با افرادی که آشنایی کمتری دارید، وقت بیشتری بگذرانید تا آنها و نحوه زندگی‌شان را بشناسید.
* در شبکه‌های اجتماعی، افراد مختلف که مذهب، نژاد و حتی دیدگاه‌های سیاسی متفاوتی از شما دارند، دنبال کنید و با دقت به حرف‌هایشان گوش کنید.
* وقتی با دیگران صحبت می‌کنید، با تمام وجود به حرف‌هایشان دقت کنید تا بدانید چه چیزهایی موجب ناراحتی، شادی یا اشتیاق آنها می‌شود.
* از مکان‌های جدید دیدن کنید و با افراد محلی و نوع زندگی آنها آشنا شوید.
۲. خارج شدن از منطقه امن
* کار جدیدی بیاموزید یا سفر کنید. در واقع وقتی نمی‌دانید کاری را چگونه انجام دهید یا وارد محیط جدیدی می‌شوید که هیچ چیز درباره آن نمی‌دانید، یعنی اینکه از منطقه امن خود خارج شده‌اید.
* در صورت لزوم از دیگران کمک بخواهید.
* بپذیرید که گاهی‌اوقات در مورد موضوعی احساس درماندگی می‌کنید، این پذیرش، شما را متواضع می‌کند و تواضع مسیری عالی برای رسیدن به همدلی است.
۳. دریافت بازخورد از دیگران
اگر در مسیر رشد و تقویت همدلی خود هستید، باید هرازگاهی از فردی که از بیرون به عملکرد شما توجه دارد، مانند دوستان، خانواده و همکاران، بخواهید تا در مورد شنیدن فعال یا مهارت‌های ارتباطی‌تان، به شما نظر بدهند. بدین‌ترتیب می‌توانید با بهبود این مهارت‌ها، همدلی‌تان را افزایش دهید.
بیشتر بخوانید:
فواید خنده برای سلامتی؛ چرا زنان بلندتر و طولانی‌تر می‌خندند؟/ انواع خنده و معانی آنها
داروها تا چه زمانی قابل استفاده هستند؟ / قرص و شربت چه زمانی فاسد می شود؟
۴. بررسی تعصب‌های خود
همه ما در مورد موضوعات مختلف تعصب داریم و این تعصب‌ها اجازه رشد همدلی به ما نمی‌دهد. بنابراین:
* سعی کنید با افرادی که عقایدی متفاوت از شما دارند، وارد بحث شوید و نظرات‌شان را بشنوید.
* با دیگران درباره موضوعات مهم زندگی‌شان بدون قضاوت کردن گفتگو کنید.
* موقع صحبت با افرادی که هم‌عقیده شما نیستند، صبوری به خرج دهید و به حرف‌هایشان گوش کنید.
* به احساسات و افکار دیگران حتی اگر مخالف شما بودند، احترام بگذارید.
این روش‌های گفتگو می‌تواند در تقویت همدلی موثر باشد.
از ترفندهای دیگر رشد همدلی می‌توان به مطالعه وسیع، از نشریات گرفته تا کتاب‌های مختلف، اشاره کرد. یا برای درک احساسات دیگران، خود را جای آنها بگذارید و بدین‌ترتیب همدلی کردن را یاد بگیرید.
همدلی به مردم یک جامعه کمک می‌کند تا در کنار هم زندگی جمعی خوبی داشته باشند و در صورت وجود بحران، به سلامت از آنها عبور کنند.
منبع: positivepsychology
۲۳۳۲۳۳
