غارهای ایران با دنیایی از شگفتی‌ها، به مهم‌ترین جاهای دیدنی ایران تبدیل شده‌اند. زیبایی‌های حیرت‌انگیز این غارها باعث شده است تا هرساله گردشگران و غارنوردان داخلی و خارجی بسیار زیادی برای بازدید از این مکان‌های دیدنی به شهرهای مختلف ایران سفر کنند. بزرگترین غارهای ایران را در پرشین وی ببینید.
غار باستانی ایران کَرَفتو (به کردی: ئه‌شکه‌وتی که‌ره‌فتوو، Eşkewti Kereftû) نام یکی از غارهای مهم ایران است.غار کرفتو بزرگترین غار باستانی ایران، در فاصله ۶۴ کیلومتری شهر باستانی سقز در نزدیکی روستای یوزش‌باش کندی، استان کردستان قرار دارد واز جاذبه‌های گردشگری این استان به حساب می‌آید.این غار در ارتفاعی بیش از ۱۰۰ متر از سطح زمین قرار دارد که برای رسیدن به آن باید بیش از ۱۸۰ پله را طی کرد.دالان طبیعی غار بیش از ۶۰۰ متر است که ارتفاع سقف آن از ۱ تا ۱۲ متر متفاوت است.
بزرگترین غارزیباکتیبهای یونانی بر سر در یکی از اتاقهای طبقه سوم این غار وجود دارد که از این غار به عنوامعبد هراکلس نام برده‌است.جمله «این خانه هراکلس است، هر کس در آن وارد شود در امان است» سر در آن کتیبه حک شدهاستوجود این کتیبه سبب شده تا برخی بر این عقیده باشند که احتمالا این غار مدتی به صورت موقت موردسکونت سلوکیان قرار گرفته است.ستون فقرات غار قریب به ۷۵۰ متر طول دارد که در این مسیر پر پیچ و خم دهانه‌ها و دالان‌هایگوناگونی منشعب می‌شود و به همین دلیل تاکنون کسی قادر به شناسایی تمامی این مسیرها و تهیه نقشه کامل از
آن نبوده است.
تاریخ ایران باستاندر معماری این غار علاوه بر ایجاد اتاقها و راهروهای عبوری، سعی شده تا اتاقها به هم مرتبط باشند.نورگیرهایی به سمت بیرون تعبیه شده‌اند و بر دیوارهای غار در بعضی از اتاقها نقوشی به صورت مجزا از حیوانات،انسان و گیاه حکاکی شده‌است.مـوقـعـیـت غار به گـونه‌ای است که به طـور کـلـی بادگـیـر نبوده و در زمـسـتان دامـنـه جـنـوبـی را نـمـی‌پـوشـانـد، درحـالـی که ۵۰۰ مـتـر دورتـر و در جـنـوب‌خاوری، غار بادگـیـر بـوده و بـرف آن را کاملا مـی‌پـوشـانـد.به همین دلیل است که در زمـسـتان‌ها و هـنگام سـرما درون غار گـرم و در تابـسـتان به لحاظ کـوران بادغار خـنک می‌باشـد.
با توجه به پژوهشهای به عمل آمده، در دوران میان‌زیستی کرفتو در زیر آب بوده‌است و در اواخر این دورهارتفاعات آن از آب خارج شده‌است.غار کرفتو از غارهای آهکی و طبیعی است که در ادوار مختلف تغییرات و دگرگونی‌های عمده و دخل و تصرفاتبسیار در آن به وجود آمده‌است.در حال حاضر طول غار حدود ۷۵۰ متر است و راههای فرعی متعددی از آن منشعب می‌شود.غار چهار طبقه دارد.
جاذبه‌های دیدنیاین غار در سال ۱۳۷۹ گمانه زنی شد و با بررسی‌های باستان‌شناختی در محوطه بیرون و داخل غار آثاری ازدوران‌های مختلف به دست آمد.کشف تراشه‌ای سنگی در طبقه چهارم و محوطه بیرون غار می‌تواند نشانه‌ای از استفاده انسان‌ها در دوران پیش از تاریخاز این غار باشد.همچنین نمونه سفال‌ها و اشیای به دست آمده، ادامه سکونت انسان را در طول دوران تاریخی اشکانیو ساسانی و دوران اسلامی یعنی سده‌های ششم تا هشتم ه.ق مسجل می‌سازد.اقداماتی در طول سال‌های ۱۳۷۸ و ۱۳۷۹ انجام شده که شامل سامان دهی محوطه بیرون غار، پله بندی، سکوهای استراحت،پارکینگ، سرایداری، سرویس‌های بهداشتی و برق کشی غار است.
غارهای معروف ایرانبه دلیل ریزش‌هایی که در اثر گذشت زمان در صخره های بیرونی در پیرامون دهانه ورودی در مجموعه معماری صخرهای ایجاد شده است، تعداد اطاق‌ها و راهروهای موجود در کلیه طبقات به روشنی قابل تشخیص نیست.زیباترین بخش معماری غار، طبقه سوم آن است که علاوه بر دقت در تراشیدن و کندن اتاقها، فرم خاص سقف‌هابه شیوه کمانی و ایجاد درگاه‌ها و پله‌های آستانه آن در پنجره‌ها و نورگیرهای اتاق ها از نظر تزئینات به کار رفته از اهمیت خاصی برخوردار است.غار باستانی و زیبای کرفتو به سبب داشتن معماری منحصر به فرد و بی‌نظیر صخرهای همیشه مورد توجه بوده و با شماره ۳۳۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
دالاهو – الی گشت
