به گزارش ایسنا، کویر لوت با مساحتی در حدود ۱۷۵ هزار کیلومتر، در شمال شرقی استان کرمان قرار دارد و در میان سه استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان گسترده شده و حدود ۱۰ درصد وسعت کشور را دربر گرفته است.
سابقه تمدنی بیش از پنج هزار سال در حاشیه کویر لوت و کشف حدود ۳۰۰۰ اثر تاریخی از این منطقه در نوع خود بی‌نظیر است که از جمله این کشفیات می‌توان به درفش پنج هزار ساله شهداد اشاره کرد که قدیمی‌ترین درفش جهان محسوب می‌شود.
منطقه گندم بریان واقع در این کویر به عنوان گرمترین نقطه‌ی زمین شناخته می‌شود. کویر لوت به سه واحد جغرافیایی لوت شمالی، لوت مرکزی که کلوت‌ها و تپه‌های ماسه‌ای در آن قرار دارد و لوت جنوبی که غنی‌ترین پوشش گیاهی این کویر را دارد، تقسیم می‌شود.
سیلابی که در بهار سال ۱۳۹۸ در استان کرمان رخ داد، ۲۳ کیلومتر از جاده ترانزیتی "شهداد – نهبندان" که از میان کلوت ها می گذرد و از قدیم الایام شهداد را به خراسان جنوبی متصل می کرد، تخریب شد.
مسیر "شهداد – نهبندان"؛ دارای اهمیت تجاری و امنیتی
دکتر عباس تقی زاده عضو هیات موسس انجمن حمایت از توسعه و عمران شهداد درباره قدمت مسیر "شهداد به خراسان جنوبی" به ایسنا می گوید: این یک مسیر کاروان رو تاریخی بوده که کالاها و محصولات کشاورزی شهداد و خراسان جنوبی و بیرجند از این محور جابجا می شده و در عین حال بخشی از کاروان ها از منطقه ای مثل بم و سیستان و بلوچستان در این مسیر تردد می کرده اند.
او با بیان این مطلب که مسیر "شهداد - نهبندان" به طول حدود ۲۹۳ کیلومتر بوده که دارای اهمیت تجاری و امنیتی است، اظهار کرد: تا حدود دهه ۱۳۴۰ کاروان از این مسیر عبور می کرده و به تدریج کامیون ها نیز از این مسیر شروع به تردد کردند و در اسفند ۱۳۸۶ با حضور وزیر راه و شهرسازی این جاده به بهره برداری رسید و اعتبارات آن از محل مصوبات سفر مقام معظم رهبری به استان کرمان تامین شد.
به گفته این عضو هیات موسس انجمن حمایت از توسعه و عمران شهداد، هر چند سالی یکبار این مسیر به دلیل سیلابی شدن رودخانه شور، دچار آب رفتگی می شود و در سیلاب اواخر فروردین ۱۳۹۸ این محور بیشترین خسارات را دید و مسیر گردشگری بین استان کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان قطع شد.
این شهروند شهدادی در ادامه می افزاید: طبق بررسی های و مطالعات سیاحان و بیابان شناسان داخلی و خارجی، ده ها مسیر اصلی و فرعی کاروان رو در بیابان لوت وجود داشته است.
تقی زاده توضیح می دهد که این مسیر قبل از انقلاب طراحی شده بوده و این جاده مسیر زابل به خلیج فارس را ۱۷۵ کیلومتر کوتاه کرده است.
به گزارش خبرنگار ایسنا، پس از گذشت سه سال از تخریب این مسیر به دلیل سیلاب، در ۱۶ خردادماه ۱۴۰۱ پس از مطالعات، این محور در ۴ قطعه طرح نهایی بهسازی و بازسازی محور مورد تائید و برای اجرای قطعات یک و دو از طریق مناقصه قراردادی با پیمانکار این پروژه به مبلغ ۲۵۷ میلیارد تومان با حضور معاون وزیر راه و شهرسازی و شماری از مدیران کرمان و خراسان جنوبی منعقد شد.
برپایه این گزارش، طول در دست اجرا در این قرارداد ۴۵۰۰ متر است که باید به مدت حدود ۴۰۰ روز اجرا می شد. گفتنی است که گرمترین نقطه جهان (گندم بریان) نیز در فاصله ۱۰ کیلومتری این پروژه قرار دارد که گویی خطر خروج این کویر از آثار میراث جهانی را تهدید می کند.
تخریب بخشی از کلوت‌ها در پی طرح های ارائه شده از سوی راهداری
دکتر مهران مقصودی عضو هیات علمی دانشگاه تهران و مدیر ملی پایگاه بیابان لوت به ایسنا می گوید: آثار برای حفاظت در یونسکو ثبت می شوند و دیگر متعلق به یک نسل و یک کشور نبوده و این آثار برای جهان ارزشمند هستند.
او با یادآوری فرایند ثبت جهانی بیابان لوت در یونسکو، اظهار کرد: یکی از ایرادهای یونسکو به جاده "شهداد – نهبندان" بود و آن زمان توجیه کردیم که این جاده از گذشته مسیر دسترسی برای گردشگران، حافظان کویر و سایرین بوده است.
مدیر ملی پایگاه بیابان لوت با یادآوری آبگرفتگی و تخریب جاده در سال ۹۸ عنوان کرد: براساس سوابق و اطلاعاتی که از منطقه داشتیم اعلام کردیم که این دریاچه ماندگار نیست. موافق وجود جاده دسترسی هستیم زیرا به اثر دستیابی پیدا می کنیم.
به گفته این دکترای ژئومورفولوژی، تغییر پذیری از ویژگی های رودخانه های مناطق خشک بوده و ممکن است پنج یا ده سال دیگر یک مسیر دیگر را طی کند و با احداث پل نمی توان گفت که ۱۰۰ درصد مشکل این جاده حل می شود، زیرا احتمال اینکه چند سال بعد رودخانه تغییر مسیر داده و بخش دیگری از جاده را تخریب کند، وجود دارد.
مقصودی ادامه می دهد: پیشنهاد دادیم که جاده را از بالای شهر راور عبور دهند که موافقت نشد و سه طرح به ما ارائه دادند که کشیدن دیوار بتنی از کیلومتر یک تا حدود چهار و عبور خودرو از بالا یکی از پیشنهادات بود اما این طرح چشم انداز بیابان را نازیبا می کرد.
«جاده با پل هایی با ارتفاع حدود هشت متر بالا آورده شود و ۳۵ متر از آکس جاده پایه های پل را نصب کنند لذا حدود ۷۰ متر از دو طرف جاده باید تخریب می شد. تا کیلومتر چهار با اجرای این طرح مشکلی برای کلوت ها ایجاد نمی کرد اما از کیلومتر چهار تا هشت این مسیر بخش هایی از ۱۰۰ کلوت تخریب می شود.» این مطلب ادامه سخنان مقصودی در زمینه طرح های ارائه شده برای بهسازی جاده "شهداد – نهبندان" بود.
او تعریض جاده دسترسی بعد از دریاچه را طرح سوم ارائه شده اعلام کرد و می گوید: با اجرای این طرح تعداد کلوت های تخریب شده بسیار کمتر بوده و بیشترین تخریب در قسمت کلوت های تخم مرغی است.
این دانشیار دانشگاه تهران با بیان این مطلب که تایید طرح بازسازی و بهسازی جاده "شهداد – نهبندان" به میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمان واگذار شده است، عنوان کرد: طی یک نامه ای به میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمان بر تسریع تشکیل جلسه در استان تاکید کردیم و به شورای فنی میراث فرهنگی پیشنهاد دادیم که هم بنده و هم دو نفر از اساتید دانشگاه های کرمان و صاحب نظرانی که با این موضوع آشنا هستند در این جلسه شرکت کنند.
به گفته او، هنوز مصوبه ای برای بهسازی و بازسازی جاده "شهداد – نهبندان" وجود ندارد، و میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمان باید پیگیر این موضوع باشد ضمن آنکه راهداری بدون اجازه کارهای دارد انجام می دهد.
طبق اعلام مدیر ملی پایگاه بیابان لوت، بازسازی جاده "شهداد – نهبندان" باید مصوبه میراث فرهنگی و گردشگری داشته باشد و اگر یونسکو ایراد بگیرد، تبعات بین المللی در پی خواهد داشت و شبکه های خارجی این موضوع را بزرگ خواهند کرد لذا با توجه به حساسیت ها، با کمترین خسارات باید طرح آن مصوب شود.
او هشدار داد که اگر تخریب کلوت ها زیاد باشد، ضمن داشتن تبعات بین المللی ممکن است که این اثر از ثبت جهانی خارج شود.
مقصودی به ایسنا می گوید: زیربنای این منطقه نمک است و اگر سازه خوبی در اینجا ایجاد نشود پس از مدتی انحلال نمک بتعث خواهد شد پی این سازه از بین برود.
یکی از ساکنان شهداد که در حوزه گردشگری نیز فعال است، به ایسنا می گوید: قسمتی از این جاده گردشگری (تا کلوت ها) کم عرض است و بعد از کلوت ها تا دریاچه جوان جاده خاکی هست و چون کویر می باشد خودروها با سرعت بسیار زیاد از آن عبور می کنند لذا شاهد تصادفاتی در این محدوده هستیم. ضمن آنکه برخی اوقات این مسیر پرترافیک نیز می شود.
با میراث هماهنگ هستیم
در ادامه حمزه روح الامینی معاون راهداری اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان کرمان درباره وضعیت این مسیر به ایسنا می گوید: طرح نهایی بهسازی و بازسازی "شهداد – نهبندان" به چهار قطعه تقسیم شده و اجرای قطعه یک و دو با حدود ۲۵۷ میلیارد تومان اعتبار آغاز کشده است.
روح الامینی درباره سه طرحی که این اداره کل برای اجرای مسیر "شهداد – نهبندان" ارائه داد می گوید: یکی از طرح ها آسیب زیادی به کلوت ها می رساند که در همان ابتدا حذف شد و طرح دوم جاده باید از داخل دریاچه عبور می کرد و طرح سوم دریاچه را دور می زند که درحال مذاکره با میراث فرهنگی و گردشگری استان و کشور در خصوص طرح سوم هستیم.
او می افزاید: خاکبرداری چهار کیلومتر اول انجام و زیرسازی آن آغاز شده و قطعه دوم که در محدوده دریاچه جوان است پرهزینه ترین بخش پروژه می باشد و در خصوص نحوه اجرای این قطعه با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان مکاتبات و جلساتی برگزار کرده ایم تا بتوانیم این دریاچه را دور بزنیم تا در آینده این دریاچه منطقه ویژه گردشگری شود و بزودی این مشکل را با میراث فرهنگی حل خواهیم کرد و مجوز اجرای آن را می گیریم.
معاون راهداری اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان کرمان تاکید کرد که با میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمان همکاری لازم را داریم و قصد ما حفظ این دریاچه است تا اگر در آینده دوباره تشکیل شد، منطقه ویژه گردشگری در این مکان داشته باشیم.
او در خصوص اینکه گفته می شود با اجرای این راه احتمال از بین رفتن چند کلوت وجود دارد می گوید: مشاوری در این زمینه گرفتیم و در حال نقشه برداری هستیم تا کمترین خسارات به کلوت ها وارد شود و شایان ذکر است که در قطعه یک هیچ خسارتی به کلوت ها وارد نشد ضمن آنکه در قطعه‌های سه و چهار همان جاده موجود بهسازی می شود و کاری به کلوت ها ندارد.
روح الامینی در خصوص کم عرض بودن جاده قبلی و وقوع تصادف در آن نیز به ایسنا می گوید: در حال افزایش عرض و ایمنی جاده هستیم.
به گفته او، هدف از اجرای پروژه مسیر استراتژیک شهداد به نهبندان بوده که هم تردد با سهولت صورت پذیرد و هم رونق را به منطقه توریستی بازگرداند و با توجه به اینکه پروژه شرایط خاصی از لحاظ بافت خاک، وجود نمک بسیار زیاد و فقر مصالح و همچنین مجاورت در کویر لوت و گرم ترین نقطه دنیا را دارد، مقرر شد که طی ۴۵۰ روز اجرا شود.
براساس این گزارش، مجتبی شفیعی معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان نیز به ایسنا می گوید: جلسه شورای فنی با اداره کل راهداری برگزار و طرح ها بررسی و پیشنهاداتی به آنها داده شده است.
به گفته او، محور "شهداد – نهبندان" را نمی توان رها کرد و باید زیر بار ترافیک برود و به اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای پیشنهاد شده که طرحی که کمترین تخریب بر کلوت ها داشته باشد را ارائه دهد.
نهایی شدن طرح بهسازی و بازسازی جاده "شهداد – نهبندان" تا ۲۰ روز آینده
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری استان کرمان می افزاید: با توجه به احتمال تشکیل دوباره دریاچه در سال های دیگر لذا امکان بازسازی جاده قبلی در محدوده دریاچه شاید وجود نداشته باشد و مسیر جایگزین برای آن احتمالا تعریف شود در هر صورت طرح پس از تایید میراث استان، به میراث فرهنگی کشور برای تصویب ارسال و سپس به راهداری ابلاغ خواهد شد.
طبق اعلام او، هنوز طرح پیشنهادی اداره کل راهداری استان در حال بررسی است و هنوز تصویب نشده است و راهداری تاکنون بدون اجازه اقدامی در این مسیر انجام نداده است و در بخش هایی که در حال حاضر کار می کند همان مسیر قدیم بوده که مغایرتی با ضوابط میراث ندارد.
«احتمالا طی ۲۰ روز آینده طرح بهسازی و بازسازی جاده "شهداد – نهبندان" نهایی می شود.» این خبری بود که شفیعی به ایسنا داد.
انتهای پیام
