به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، بیش از یک‌سال است که صنعت گردشگری جهان با رکودی بی‌سابقه مواجه شده است؛ بیشتر تاسیسات گردشگری و دفاتر خدمات سفر تعطیل، سیستم‌های حمل‌ونقل و خطوط پروازی کم رونق، هتل‌ها و بومگردیها خالی از مسافر و راهنمایان سفر بیکار و خانه‌نشین شده‌اند؛ صنعتی که در سال ۲۰۱۹ جایگاه سودآوری خود را به رتبه سوم صنایع جهان رسانده و برای صدرنشینی بالاتر از صنایع نفت و پتروشیمی و مخابرات تا ۲۰۲۵ خیز برداشته بود، اکنون در روزهای نخستین سال ۲۰۲۱، با کاهش میانگین ۷۲درصد ورودی گردشگر، رکودی کم‌سابقه را تجربه می‌کند و بسیاری از مردم جهان همچنان از بیم کرونا یا به دلیل قرنطینه و یا محدودیت‌های دیگر امکان سفر به مناطق دلخواه خود را ندارند.
در ایران نیز حساسیت‌ها و محدودیت‌های سفر همچنان برقرار است، صنعت گردشگری منتظر تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا است، مصوباتی بجز بسته‌های حمایتی، معافیتی، تشویقی و محدودکننده و کنترل‌کننده در چند ماه گذشته، تصمیاتی راهبردی در حوزه خرید واکسن، برنامه‌ریزی‌های واکسیناسیون عمومی که مستقیم به لغو محدودیت‌های گردشگری و آغاز سفر و احیای صنعت گردشگری، مرتبط است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد صنعت گردشگری ایران به شدت تحت تأثیر همه‌گیری قرار گرفته و در دوره هفت ماهه شیوع کرونا، ۱۴هزار میلیارد تومان خسارت دیده است و به نظر می‌رسد تحمل خسارت‌های بیش از این را ندارد؛ البته با انتشار اخباری مبنی بر کشف واکسن و روش درمان کرونا، امیدها برای احیای صنعت گردشگری جهان زنده شده است و فعالان این صنعت اکنون به دنبال تدوین برنامه‌های سفر در دوران عبور از بحران و پساکرونا هستند و گردشگران با این مساله مواجه‌اند که در پساکرونا به کجا و چگونه سفر کنند؟
با همه تغییراتی که در ابعاد مختلف زندگی جوامع بوجود آمده است به احتمال زیاد تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و روانی کرونا، ذائقه سفر گردشگران هم دچار تغییرات عمده خواهد شد و مسافران، مقاصد کوتاه‌تر، کم‌هزینه‌تر، با همسفران کمتر را انتخاب می‌کنند، با وسایل نقلیه شخصی عازم سفر می‌شوند و به دلایل بهداشتی، ازغذاهای ساده‌تر که خودشان مستقیم در تهیه و پخت آن مشارکت دارند، استفاده می‌کنند.
در پساکرونا با گردشگرانی هوشمند و برنامه‌محور مواجه می‌شویم
بی‌تردید در پساکرونا سفرها هدفمند و بر مبنای مطالعه و تحقیق اولیه و مشورت با راهنمایان با تجربه انجام می‌شود، اتفاقی که قبلا کمتر سراغ داشتیم و اکنون کرونا نگاهی موشکافانه و محتاطانه به گردشگران داده است و علاقه‌مندان به سفر در پساکرونا علاوه بر جاذبه گردشگری برای انتخاب مقصد سفر، درباره مسائلی مانند میزان شیوع کرونا در دوران همه‌گیری، ماندگاری ویروس، وضعیت و تاسیسات بهداشتی درمانی و آخرین آمار ابتلا و حتی نوسان نمودارهای اوج بیماری در دوره‌های مختلف همه‌گیری، تحقیق و جست‌وجو کرده و سپس اقدام به برنامه‌ریزی و سفر به آن مناطق می‌کنند، که نشان می‌دهد گردشگری در پساکرونا با متقاضیانی هوشمند، حساس و برنامه‌محور مواجه خواهد شد.
مفهوم ایمنی و امنیت در سفر در پساکرونا، تعریفی دقیق‌تر و عمیق‌تر از قوانین راهنمایی و رانندگی در جاده‌ها، رعایت احتیاط و ایمنی در سواحل رودخانه‌ها و دریاها، اصول و ضوابط اسکان در جنگل و کوهستان خواهد داشت، سفر در کرونا مدلی مفهومی از رعایت کنترل‌شده و امن و ایمن دستورالعمل‌های بهداشتی است؛ مسافران به مقاصدی خلوت‌تر مانند روستاهای شگفت‌انگیز، طبیعت بکر و اقامت در بومگردیها رو می‌آورند.
گردشگران یا سفرهای کوتاه‌مدت نزدیک به محل سکونت خود و حضور در طبیعت را انتخاب می‌کنند و اگر هم قصد سفر چند روزه داشته باشند، سفر به روستا و تجربه سبک زندگی روستایی را برنامه‌ریزی می‌کنند، چرا که احساس می‌کند بهداشت و سلامت در محیط روستایی نسبت به شهرهای شلوغ و صنعتی بیشتر تضمین شده است، چه بسا این تصور از پاکی طبیعت و سلامت محیط پیش از کرونا هم در میان گردشگران رواج داشت، لذا گردشگری روستایی و طبیعت‌گردی با متقاضیان بیشتری روبه رو می‌شود و آمار آن در پساکرونا اوج می گیرد.
در سفر حرفه ای هستیم یا آماتور؟
باید توجه داشت سفر به یک منطقه روستایی صرفا وقت‌گذرانی تعطیلات نیست، بلکه آشنایی با هنر زندگی مردمانی است که با سبک و شیوه امرار معاش خود، ایران را به موزه بزرگی از هنرهای سنتی و صنایع‌دستی تبدیل کرده اند. گردشگر در هنگام سفر به روستا و شهرهای کوچک با جاذبه‌هایی روبه‌رو خواهد شد که تاکنون تجربه نکرده است. مسافری که برای نخستین بار سفر به روستا را انتخاب می‌کند در ابتدای امر با زندگی ساده روستایی، سکوت و آرامشی دور از هیاهوی زندگی شهری، سادگی در روابط اجتماعی، مشاغل روستایی از جمله کشاورزی، دامداری آشنا می‌شود، اما در نهایت متوجه می‌شود آثار و محصولاتی که با ذوق و سلیقه زنان و مردان روستایی آفریده شده است، ایران را به کارگاهی بزرگ اما ناشناخته از هنرهای سنتی تبدیل کرده و موزه ای فاخر به وسعت یک سرزمین را پیش روی گردشگران قرار داده است.
وقتی یک گردشگر حرفه‌ای، روستایی را که به آیین فرهنگی تاریخی و یا صنایع‌دستی و هنر سنتی خاص مشهور است، انتخاب می‌کند، قطعا پس از سفر مجموعه‌ای از خاطره‌ها،آموخته‌ها و سوغاتی‌ها را از آن منطقه، با خود برای همیشه به همراه می‌آورد، که با رفتار گردشگر غیرحرفه‌ای، کاملا متفاوت است؛ گردشگر آماتوری که همواره مقصدی تکراری را برای سفر انتخاب می‌کند، داستانی متفاوت دارد، او بدون برنامه سفر می‌کند، ساده‌ترین وسیله نقلیه و معمولا گران‌ترین را انتخاب، محل اسکان را ترجیحا از خانواده و نزدیکان خود تامین می‌کند و یا هتل همیشگی را برمی‌گزیند.
گردشگر غیرحرفه‌ای تمایلی هم به کشف تجربه‌های جدید حتی از مقصد تکراری خود نخواهد داشت و حضور و مشورت با یک راهنمای گردشگری را ضروری نمی‌داند و معمولا وقتی به چالش برخورد می‌کند، تحقیق و مطالعه و جست‌وجوی‌های اینترنتی خود را آغاز می‌کند، در صورتی که حرفه‌ای‌ها اطلاعات نسبی از مقصد سفر و جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی و حتی آیین‌ها و هنرهای بومی و سنتی مردم منطقه را پیش از سفر مطالعه کرده و سفر را برای کسب تجربه ملموس انجام می‌دهند.
اگر چه در پساکرونا رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، امری رایج و ماسک‌زدن و حفظ فاصله اجتماعی به عنوان یک سنت و فرهنگ عمومی یک ضرورت اجتماعی اجتناب‌ناپذیر خواهد ماند، اما الزاما ملاکی بر حرفه‌ای یا آماتور بودن گردشگر نخواهد بود؛ یک گردشگر حرفه‌ای قطعا فراتر از این موارد، ضوابط و استانداردهای بهداشتی، ایمنی در وسایل نقلیه عمومی مانند فاصله صندلی مسافران و سیستم‌های تهویه، تاسیسات بهداشتی در محل‌های اقامت و رستوران‌های پذیرایی مدرن و سنتی، مجوزهای پزشکی و بهداشتی کارکنان تاسیسات گردشگری را حتی پیش از سفر، و با دقت تحقیق و کنترل می‌کند. به نظر می‌رسد آموزش مهمترین گام و کرونا بهترین فرصت در حرفه‌ای‌شدن برای گردشگری در پساکرونا است.
ضروت اقدام ملی برای بازگرداندن راهنمایان سفر به صدر صنعت گردشگری
آنچه در گردشگری در پساکرونا اهمیت بیشتری به خود می‌گیرد، کمک به احیای مشاغل و کسب‌وکارهای صنعت گردشگری است، هتل‌ها و رستوران‌هایی که تعطیل بوده‌اند، صنایع‌دستی و محصولات هنرهای سنتی که در کارگاه‌های تولیدی روستایی انبار شده‌اند، موزه‌هایی که کاهش درآمدی ۸۰ درصدی را ثبت کردند و راهنمایان گردشگری که یک‌سال درآمدی نداشتند و بر اساس گزارش‌ها دچار بحران و آسیب‌های شدید اقتصادی، اجتماعی و حتی خانوادگی شده‌اند، بخش تاریک میراث کرونا است.
به نظر می‌رسد در راهکاری منطقی و اصولی و برای جبران آسیب و خسارت مشاغل گردشگری، ضرورت دارد گردشگران، چه حرفه‌ای و چه آماتور، چه در سفرهای انفرادی و چه گروهی، به عنوان یک مسئولیت اجتماعی و رسالت اخلاقی، حضور یک راهنمای متخصص و حرفه‌ای را به عنوان بخشی ضروری و پر اهمیت، در برنامه سفر خود بگنجانند.
انتخاب الزامی یک راهنمای گردشگری برای سفر، اقدام و مشارکتی ملی برای کمک و شتاب‌بخشی به بازگشت سریع این گروه به چرخه اقتصادی صنعت گردشگری است، چرا که این متخصصان به راحتی می‌توانند بهترین و کامل‌ترین اطلاعات را به سادگی در اختیار گردشگران بگذارند؛ از طرفی گردشگر در پایان سفر علاوه بر مشارکت در یک اقدام ملی برای نجات یک صنعت، از سفر خود تجربه‌ای متفاوت و پربار خواهد داشت و البته با جذابیت‌های منحصر بفرد و پنهان مقصد سفر خود اعم از تاریخی، باستانی و چشم‌اندازهای طبیعی تا آشنایی با صنایع‌دستی و هنرهای‌سنتی فاخر و آیین‌ها و نحوه زندگی مردم یک منطقه، بیشتر آشنا می‌شود.
