شوک کاهشی دیگر به بازار خودرو

آنچه مشخص است سیاست‌گذار خودرو و حتی شورای‌رقابت در روزهای مانده به پایان سال با احتیاط گام برمی‌دارند تا بلکه بازار ثبات یا روند نزولی قیمت‌ها را حفظ کند. طبق روال معمول، در ماه‌های پایانی سال همراه با افزایش تقاضا برای خودرو قیمت‌ها افزایش می‌یابد، این در شرایطی است که به‌نظر می‌رسد بازار خودرو امسال روزهای پایانی متفاوتی پیش‌رو دارد.

بر این اساس همراه با کاهش ریسک‌های اقتصادی و تورم انتظاری و از سوی دیگر اخبار امیدوارکننده مبنی بر کاهش یا لغو تحریم‌ها، قیمت‌ها در بازار خودرو مسیری کاهشی به‌خود گرفته و سیاست‌گذار خودرو نیز خواهان حفظ این وضعیت حتی به قیمت لغو مصوبات خودرویی شورای رقابت است. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد که بازار در ماه‌های پایانی سال همچنان آرامش خود را حفظ کند و حتی در مسیر کاهش قیمت‌ها نیز حرکت کند.اما بررسی‌ها از سومین تخلیه حباب بازار در دی ماه حکایت دارد. آنچه مشخص است در آبان نسبت به مهر بازار خودرو با افت ۱۹ درصدی روبه‌رو بود و در آذر نیز قیمت‌ها ۵/ ۸ درصد افت کرد.

حال بازار شاهد سومین تخلیه حبابی خود است؛ به‌طوری‌که در دی‌ماه نیز روند کاهشی قیمت‌ها تداوم یافته و افت ۱۰ درصدی داشته است.هر‌چند بسیاری از فعالان بازار معتقدند که افت نرخ ارز و همراه آن کاهش ریسک‌های غیراقتصادی و تورم انتظاری در روند نزولی قیمت‌های دی‌ماه تاثیر زیادی داشته اما آنچه مشخص است رخدادهای دیگری نیز در نوسانی‌شدن قیمت‌های دی‌ماه موثر بوده است.

بر این اساس بازار خودرو در شرایطی آذرماه را آغاز کرد که تحت‌تاثیر محدودیت‌های کرونایی و تعطیلی نمایشگاه‌های خودرو به‌نوعی در رکود قرار گرفت و معاملات خودرویی به پایین‌ترین سطح خود رسید. در شرایطی که نمایشگاه‌های خودرو تعطیل بودند تنها مسیر برای ملاقات طرف عرضه و طرف تقاضا، پلت‌فرم‌های انتشار‌دهنده آگهی بود. البته بسته بودن بازار تاثیر خود را روی دادو ستد از مسیر این پلت‌فرم‌ها نیز گذاشته بود و طرف عرضه و تقاضا ترجیح می‌دادند تا بازگشایی دوباره بازار معاملات خود را به تعویق بیندازند. محدودیت‌های کرونایی تا ۱۵ آذر تداوم داشت و بعد از آن به‌تدریج اجازه فعالیت دوباره به نمایشگاه‌های خودرو داده شد اما بازگشایی دوباره نمایشگاه‌های خودرو که به‌نوعی بیانگر آغاز فعالیت مجدد بازار خودرو بود نیز نتوانست رکود حاکم بر بازار را کاهش دهد و بازار همچنان در رکود به‌سر می‌برد.

در این شرایط هم طرف عرضه و هم طرف تقاضا به‌نوعی بلاتکلیف بوده و قادر به مسیریابی بازار نبودند؛ بنابراین می‌توان گفت که بازار خودرو با بلاتکلیفی آذرماه را به پایان برد و خود را آماده حضور در نخستین‌ماه از آخرین فصل امسال کرد. وقتی بازار خودرو را در دی‌ماه مورد بررسی قرار دهیم، مشاهده می‌کنیم این بازار در نخستین ماه از فصل زمستان سه مقطع مهم را به خود دید. این سه مقطع به نوعی باعث افت و خیز قیمت خودروها در بازار شد.مقطع اول مربوط به اوایل دی‌ماه است. در روزهای ابتدایی نخستین ماه از فصل زمستان بازار همچنان تحت‌تاثیر اخبار خوشی که از فضای بین‌المللی به‌خصوص نتایج انتخابات ایالات‌متحده امریکا مخابره می‌شد، روزهای آرامی را سپری کرد و نمودار قیمت‌ها نیز کاهشی بود. این روند ادامه داشت تا اینکه شورای‌رقابت خبر از آزادسازی قیمت ۱۸محصول کم تیراژ خودروسازان داخلی داد.

رئیس شورای‌رقابت در ۹‌دی طی نشستی خبری اعلام کرد: مطابق برنامه‌ریزی خودروسازان ۵۵ درصد ظرفیت تولید به خودروهای اقتصادی و تیراژ بالا که قیمت پایین‌تری دارند، اختصاص می‌دهد که از دستورالعمل گذشته شورای‌رقابت یعنی «سقف قیمتی» تبعیت می‌کنند و خودروهای جدید و کم‌تیراژ که ۴۵ درصد باقی‌مانده تولید آنها را تشکیل می‌دهند، از دستورالعمل جدید پیروی خواهند کرد.

آن‌طور که رضا شیوا در نشست خبری یادشده اعلام کرد خودروهای پژو‌۲۰۷ اتوماتیک (هاچ‌بک)، پژو ۲۰۷ پانوراما دستی (هاچ‌بک)، سمند سورن پلاس، رانا پلاس با موتور EC۵، رانا پلاس با موتور TU۵، دناپلاس توربوشارژ دستی، دنا‌پلاس توربوشارژ اتوماتیک، هایما توربو S۵ دستی، هایما توربو S۷ اتوماتیک، تارا، ساینا s، کوئیک، شاهین، آریا، برلیانس، چانگان و زوته مشمول فرمول جدید می‌شوند.

خبر آزادسازی قیمت محصولات کم‌تیراژ با توجه به نزدیکی موعد اعلام قیمت‌های جدید که به‌صورت فصلی از سوی شورای رقابت برای محصولات پرتیراژ اعلام می‌شود تاثیر خود را روی بازار گذاشت و به‌نوعی دومین مقطع را در بازار دی‌ماه‌ خودرو رقم زد.نمودار قیمت خودروها که تا پیش از صحبت‌های رئیس شورای‌رقابت در مسیر نزولی به حرکت خود ادامه می‌داد به ناگاه تغییر جهت داد و صعودی شد.همین اتفاق سبب شد تا در آن زمان برخی از مسوولان از جمله وزیر صمت، رئیس سازمان بازرسی کل‌کشور و برخی نمایندگان مجلس نسبت به شیوه جدید قیمت‌گذاری محصولات کم‌تیراژ توسط شورای رقابت موضع بگیرند و یک‌صدا اعلام کنند در شرایطی که بازار روند نزولی را طی می‌کرد این دست اخبار نه‌تنها کمکی به ایجاد آرامش در بازار خودرو نمی‌کند بلکه آرامش موجود را نیز از بین می‌برد. بازار خودرو بعد از این خبر و رشد قیمتی که متناسب با آن اتفاق افتاد به فاصله دو روز به روال سابق خود برگشت و باز‌هم شاهد رکود در بازار بودیم. در این مقطع تلاش برخی از دلالان و واسطه‌ها برای ایجاد موج در بازار و موج‌سواری روی مصوبه جدید شورای‌رقابت آن‌طور که دلخواه آنها بود پیش‌نرفت و بازار بعد از چند روز رشد قیمت بار دیگر به ثبات رسید.

اواخر دی‌ماه در شرایطی که بازار خودرو خود را برای ورود به بهمن آماده می‌کرد و فعالان این بازار امیدوار بودند تا با توجه به نزدیکی به پایان سال با اهرم تقاضای جدید که معمولا در سنوات گذشته در این بازه زمانی به بازار ورود می‌کند، رکودی که در بازار خیمه زده، بشکند اما تمام امیدهای فعالان بازار زیر ریزش سنگین نرخ ارز دفن شد.در چند روز پایانی دی‌ماه بیشترین افت نرخ ارز ثبت شد و همین اتفاق سومین مقطع اثر‌گذار روی قیمت خودرو در نخستین ماه از فصل زمستان را رقم زد.

بعد از بازگشت تحریم‌های اقتصادی از مرداد‌۹۷ و نوسانی‌شدن بازارهای مختلف، نرخ ارز به نوعی تبدیل به قطب نمای سایر بازارها از جمله بازار خودرو شد. فعالان بازار خودرو طی ۵/ ۲ سال که از تحریم‌ها گذشت همواره چشم به نوسان بازار ارز دوختند و قیمت‌های اعلامی خود را با توجه به نوسانات نرخ ارز تنظیم می‌کردند.بنابراین مشخص بود همان‌طور که روند صعودی نرخ ارز روی قیمت خودرو اثرگذار است و نمودار آن را صعودی می‌کند چنانچه نرخ ارز در مسیر کاهشی قرار بگیرد به نوعی بازار خودرو را نیز با خود به زیر خواهد کشید و نمودار قیمت‌ها در این بازار کاهشی خواهد شد.روند کاهش قیمت خودرو که در دی‌ماه به دنبال ریزش نرخ ارز اتفاق افتاد همچنان در بهمن ماه نیز با اثر کمتر احساس می‌شود، فعالان بازار می‌گویند افت دوباره نرخ ارز و قرار گرفتن آن در محدوده ۲۰ هزار تومان می‌تواند شوک کاهشی دیگر به بازار خودرو وارد کند و قیمت‌ها بار دیگر در مسیر کاهشی قرار گیرند.