به گزارش ایسنا، روز ۱۵ آبان ۱۳۶۱ بخش دیگری از عملیات «محرم» باهدف تأمین جاده مرزی عراق در غرب حمرین، راندن نیروهای ارتش عراق به دشت باز و ایجاد یک خط پدافندی مطمئن آغاز شد، باسرعت عمل گردان‌ها با موفقیت ادامه یافت.
گزارش اجمالی عملکرد یگان‌ها به ترتیب از شمال منطقه عملیاتی به سمت جنوب، به شرح زیر است:
تیپ ۸ نجف تا ساعت ۱:۱۵ صبح، خود را به بخشی از جاده آسفالت زبیدات - شرهانی رساند و یکی از ارتفاعات مهم جنوب حمرین را تصرف و تا ۳ کیلومتری شهرک طیب عراق پیشروی کرد.
تیپ ۲۵ کربلا نیز با حضور روی بخشی از جاده آسفالت زبیدات - شرهانی، بخش عمده‌ای ازنیروهای دشمن را منهدم کرد و با تأمین جاده در ساعت ۳۵ دقیقه بامداد، به همه اهداف خود دست‌یافت و مشغول تحکیم مواضع شد.
تلاش بعثی‌ها برای فرار از محاصره
پیشروی و نفوذ سریع نیروهای قائم ۲ و تیپ ۲۵ کربلا به عمق منطقه که مانع واکنش به‌موقع نیروهای عراقی شد، شرایط را به گونه ای فراهم آورد که یک گردان تانک از نیروهای عراقی در محاصره قرار گرفت.
سپاه نیروهای قائم ۴ (تیپ ۱۴ امام حسین (ع) و تیپ ۸۴ خرم‌آباد ارتش) نیز با اجرای حرکت مشابهی در ساعت ۲ بامداد، موفق به دور زدن نیروهای عراقی و به دام انداختن یک گردان از نیروهای دشمن شد.
بدین ترتیب، نفوذ سریع نیروهای خودی موجب برهم خوردن سازمان و فرماندهی نیروهای عراقی شد. طوری که فرماندهان عراقی در کنترل نیروهای خود دچار مشکل شده و درحالی‌که بسیار مضطرب بودند، از سربازان می‌خواستند مقاومت کنند و به آنان وعده‌های ترفیع و مرخصی می‌دادند و هم‌زمان، از فرماندهان مافوق خود درخواست کمک می‌کردند. در این شرایط، آشفتگی نیروهای عراقی موجب شد که اکثر تانک‌ها و نیروها مبادرت به فرار و عقب‌نشینی کنند.
چنین وضعیتی سبب شد که فرمانده ارشد نیروهای عراقی در منطقه، برای حفظ نیروهای خود دستور دهد: «اگر آتش ایرانی‌ها زیاد بود و نتوانستید مقاومت کنید، باهم عقب بروید؛ به‌شرط اینکه نیروهای ایرانی شما را دنبال نکنند.»
بااین‌حال، در محاصره قرار گرفتن چند گردان زرهی و مکانیزه دشمن، امکان عقب‌نشینی آنان را غیرممکن کرده بود؛ بنابراین، یکی از فرماندهان این یگان‌ها، از فرمانده رده‌های بالاتر درخواست کرد تا تعدادی بالگرد برای خارج شدن از محاصره به منطقه اعزام کنند و تأکید کرد چنانچه این اقدام انجام نشود، همگی به اسارت درخواهند آمد. در مجموع تلاش نیروهای عراقی برای رهایی از محاصره بی‌ثمر ماند.
نیروهای قرارگاه قائم ۳ نیز موفق شدند تا ساعت ۲:۳۰ صبح، همه اهداف خود را تصرف کنند. پس‌ازآن، توجه عمده فرماندهان خودی معطوف به الحاق بین یگان‌ها و ایجاد یک خط منسجم پدافندی برای مقابله با پاتک احتمالی نیروهای دشمن در ساعت‌های بعدی شد.
همچنین در محاصره قرار گرفتن بخشی از استعداد زرهی و مکانیزه دشمن، فرصت مناسبی را برای شکار آن‌ها فراهم کرد و گروه‌های شکار تانک در ساعت‌های اولیه، بسیاری از تانک‌ها و نفربرهای عراقی را منهدم کردند و تا صبح، بین بخشی از نیروها الحاق برقرار شد.
با روشن شدن هوا، یگان‌های ارتش عراق با آرایش دادن حدود ۱۰۰ تانک در مقابل نیروهای خودی، آماده یک پاتک قوی شدند که بلافاصله با درخواست کمک نیروهای در خط و دستور فرماندهی قرارگاه مرکزی عملیات، آتش توپخانه و کاتیوشا به‌طور متمرکز روی تانک‌های عراقی اجرا شد و اعزام یک گروه پشتیبانی آتش نزدیک هوایی از هوانیروز موجب شد تا بخشی از تانک‌ها و نفربرهای عراق منهدم و دشمن مجبور به متوقف کردن تلاش خود برای اجرای پاتک شود.
اقدام عراق به تحکیم مواضع در خاک خود و قبول شکست
علاوه بر این، یگان‌های ارتش عراق در برخی از قسمت‌های منطقه ناگزیر شدند، بخشی از واحدهای توپخانه خود را که از هجوم نیروهای خودی مصون مانده بود، چندین کیلومتر در عمق خاک خود به عقب ببرند.
در واقع ارتش عراق پس از بی‌نتیجه ماندن تلاش‌هایش، به‌تدریج آتش را تا حدود نصف کاهش داد و با واردکردن نیرو به جبهه میانی و تجدید سازمان یگان‌های منطقه بافاصله‌ای حدود ۲ تا ۳ کیلومتر از نیروهای خودی، اقدام به تحکیم مواضع خود کرد.
در واقع این اقدام عراق، تن دادن به نتیجه عملیات محسوب می‌شد. در این فاصله، نیروهای خودی نیز اقدام به تقویت و تحکیم خطوط دفاعی خود کردند.
در پی عملیات محرم، صدام رئیس‌جمهور عراق، تعدادی از افسران، فرماندهان و مسئولان عراق را تنبیه و عده‌ای دیگر را به اعدام محکوم کرد.
دستاوردهای کلی عملیات محرم
در این عملیات رزمندگان خودی در سه مرحله موفق شدند؛ ارتفاعات ۴۰۰ و ۲۹۸، حوزه نفتی بیات، نهر عنبر، پل و پاسگاه چم سری و موسیان را آزاد کنند.
علاوه بر این، جاده عین خوش- دهلران نیز از دید و تیر دشمن خارج شد و در مقابل شهرک طیب عراق در دید و تیررس خودی درآمد.
همچنین در این عملیات، رژیم بعثی متحمل ۶۰۰۰ کشته و مجروح شد و ۲۳۵۰ نفر از نیروهای آن به اسارت درآمدند.
وسعت مناطق آزاد شده و تصرف شده در این عملیات موفقیت آمیز؛ ۵۰۰ کیلومتر مربع بود.
منابع:
۱- لطف‌الله زادگان، علیرضا، عملیات محرم: روزشمار جنگ ایران و عراق (کتاب بیست و دوم)، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول ۱۳۹۳، صفحات ۳۰۷، ۳۰۸، ۳۰۹، ۳۷۶، ۳۷۷، ۳۸۷
۲-جمعی از نویسندگان، اطلس جنگ ایران و عراق، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ چهارم ۱۳۹۹، صفحه ۶۹
انتهای پیام
