روزنامه خراسان در گفتگو با دو کارشناس دلایل احتمالی این موضوع را بررسی کرد: «ماجرای سرعت و کیفیت اینترنت، همچنان سوژه داغ مردم در فضای مجازی و حقیقی است و پس از انتقادهای گسترده از افزایش قیمت و حذف بسته‌های پرمخاطب، مدتی است کاربران از اینکه خیلی زودتر از همیشه پیامک «بسته شما رو به اتمام است» را دریافت می‌کنند، متعجب و بهت‌زده‌اند. اگر چه بررسی دقیق این موضوع و اثبات برخی تغییرات در شبکه به این سادگی‌ها امکانپذیر نیست و نیاز به مطالعه دوره‌ای دقیق و دسترسی به برخی منابع اطلاعاتی رسمی دارد اما از نگاه آماری با توجه به فراگیری این گلایه بین کاربران می‌توان تا حدودی به آن حساس شد.
بسته‌هایی که زود تمام می‌شود
این هم چند نمونه از نظرات کاربران:
* داخل بسته اینترنتی هواست که این قدر زود تمام می‌شه!
* باید بسته ۴ماهه اینترنت را هر ماه سه مرتبه بخری چون مثل حقوق کارمندی زود تمام می‌شود!
* به تازگی حجم بسته‌های اینترنت خیلی زود تمام می‌شه، بسته اسمش ۵ گیگ هست اما انگار ۵۰۰ مگ هست!
* شما هم بسته‌هایی که قبلا می‌گرفتید به‌تازگی خیلی زود تمام می‌شه؟ من حجم مصرفم ۳ برابر شده یعنی بسته‌ای که قبلا یک‌ماهه استفاده می‌کردم الان ۱۰ روزه تمام می‌شه.
یک فرضیه نگران‌کننده
«محمد مظفری»، کارشناس فناوری اطلاعات در گفتگو با خراسان فرضی‌های نگران‌کننده را علت بروز این مشکل مطرح می‌کند و مدعی است: «با توجه به گزارش‌هایی که در ماه‌های گذشته داشتیم و رفتاری که نسبت به اینستاگرام صورت گرفت، به نظر می‌رسد کاهش پهنای باند برخی شبکه‌ها و سرویس‌ها از جمله اینستاگرام تاثیر مستقیم روی افزایش مصرف اینترنت کاربران داشته که البته این یک فرضیه است و اثبات آن هم بسیار سخت است.»
او می‌افزاید: «طبق بررسی‌هایی که انجام شده، در هفته‌های اخیر به دلیل کاهش پهنای باند اینستاگرام طبیعتا سرعت و کیفیت دسترسی کاربران به محتوای مد نظرشان کاهش یافته و عددی که ما به دست آوردیم این است که کاهش پهنای باند ۳۰ درصد بر کیفیت دسترسی تاثیر داشته و آن را کاهش داده است.»
مظفری می‌گوید: «معنای این آمار این است که ۳۰ درصد درخواست‌های کاربران اینستاگرام بدون پاسخ بوده و به اصطلاح نیاز به رفرش‌کردن مجدد صفحه پیدا کرده‌اند که طبیعتا این کار باعث افزایش مصرف اینترنت و زودتر تمام‌شدن بسته‌های اینترنتی هم می‌شود.»
سیاست‌های اشتباه و غیر شفاف
مهندس «حسین درواری»، یکی دیگر از کارشناسان فناوری اطلاعات، هم تحلیل خود را درباره چرایی بروز این مشکلات در کشور ارائه می‌کند و به خراسان می‌گوید: «اعمال سیاست‌های اشتباه و غیر شفاف در اینترنت کاربران مانند کاهش پهنای باند اینستاگرام، ایجاد اختلالات احتمالا عمدی، قطعی‌های مکرر و کیفیت پایین سرویس‌ها به دلیل انحصار مخابرات و همچنین نبود تجهیزات برای افزایش کیفیت شبکه باعث شده کاربران بارها برای دسترسی به یک محتوا تلاش کنند و حجم اینترنت‌شان هم چندباره مصرف شود.»
خداحافظی جهان با محدودیت‌های حجمی
درواری تحلیلی هم درباره وضعیت ارائه سرویس‌های اینترنت و پهنای باند در دیگر کشورها ارائه داده و اظهار می‌کند: «وضعیت اینترنت مثل ۱۰ سال قبل نیست و هیچ سرویس ترانزیت جهانی به صورت حجمی سرویس نمی‌دهد بلکه زیرساخت سرویس را به صورت پهنای باند خریداری می‌کند.»
تماشای فول‌اچ‌دی بدون محدودیت
او ادامه می‌دهد: «در جهان معمولا از اینترنت همراه برای دسترسی‌های سریع و ضروری استفاده می‌شود و به همین دلیل ممکن است محدودیتی در میزان حداکثر مصرف آن اعمال شود که البته این حجم هم بسیار قابل توجه است و به عنوان مثال بعضی سرویس‌دهنده‌ها در روسیه سقف مصرف اینترنت همراه در هر ماه را ۵۰۰گیگابایت در نظر می‌گیرند.»
او می‌افزاید: «اما در سرویس‌های ثابت همین محدودیت هم وجود ندارد و حتی اگر کاربری در طول ماه به صورت full HD تلویزیون را روی بستر اینترنت تماشا کند، هیچ محدودیتی روی سرویس او اعمال نخواهد شد.»
طعم شیرین فناوری یا کام تلخ کاربران؟
حالا در روزهایی که وزارت ارتباطات گزارش عملکرد یک‌ساله خود را با عنوان «طعم شیرین فناوری» منتشر می‌کند، نگاهی به نظرات کاربران و تحلیل‌های رسانه‌های مختلف نشان می‌دهد که این فناوری چندان هم به کام آنها شیرین نبوده است. روزنامه «دنیای اقتصاد» هم دیروز گزارشی جامع در این باره منتشر کرد و نوشت: «سیاست‌هایی که وزارت ارتباطات در این ماه‌ها بر فضای مجازی و اینترنت کشور اعمال کرد، تنها کام کاربران را تلخ کرده است.»
صدرنشینی اینستاگرام در سهم اختلالات
این روزنامه به مصداق‌هایی همچون «اینترنت گران و بی‌کیفیت» و «مانع‌سازی در مسیر کسب‌وکارهای مجازی» هم اشاره کرد و نوشت: «حجم مبادلات مالی ایرانیان بر بستر اینستاگرام در سال ۱۴۰۰ بین ۱۸ تا ۳۲ هزار میلیارد تومان برآورد شده، بیش از ۴۱۵ هزار فروشگاه در اینستاگرام فعال‌اند و عموما هر یک از این فروشگاه‌ها منبع ارتزاق یک تا چند دَه خانواده هستند. همچنین طبق گزارش مرکز آمار، ۸۳ درصد درآمدهای فعال در حوزه تجارت الکترونیک کشور، به شبکه اجتماعی اینستاگرام وابسته است. با این حال گزارش شرکت «ابرآروان» از وضعیت اینترنت کشور نشان می‌دهد اینستاگرام پراختلال‌ترین اپلیکیشن ایران در سال ۱۴۰۰ بوده و ۶۷ درصد اختلالاتی که در سایت‌های پایش‌شده توسط ابرآروان به ثبت رسیده، مربوط به اینستاگرام بوده است.»
وزیر: اینترنت باکیفیت حق مردم است
البته عیسی زارع‌پور طی یک سال گذشته بارها بر تلاش برای توسعه شبکه اینترنت کشور تاکید کرده و وعده‌هایی هم داده است؛ از جمله پوشش ۹۵ درصدی اینترنت روستاها تا پایان سال ۱۴۰۱ و واگذاری ۲۰ میلیون پورت فیبر نوری تا پایان ۱۴۰۴. وزیر ارتباطات دو روز قبل هم با ارائه گزارشی از روند پیشرفت طرح توسعه فیبر نوری، در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «همان طور که بارها عرض کرده‌ام، اینترنت پرسرعت و با کیفیت حق مردم است و همکاران من در وزارت ارتباطات به صورت شبانه‌روزی در تلاش برای برآورده‌کردن این حق هستند.»
پاسخ‌ها و درخواست‌های دنبال‌کنندگان وزیر
غیر از واکنش‌های گسترده مخاطبان زیر پست‌های قبلی وزیر ارتباطات، پست آخر او هم تا ساعت ۱۷ دیروز بیش از ۵۰۰ کامنت داشت که طبیعتا یک جامعه آماری خوب برای تحلیل نظرات کاربران درباره عملکرد وزارتخانه تحت مدیریت زارع‌پور است. مشاهده و تحلیل این کامنت‌ها برای همه همکاران و دوستان آقای وزیر امکانپذیر است و هر ناظر بی‌طرفی هم می‌تواند بالابودن میزان نقدها و گلایه‌هایی از این قبیل را تایید کند:
* یک سال است وزیر هستید. ما رشدی که ندیدیم هیچ، الان بدتر هم شده و اینستاگرام به‌سختی باز می‌شود.
* اینترنت پرسرعتی که با آن نشود با دنیا ارتباط برقرار کرد، به چه دردی می‌خورد؟
* اینستاگرام و تلگرام را درست کنید، کسب‌وکار ما در این پلتفرم‌هاست. این قدر چوب لای چرخ ما نگذارید.
* وقتی پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌های جهانی را فیلتر یا محدود کردید، فیبر نوری به چه دردی می‌خورد؟
با این حال تعداد اندکی از کاربران هم درخواست‌هایشان را با زبانی نرم‌تر و امیدوارانه مطرح کردند. همچون این کاربر که برای وزیر ارتباطات نوشت: «حرف‌های شما را قبول می‌کنیم و منتظریم اتفاق خوبی که می گویید بیفتد اما اکنون این اتفاق نیفتاده و حدود پنج روز است که ما مشکل آپلود داریم. امیدوارم حرف‌هایی که می‌زنید به واقعیت تبدیل شود تا به هیچ کسب‌وکاری لطمه وارد نشود.»
