خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها، حسن عابدینی: پروژه شتابگر ملی که از آن به عنوان «چشمه نور» یاد می‌شود بی شک مهم‌ترین پروژه علمی کشور و یکی از مهم‌ترین پروژه‌های علمی منطقه محسوب می‌شود که از سال ۸۸ ساخت آن در شهر قزوین آغاز شده است.
با ساخت این آزمایشگاه عظیم شاهد راه اندازی مجتمع بزرگی از شتابگرهای پیچیده، ابزارهای تجربی و آزمایشگاه‌های متنوع در استان قزوین خواهیم بود که می‌تواند زمینه حرکت بر لبه دانش و تحقق نقشه علمی و مهندسی کشور را فراهم کند.
این طرح ملی که در اراضی شمال دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین در منطقه باراجین در حال ساخت و تکمیل است اولین مرکز تسهیل بخشی آزمایشگاهی در مقیاس بزرگ است که می‌تواند زمینه مطالعات علمی هزاران پژوهشگر و محقق و همچنین صدها دانشمند بزرگ را فراهم کند.
هدف اصلی این طرح ملی، ایجاد اولین آزمایشگاه مقیاس بزرگ برای انجام تحقیقات نانو فناوری و مطالعات بین رشته‌ای در ایران و رفع نیازهای فنی و تخصصی دانشمندان و محققان کشور است.
تبدیل ایران به قدرت علمی منطقه
با تکمیل، راه اندازی و اجرای این پروژه عظیم ضمن اثبات قدرت علمی ایران در منطقه و جهان زمینه ارائه و صدور خدمات پژوهشی و تجربی به سایر کشورهای منطقه و محققان و دانشمندان آن‌ها، دستیابی به فناوری طراحی و ساخت شتابگر سنکروترون نسل سوم و ایجاد توانایی در توسعه آن تا رسیدن به مرزهای دانش و فناوری در این رشته از علوم از طریق استفاده حداکثری از نیروهای متخصص داخلی، دستیابی به دانش طراحی و ساخت تجهیزات و قطعات شتابگر شامل دینامیک باریکه فراهم می‌شود.
متأسفانه در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به واسطه برخی نگاه‌های سیاسی معطوف به برجام روند اجرای پروژه کُند و یا در برخی مقاطع متوقف شد اما با حضور دولت سیزدهم این پروژه دوباره در دستور کار قرار گرفت و حتی ردیف‌های اعتباری نیز برای آن در نظر گرفته شد.
محمدحسین بهشتی معاون نوآوری و تجاری سازی فناوری معاونت علمی و فناوری در اسفندماه سال گذشته در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: این پروژه جز طرح‌هایی است که معاونت علمی و فناوری از آن حمایت خواهد کرد و تکمیل این پروژه حدود ۵ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد.
وی با بیان اینکه تأمین این بودجه برای پروژه از سوی دولت امکان پذیر نیست، عنوان کرد: رئیس جمهور تأمین بودجه این طرح را به سازمان برنامه و بودجه ارجاع داده است که سالیانه ۵۰۰ میلیارد تومان پروژه صرف پروژه کند و اگر این بودجه تأمین شود، پروژه طی ۸ سال به پایان می‌رسد.
مصوبه سفر ریاست جمهوری برای تزریق اعتبار
با آغاز سال ۱۴۰۱ انتظار می‌رفت در سفر ریاست جمهور به استان قزوین اعتبار ویژه ای برای تکمیل این طرح تخصیص یابد اما به یکباره و بر خلاف وعده معاون نوآوری و تجاری سازی فناوری معاونت علمی و فناوری در سفر ریاست جمهوری به استان قزوین مقرر شد برای حمایت از طرح شتابگر ملی مبلغ ۲۵۰ میلیارد تومان از سوی سازمان برنامه و بودجه تخصیص پیدا کند.
این در حالی است که بنا به برخی اخبار این مصوبه نیز هنوز تخصیص نیافته است.
محمد جواد لاریجانی رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه فاز اول این پروژه شامل طراحی کلی، مفهومی و زیرساختی به انجام رسیده اظهار کرد: فاز دوم پروژه شتابگر ملی نیز که شامل تشکیل واحدهای تحقیق و توسعه بوده در چهار - پنج حوزه انجام شده است.
شتابگر ملی پروژه‌ای صد در صد ایرانی
وی با تاکید بر اینکه همه قطعات این اَبَر پروژه علمی در داخل ساخته خواهد شد، اظهار کرد: معاونت علمی و فناوری قراردادی با اسپانیا و وزارت علوم قراردادی با ایتالیا برای این پروژه منعقد کرده‌اند و امیدواریم با راه اندازی این شتابگر چندین هزار دانشمند بتوانند از آن استفاده کنند.
با پیگیری‌های ویژه ای که توسط مجمع نمایندگان و مسئولین استان صورت گرفته ۲۵۰ میلیارد تومان در سفر ریاست جمهوری به آن اختصاص داد شد اما تا به امروز این رقم تخصیص نیافته است. رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در خصوص اعتبارت این پروژه گفت: البته که اعتبارات این پروژه متفاوت است اما از ابتدا تا پایان پروژه تقریباً ۳۰۰ میلیون دلار هزینه دارد.
وی با اشاره به ویژگی این پروژه گفت: شتابگر ملی کاربردهای متعددی در پزشکی، پرتودرمانی، علم فیزیک، الکترونیک و… دارد که به هرکدام از این کاربردها یک باریکه اختصاص پیدا می‌کند.
اعتبارات ساخت شتابگر را شتاب می‌دهد
محمدمهدی اعلایی استاندار قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به وضعیت این پروژه اظهار کرد: در استان قزوین آمادگی داریم با تمام توان برای تکمیل پروژه حرکت کنیم.
وی افزود: استقرار مجموعه چشمه نور در استان قزوین بدون شک زمینه توجه دانشمندان و پژوهشگران ملی و بین‌المللی را به ظرفیت‌های استان قزوین فراهم کند.
استاندار قزوین عنوان کرد: تلاش برای تأمین اعتبارات این پروژه در دستور کار است و امیدواریم با تخصیص منابع مناسب و کافی، فعالیت این مجموعه با سرعت بیشتری دنبال شود و تکمیل آن شتاب گیرد.
فاطمه محمدبیگی نماینده مردم قزوین، البرز و آبیک در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به پیگیری‌های صورت گرفته در رابطه با این پروژه بزرگ اظهار کرد: متأسفانه تقریباً در طی ۱۰ سال گذشته و بیشتر در دولت یازدهم و دوازدهم این پروژه بزرگ علمی مورد بی مهری قرار گرفت و باعث شد پروژه در زمان خود شکوفا نشود.
وی با بیان اینکه شتابگر علمی پروژه بسیار بزرگی است افزود: چشمه نور مهم‌ترین پروژه علمی و فناوری کشور است و هزینه زیادی هم دارد اما بودجه کافی هم به آن تخصیص نیافته است.
عدم تخصیص اندک اعتبارات مصوب شده برای پروژه
نماینده مردم قزوین، البرز و آبیک تصریح کرد: امسال با پیگیری‌های ویژه ای که توسط مجمع نمایندگان و مسئولین استان صورت گرفته ۲۵۰ میلیارد تومان در سفر ریاست جمهوری به آن اختصاص داد شد اما تا به امروز این رقم تخصیص نیافته است.
وی با بیان اینکه فاز اول پروژه شامل انتقال تجهیزات آزمایشگاهی به محل چشمه نور در حال انجام شدن است، عنوان کرد: ساختمان آزمایشگاه احداث شده و تجهیزات آزمایشگاهی آنکه به دست دانشمندان ایرانی آماده شده منتظر انتقال به محل پروژه است.
معاونت علمی و فناوری قراردادی با اسپانیا و وزارت علوم قراردادی با ایتالیا برای این پروژه منعقد کرده‌اند و امیدواریم با راه اندازی این شتابگر چندین هزار دانشمند بتوانند از آن استفاده کنند
محمدبیگی گفت: با توجه به اینکه تاکید مسئولین پروژه بر ساخت داخلی تجهیزات است باید بپذیریم که ساخت آن زمان‌بر است اما بخش عمده‌ای از این تجهیزات ساخته شده است.
وی ادامه داد: تکمیل ساختمان فنی پروژه چشمه نور نیازمند تزریق بودجه عمرانی است و امیدواریم با تزریق اعتبار شاهد ساخت این پروژه در محل اصلی خود باشیم.
تکمیل چشمه نور نیازمند تزریق سالانه ۱۵۰۰ میلیارد تومان
نماینده مردم قزوین، البرز و آبیک با بیان اینکه راه اندازی این پروژه خدمات زیادی به پیشرفت علم و تکنولوژی محسوب می‌شود، ادامه داد: شتابگر ملی می‌تواند پذیرای دو هزار پژوهشگر و ۲۰۰ دانشمند از رشته‌های مختلف باشد.
وی با بیان اینکه تکمیل کامل پروژه بیش از ۱۰ هزار میلیارد اعتبار نیاز دارد، ادامه داد: باید برای تکمیل این پروژه کلیدی که می‌تواند بخش عمده‌ای از امنیت غذایی و پزشکی کشور را تأمین کند و به قطب علمی منطقه تبدیل شود نیازمند سالانه ۱۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار هستیم.
به گزارش مهر، با تغیر دولت و استقرار دولت سیزدهم شاهد نگاه مثبت دولت به این اَبَر پروژه علمی بوده‌ایم و این امید وجود دارد که روند پروژه به دور از نگاه سیاسی حاکم بر دولت قبل و رو به جلو باشد.
اهمیت این پروژه به قدری است که اگر در سال‌های گذشته ساخت این پروژه مورد توجه قرار می‌گرفت شاهد تسهیل در تولید واکسن کرونا بودیم.
نقش بی بدیل این اَبَر پروژه علمی در امنیت غذایی و دارویی کشور لزوم ساخت این پروژه را افزایش می‌دهد و این امید وجود دارد که در دولت جدید شاهد تسریع در ساخت این پروژه به میزبانی استان قزوین باشیم.
