به گزارش ایرنا، این روزها در هفته کتاب و کتابخوانی قرار داریم (۲۱ تا ۲۷ آبان) که در آن برنامه های مختلف و متنوعی به این مناسبت در سراسر کشور در حال برگزاری است، برنامه هایی که هرچند اندک اما می تواند در ارتقای فرهنگ کتابخوانی و مطالعه تاثیر داشته باشد، با این حال این روزها چالش های زیادی پیش روی توسعه این فرهنگ وجود دارد، بسیاری از شهروندان ترجیح می دهند جای مطالعه سراغ گردش در فضای مجازی، تماشای تلویزیون و یا کارهای دیگر بروند.
در کتار این مسایل باید گرانی و افزایش قیمت کتاب را نیز در کاهش مطالعه و کتابخوانی دخیل بدانیم.
نباید فراموش کرد یکی از مهم‌ترین شاخص های توسعه فرهنگی در هر جامعه، وجود کتابخانه‌های غنی و متعدد و سرانه بالای مطالعه است و ارتقای شاخص‌های کتابخوانی، تأثیر انکارناپذیری بر تقویت فرهنگ ایرانی و اسلامی و کاهش آسیب‌های اجتماعی جامعه دارد.
به گفته مسوولان فرهنگی، امروزه کتابخانه‌های عمومی از کارکرد گذشته خود که صرفاً قرض دادن کتب به مراجعه‌کنندگان بود، فاصله گرفته‌اند و تلاش دارند تا با ایجاد بسترهای جدید بر تأثیرگذاری خود به عنوان یکی از مؤلفه‌ها و ابزارهای اصلی در توسعه فرهنگی بیفزایند.
به گفته کارشناسان، افزایش قیمت کتاب و کاغذ، بی تفاوتی به فعالان عرصه فرهنگی و دغدغه‌های روزمره عموم از جمله چالش‌های فاصله گرفتن از کتاب و کتابخوانی در جامعه است و برای تقویت فرهنگ کتابخوانی به سرمایه‌گذاری دولتی و همچنان حمایت از سرمایه‌گذاری‌های خصوصی در زمینه چاپ و نشر کتاب نیاز داریم.
همچنین باید اذعان کرد یکی از دلایلی پایین بودن مطالعه در کشور ما عادت نداشتن مطالعه از دوران کودکی است و برای حل این مشکل باید فرزندان را از سنین پایین با فرهنگ مطالعه آشنا کرد.
نقش کتابخانه های عمومی را نباید در ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی بی تاثیر بدانیم.
استان قزوین با جمعیت بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفری دارای ۵۸ باب کتابخانه عمومی است که این تعداد، تنها یک سوم نیاز مردم را تأمین می‌کند.
نمی‌توان تنها با شعار به گسترش و توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی دست یافت
یک استاد دانشگاه و کارشناس فرهنگی در قزوین پیرامون کتاب و کتابخوانی و راه های ترویج آن در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: صرفاً با شعار دادن نمی‌توان به گسترش و توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی رسید بلکه باید زیر ساخت‌های توسعه‌ای در جامعه را در این خصوص فراهم کرد.
مریم شریفی زاده افزود: رشد علمی و توسعه متوازن هر ملتی در گرو ترویج و گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی بوده و به همین جهت چراغ این موضوع تحت هر شرایطی نباید در جامعه خاموش شود.
وی اظهار داشت: حذف کتاب از سبد خانواده پیامدهای سنگینی مانند افزایش آسیب‌های اجتماعی را در پی دارد در صورتی که می‌توان با ترویج مطالعه کتاب خیلی از معضلات را کنترل کرد و مانع به وجود آمدن هزینه‌های سنگین‌تر شد.
شریفی زاده با اشاره به اینکه متاسفانه یک سری وسایل سرگرم کننده جای کتاب را گرفته است، تصریح کرد: دنیای مجازی، اینترنت، ماهواره و تلویزیون جای کتاب را گرفته است و متاسفانه ما دیگر فرصت نمی‌کنیم به سراغ کتاب برویم، در حالی که ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی با توجه به نقش آن در رشد فکری شهروندان از نیازهای مهم جامعه امروز است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در گذشته وجود فضایی به عنوان فضای مطالعه سبب می‌شد مردم به دلایل مختلف به طور مثال تفریح و سرگرمی این فضا را به مطالعه اختصاص دهند؛ در حال حاضر این فضا وجود دارد اما تکنولوژی راه‌های جدیدی را ایجاد کرده و مانع مطالعه می‌شود.
وی تاکید کرد: بدون تردید نقش مطالعه و کتابخوانی در رشد ذهنی، اجتماعی و احساسی کودکان اثبات شده و تأثیر کتاب، به‌ویژه بر رشد و توانایی‌های زبانی و خلاقیت کودکان را نباید نادیده گرفت.
شریفی زاده افزود: کتاب خوانی بستری است که فرزندان می‌توانند مهارت‌های اجتماعی را کسب کنند و تعامل و گفت وگو با دیگران و خوب گوش دادن را تمرین کنند، همچنین کتاب خوانی، مجموعه لغات کودکان را پربار کرده و آنان را برای خواندن و نوشتن آماده‌تر می‌سازد.
این کارشناس فرهنگی ادامه داد: پدر و مادر، به عنوان اولین معلم فرزندان می‌توانند شوق و انگیزه مطالعه را در آنها تقویت کنند و برای کودکان خود با شیوه‌های جذاب کتاب را بلند خوانی و بازخوانی کنید تا درآن میل و شوق به خواندن ترغیب شود ولذت درک آن را از طریق تصاویرذهنی که شما از لحن ونوع خواندن انتقال می‌دهید را حس کنند.
شریفی زاده افزود: والدین همواره به عنوان الگوهای رفتاری نقش بسزایی در تربیت روانی، فکری و اجتماعی شدن فرزندان خود دارند و بدون شک، بهترین و آسان ترین راه ترویج فرهنگ مطالعه از خانواده آغاز می‌شود.
وی با بیان اینکه نسل گذشته خیلی بیشتر درگیر کتاب و کتابخوانی بوده است، عنوان کرد: متاسفانه نسل جدید تنها به کتاب‌های درسی اکتفا می‌کنند، باید تلاش کنیم فضای مطالعه باید به شکل و هویت اصلی خود برگردد.
این استاد دانشگاه یادآور شد: موضوعی که نمی‌توان نادیده گرفت بحث اقتصادی خانواده‌ها است بنابراین دولت باید تدابیری بیاندشید تا خانواده ها و افراد با کم ترین هزینه بتوانند کتاب های مورد نظر خود را تهیه کنند.
عادت به مطالعه باید از سنین کودکی موردتوجه قرار گیرد
مدیرکل امور کتابخانه‌های عمومی استان قزوین نیز با تاکید براینکه عادت به مطالعه و کتابخوانی باید از سنین کودکی مورد توجه قرار گیرد، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: از این دوران است که افراد عادت به مطالعه می‌کنند.
فاطمه محمدبیگی با اشاره به اینکه خانواده نقش اساسی در ترویج فرهنگ کتابخوانی دارد، افزود: کتابخوانی و ایجاد انگیزه مطالعه از روزهای کودکی و در محیط خانه و خانواده شروع می‌شود و مادران در تربیت فرزندان دانا و توانا نقش بسزایی دارند.
وی با بیان اینکه سرانه مطالعه در قزوین بالاتر از میانگین کشوری است، اظهار داشت: ارتقای فرهنگ کتابخوانی در جامعه بدون تردید موجب بالا بردن سطح آگاهی جامعه و به دنبال آن توسعه فرهنگی خواهد شد.
محمدبیگی ادامه داد: ترویج فرهنگ کتابخوانی و مطالعه یک مساله چند وجهی است که شامل سطوح خرد و کلان می‌شود، از این رو کتابخانه‌های عمومی به عنوان یکی از مراکز تسهیل کننده در این حوزه نقشی بسزایی در ترویج کتابخوانی ایفا می‌کنند.
این مسوول اضافه کرد: کتابخانه‌های عمومی در پیشرفت و توسعه فرهنگی جامعه نقش بسزایی دارند و با حمایت از طرح‌ها و برنامه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی باید در جهت افزایش میزان مطالعه، کتابخوانی و ارتقای مسائل فرهنگی جامعه تلاش کرد.
کتاب را باید در سبد فرهنگی خانوارها قرار داد
محمدبیگی با بیان اینکه کتاب باید در سبد فرهنگی جامعه قرار گیرد، تاکید کرد: پدران و مادران باید عادت کتابخوانی را در فرزندان خود بوجود بیاورند و در راستای راغب کردن کودکان به مطالعه، کتابداران کتابخانه‌های عمومی از هیچ کوششی دریغ نخواهند کرد
وی تصریح کرد: نهاد کتابخانه‌های عمومی تلاش کرده تا کتابخانه‌ها را از یک مکان صرفاً دریافت کتاب و سالن مطالعه خارج کرده و به عناصر تاثیرگذار فرهنگی در هر منطقه تبدیل کند.
به گفته وی، هفته کتاب را فرصتی برای یادآوری اهمیت مطالعه و کتابخوانی و توجه بیشتر مسوولان به ترویج کتابخوانی دانست، افزود: ترویج فرهنگ کتابخوانی در جامعه، نیازمند مشارکت همه اقشار به خصوص متولیان امور فرهنگی است.
محمدبیگی گفت: کتابخوانی و ایجاد انگیزه مطالعه از روزهای کودکی و در محیط خانه و خانواده شروع می‌شود و تا آخرین مراحل و عالی‌ترین تحصیلات دانشگاهی ادامه پیدا می‌کند.
وی یادآور شد: اگر بتوانیم مطالعه را در دانش‌آموزان به صورت یک عادت در آوریم، ارتباط آنها با جهان دانش و آگاهی بیشتر کنیم در آینده بدون هیچ زحمت می‌تواند درک و اندیشه خود را نسبت به جهان هستی رشد و تعالی ببخشند.
وی یاد آور شد: به گفته رهبر معظم انقلاب برای نهادینه سازی کتابخوانی این مهم باید به عنوان یک سیره و سنت بین مردم ترویج یابد تا آحاد مردم به ویژه جوانان به کتابخوانی روی بیاورند و به فرزندان خود نیز بیاموزند.
۴۰ درصد کودکان و نوجوانان قزوینی عضو کتابخانه‌های عمومی هستند
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان قزوین از عضویت ۴۰ درصدی کودکان و نوجوانان قزوینی در کتابخانه‌های استان خبر داد و گفت: همه کتابخانه‌های عمومی استان به بخش کودک و نوجوان تجهیز شده است و بیشترین اعضای کتابخانه‌ها را این گروه سنی تشکیل می‌دهند.
وی با اشاره به اینکه کودکان و نوجوانان در بخش کتابخوانی پیشتاز هستند، افزود: بخش کودک و نوجوان کتابخانه‌های عمومی استان کتاب‌های ویژه این گروه سنی، نشریات و اسباب بازی در فضاسازی مناسب و با تجهیزات استاندارد، در اختیار کودکان و نوجوانان علاقه‌مند قرار داده است.
محمدبیگی تصریح کرد: همچنین انواع برنامه‌های فرهنگی و ترویجی اعم از قصه‌گویی، جمع خوانی کتاب، نمایشنامه خوانی، قصه خوانی، نشست‌های کتابخوان، مسابقات نقاشی و کتابخوانی، خلاصه نویسی، نمایش خلاق، کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی از جمله برنامه‌ها و خدماتی برای اعضای کودک و نوجوانان برگزار می‌شود.
قزوین با کمبود کتابخانه های عمومی روبروست
محمدبیگی با اشاره به فعالیت ۳۸ باب کتابخانه عمومی در استان افزود: براساس استانداردهای موجود به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت باید یک باب کتابخانه وجود داشته باشد اما سرانه قزوین از این میانگین کمتر است.
این مسوول تاکید کرد: در حال حاضر ازنظر فضای مطالعاتی جزو معدود استان‌هایی هستیم که هنوز شاخص کتابخانه‌ای برای آن تعریف نشده است.
وی ادامه داد: یکی از اهداف اصلی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان قزوین، توزیع عادلانه امکانات، خدمات و منابع مطالعاتی به تمامی اقشار جامعه فارغ از هرگونه تبعیض می باشد، به همین منظور و با هدف محرومیت زدایی در حوزه فرهنگی و برآورده کردن نیازهای مطالعاتی اهالی مناطق کمتر توسعه یافته استان است.
محمدبیگی در ادامه با اشاره به راه اندازی کتابخانه‌های سیار در مناطق محروم و دور افتاده این استان گفت: ایجاد این کتابخانه‌ها در راستای توسعه عادلانه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی و رشد و بالندگی فکری مردم است.
این مسوول افزود: از طریق کتابخانه سیار خدمات دهی به کودکان، نوجوانان و علاقه مندان به کتاب و کتابخوانی در مناطق محروم استان فراهم خواهد شد بنابراین با ایجاد کتابخانه‌های سیار در مناطق صعب العبور و در مناطقی که فاقد کتابخانه هستند می‌توانیم خدمات دهی لازم را در این زمینه داشته باشیم.
وی یادآور شد: نهضت کتاب خوانی باید به صورت مستمر در دستور کار قرار گیرد و نیاز به هم افزایی داریم که جریان شکل گیرد.
کلام آخر:
توسعه فرهنگ کتابخوانی زمینه رشد و پیشرفت جامعه را فراهم می‌آورد و باید برنامه ریزی‌ها به سمت افزایش گرایش جامعه به کتابخوانی سوق یابد.
از این رو باید اعتبارات لازم در راستای گسترش کتابخانه های عمومی تامین شود، از سویی باید دولتمردان قیمت کتاب و حوزه نشر را تعدیل کنند و همچنین باید فرهنگ کمک خیران به این حوزه با تلاش رسانه ها و مسوولان فرهنگی نیز بیش از پیش ارتقا یابد.
