انگشت مکیدن بیشترین عادت های دهانی است
عادت های دهانی نامناسب کودکان شامل مکیدن انگشت، مکیدن پستانک، فشار غیر طبیعی زبان پشت دندان ها، جویدن ناخن، دندان قروچه و خودآزاری می باشد. عادت های لبی نامناسب شامل خیس کردن لب ها به صورت مکرر، کشیدن لب، مکیدن لب و گزیدن لب می باشد
عوارض مکیدن انگشت
انگشت مکیدن بیشترین عادت های دهانی است. تئوری های مختلفی علت مکیدن انگشت شست در کودکان را شرح می دهد. روان شناسان عامل روانی را قوی ترین علت آن می دانند.
عوارضی که این عادت در کودکان ایجاد می کند شامل فاصله گرفتن دندان های قدامی بالا و پایین از یکدیگر، جلوزدگی بیش از حد دندان های قدامی بالا، تنگ شدن قوس فک بالا و ایجاد کام گنبدی و عدم رشد عرضی فک بالا می باشد. درمان ها شامل درمان یادآوری، جایزه درمانی، دستگاه درمانی و ترکیبی از یادآوری و جایزه درمانی می باشد.
پیشگیری از مکیدن انگشت در کودکان
هر چه که کودک بزرگ‌تر می‌شود، پذیرش برخی از عادت‌ها و رفتارهای او برای والدین سخت‌تر می‌شود، از جمله مکیدن انگشت. کودک در سن دو سالگی معمولا کمتر انگشت خود را می‌مکد، مگر موقعی که گرسنه، خسته و یا دلتنگ شده باشد. بنابراین مادر باید دقت کند که کودک در چه شرایطی و در چه زمانی شست خود را می‌مکد و از به وجود آوردن چنین شرایطی که منجر به مکیدن شست او می‌شود، جلوگیری کند؛ یعنی به او زود‌تر غذا بدهد که گرسنه نشود، یا او را زود‌تر بخواباند و در هنگام بیداری با کودک بازی کند چرا که تحقیقات حاکی از آن است که مکیدن انگشت اکثراً توسط کودکانی انجام می‌شود که در دوران نوپایی ساعات زیادی از روز را از مادرشان دور بوده‌اند.
بنابراین، باید توجه داشت به کودکی که خسته، گرسنه و یا دلتنگ است و در نتیجه شروع به مکیدن شست خود می‌کند، دادن اسباب بازی به عنوان جایگزین کردن مکیدن انگشت، چندان موثر نیست و باید از خسته شدن، گرسنه شدن و دلتنگ شدن کودک جلوگیری کرد. بعضی از کودکان که عادت به مکیدن شست خود دارند، اگر به کودکستان سپرده شوند و کودکستان را دوست داشته باشند، ممکن است به علت علاقه‌ای که به محیط تازه کودکستان پیدا می‌کنند، مکیدن شست خود را ترک کنند و حتی ممکن است بی‌خوابی و بی‌اشتهایی کودک نیز از بین برود. اگر پدر و مادر قبل از سن سه سالگی کودک، او را از مکیدن انگشت منع و از آن جلوگیری كنند، عادت کودک شدید‌تر می‌شود و ترک کردن آن مشکل‌تر خواهد شد، ولی اگر پدر و مادر اجازه دهند که مکیدن شست سیر طبیعی خود را طی کند، کودک معمولا در سن چهار تا پنج سالگی آن را ترک خواهد کرد.
راههای درمان مکیدن انگشت در کودکان
همکاری و یادآوری:
برای اینکه به فرزند خود در ترک این مکیدن انگشت کمک کنید بهتر است زمانی که هر دو به قدر کافی آرام هستید با او صحبت و نظر او را درک کنید و بپذیرید ولی به او بگویید چقدر دوست دارید که او این کار را ترک کند. از او بپرسید که چگونه می‌توانید به او در این راه کمک کنید و پیشنهادات او را بپذیرید. به علاوه فراموش نکنید که شاید از نظر او، آن‌طور که از نظر شما مهم است، مکیدن انگشتانش مسئله بسیار مهمی نباشد.
می‌توانید پیشنهاد بدهید که فرزندتان باندی دور انگشتش بپیچد تا به او یادآوری کند که انگشتش را نمکد. وقتی که او این کار را انجام می‌دهد به جای عصبانیت و برخوردی تند مثل: «انگشتت را از دهانت بیرون بیاور!» بهتر است با او با ملایمت و آرامش رفتار کنید. این روش درمان برای کودکانی که همکاری لازم و خودشان تمایل به ترک عادت مذکور را دارند، مناسب است. البته باید مراقب بود که این مورد، از نظر کودک به عنوان یک تنبیه تلقی نشود، زیرا در این صورت کودک اقدام به مقابله کرده و درمان، نتیجه‌ای دربرنخواهد داشت.
روان شناسان عامل روانی را قوی ترین علت مکیدن انگشت می دانند
جایزه درمانی :
یک قول نامه بین کودک و والدین یا کودک و دندان پزشک بسته می شود و با کودک قرار گذاشته می شود که در هر روزی که این عادت را انجام ندهد به او جایزه کوچکی بدهند. هرچه کودک را بیشتر در این برنامه درگیر کنیم، امکان موفقیت بیشتر خواهد بود.
بدین معنی که مثلا ًاز کودک بخواهیم جدولی را تهیه کرده و تعداد دفعات مکیدن انگشت خود را در هر روز هفته در آن ثبت کند والدین باید به خاطر داشته باشند که به هیچ عنوان، کودک خود را به خاطر انجام عادت سرزنش نکنند.
صبر كنيد:
مي‌دانيد سر كودكاني كه تا حتي 6 سالگي انگشت خود را مي‌مكيده‌اند چه آمده‌است؟ آنها ديگر اين كار را نمي‌كنند.
به گفته والدين آنها، بچه‌ها هر سال كه مي‌گذشته، به اين كار رغبت كمتري نشان داده‌اند و كم‌كم آن را رها كرده‌اند و يا تنها در زمان‌هاي خاصي همچون تماشاي تلويزيون، آن را ادامه داده‌اند.
هر چه سن بچه‌ها بالاتر مي‌رود و در جمع دوستان خود قرار مي‌گيرند، از ترس مسخره شدن توسط دوستان‌شان اين كار را كمتر انجام مي‌دهند تا كم‌كم از سر آنها مي‌افتد.
برقراری فضای امن:
وقتی به کودک خود کمک می‌کنید که عادتش را ترک کند باید فضای احترام آمیزی در خانه ایجاد کنید که او احساس حقارت و سرزنش نکند. به دیگر فرزندان‌تان اجازه ندهید که او را تحقیر یا تمسخر کنند. اگر فرزند شما تحت فشار روحی قرار دارد و نگران و مضطرب است بهتر است کمی از سرعت تلاش خود بکاهید یا مدتی در این برنامه وقفه ایجاد کنید. در طول این مرحله بسیار با فرزند خود مثبت رفتار کنید مثلا بگویید: «من خیلی ازت ممنونم که اینقدر تلاش می‌کنی.» اگر در طول این مراحل‌گاه فرزند شما دوباره کمی به مراحل قبل باز گردد، نگران نشوید چرا که ترک عادت مکیدن انگشت برای او سخت است مخصوصا اگر آغازکننده این فرآیند شما باشید نه خود او.
دلایل بسیار برای مکیدن انگشت در کودکان وجود دارد
اگر مکیدن انگشت تا ۶ سالگی ادامه یابد:
در بعضی مواقع کودک در سن 5 تا 6 سالگی ممکن است برای رهایی از فشار و هیجان درونی خود که در این سن بیشتر است، به طور موقت شروع به مکیدن شست خود کند. شاید این عادت برای یک کودک پیش دبستانی از دید والدین قابل پذیرش باشد ولی برای بچه‌های بزرگ‌تر بسیار غیر قابل تحمل خواهد بود. عادت مکیدن انگشت در یک کودک ۶ ساله نسبت به گذشته بسیار کمتر است. علت کم رنگ‌تر شدن این عادت این است که او در این سن بیشتر وقت خود را در مدرسه یا مهد کودک می‌گذراند و به فعالیت‌های مدرسه مشغول است. پس عادت مکیدن انگشت در او به طور پنهانی یا در زمانی که اعضای خانواده در کنار یکدیگر هستند، خود را نشان می‌دهد. با وجود کمتر شدن این رفتار در کودکان در این سن، باز هم بسیاری از والدین خواستار ترک این عادت در کودکانشان به طور کامل هستند. برخی والدین در این مورد با فرزند خود دعوا و مرافعه می‌کنند که نهایتا به فشار عصبی بر هر دو طرف منجر می‌شود. بعضی از والدین هم مدت زمانی خود را عقب می‌کشند و به دنبال راه چاره می‌روند.
دلایل بسیار برای این مکیدن انگشتان توسط یک کودک ۶ یا ۷ ساله یا حتی بیشتر وجود دارد. برای مثال اینکه این عادت یک عادت قدیمی است که کودک هیچ وقت اجبار ی بر ترک آن نداشته است. یا اینکه کودک از لحاظ عاطفی هنوز آماده ترک این عادت نشده است. شاید او این کار را شب‌ها برای راحت‌تر خوابیدن انجام می‌دهد یا در مواقعی که در مدرسه احساس عدم امنیت می‌کند، یا زمانی که در تنش‌های خانوادگی مثل رقابت خواهر و برادری، یا طلاق والدین قرار می‌گیرد.
گاهی ممکن است که کودک وقتی با سرزنش یا طعنه همسالان خود مواجه می‌شود، عادت مکیدن انگشتش را کنار بگذارد. مثلا: «اوه، تو هنوز انگشتت را می‌مکی! من این کار را وقتی ۴ ساله بودم کنار گذاشتم». اما در مورد بعضی از بچه‌هایی که این عادت در آنها شدید‌تر است حتی به این اظهارات هم توجهی ندارند.
حرف آخر
والدین نباید نسبت به مکیدن انگشت کودک حساس باشند. اگر این عادت به تدریج کمتر شده است، جای نگرانی نیست، ولی اگر همراه مشکلات رفتاری و روانی دیگر است، باید جدی گرفته شود و از متخصصان کمک گرفت.
گردآوری:بخش کودکان بیتوته
منابع:
سیمرغ
روزنامه قانون
