در طب سنتی مزاج نوزاد اهمیت زیادی دارد
شیر مادر مهمترین غذای دوران نوزادی و واسطه میان مادر و کودک است در طب سنتی مزاج نوزاد اهمیت زیادی دارد . با تشخیص مزاج نوزاد شما می توانید متناسب با مزاج او تغذیه اش را تنظیم کنید.
برای شناسایی مزاج نوزاد ابتدا باید مزاجی که بچه با آن متولد می شود و مزاج شیر مادر را تشخیص داد. بر اساس مبانی طب سنتی ایران، صحت مزاج نوزاد ارتباط مستقیم با صحت مزاج شیر مادر دارد.
مزاج سرشتی مزاجی است که از طریق پدر و مادر به نوزاد منتقل میشود و در زمان تولد در وجود دارد و می توان گفت یک حالت طبیعی برای نوزاد محسوب می شود برای شناسایی مزاج نوزاد پس از تولد باید به علائم ظاهری توجه کرد.
علائمی مانند کم مویی، کم تحرکی، کم اشتهایی و استفراغ کردن نشان دهنده مزاج سرد نوزاد است و برعکس همه این علائم مانند پرمویی، اشتهای زیاد و پر تحرکی نشانه هایی از مزاج‌گرم نوزاد است.
اگر نوزاد متولد شده چهره ای روشن، پوست نازک و لطیف و موهای نازک دارد و به زور چشم هایش را باز می کند و می بندد و یا خیلی می خوابد مزاج نوزاد سرد است.
نوزادی که وزن کمی در هنگام تولد دارد و دارای موهای مشکی، اندامی بلند و ابرو است و دم به دم است و نگاه میکند مزاج نوزاد سرد است.
مزاج شیر مادر تاثیر زیادی در نحوه شیر خوردن نوزاد دارد
مزاج شیر مادر تاثیر زیادی در نحوه شیر خوردن نوزاد دارد، گاهی دیده اید که نوزادی شیر مادر خود را نمیخورد یا هر چه میخورد سیر نمیشود و یا دچار رفلاکس معده است.
اگر مزاج شیر مادر سرد باشد، نوزاد رفلاکس معده و برگردان شیر دارد، دفع مدفوعش دشوار است و آب دهانش مدام سرریز می شود. نوزادی که از شیر مادر با مزاج سرد تغذیه می کند صورتی افتاده و لخت، چشمانی خمار و لب هایی افتاده مشابه به فردی که غمگین است دارد.
در مقابل شیر گرم باعث می شود نوزاد پر زور شود، دفع مدفوع راحت داشته باشد، رفلاکس معده ندارد و نگاهی نافذ و پرنشاط و خندان دارد.
وجود تعادل در شیر مادر، هفت نشانه دارد که به‌ترتیب شامل غلظت، مقدار، رنگ، بو، طعم، تشابه اجزا و میزان کف آن است.
غلظت شیر مادر
یکی از راههای شناسایی مزاج شیر مادر بررسی غلظت شیر است به صورتی که اگر قطره‌ای از شیر مادر را روی ناخن بریزیم و این قطره به راحتی سر بخورد طبع شیر سرد است ولی اگر قطره شیر مادر مثل یک شبنم بر روی ناخن باقی بماند مزاج شیر مادر گرم است.
مقدار شیر مادر
میزان شیر مادر می‌تواند نشان‌دهنده گرمی و سردی شیر باشد زیاد بودن شیر مادر نشان دهنده رطوبت و کم بودن شیر نشان دهنده خشکی و ضعف بدنی مادر است.
علائمی مانند کم مویی، کم تحرکی، کم اشتهایی نشان دهنده مزاج سرد نوزاد است
رنگ شیر مادر
از دیگر نشانه‌های مزاج شیر مادر رنگ شیر است. شیر معتدل به رنگ سفید است ولی اگر رنگ شیر کدر باشد به معنای سردی و غلبه سودا در مادر است و در صورت انتقال به نوزاد باعث ایجاد سردی در مزاج نوزاد میشود.
زیاد بودن سودا در شیر مادر باعث می شود که رنگ شیر به سبز گرایش داشته باشد، رنگ زرد نشانه غلبه صفرا و رنگ قرمز نشانه عدم قوت لازم در سینه ها برای تبدیل خون به شیر است.
بوی شیر مادر
شیر مادر معمولاً بوی کمی دارد و اگر بوی ترش یا تن در شیر مادر به مشام برسد نشان دهنده ضغفف و بیماری مادر است که به بدن نوزاد نیز منتقل می شود
طعم شیر مادر
شیر مادر در صورتی برای تغذیه کودک مناسب است که طعم آن معتدل و شیرین باشد.
اگر طعم شیر مادر تلخ باشد به معنای غلبه صفرا و طعم شور به معنای اختلاط صفرا و بلغم است ترش بودن شیر مادر نشانه غلبه نوعی بلغم یا حتی گونه‌ای از انواع سودا است.
تشابه اجزا در شیر مادر
اگر شیر مادر بعد از دوشیده شدن دو جزئی شود و غلظت و قوام قسمت های مختلف شیر در ظرف با هم متفاوت باشند می تواند به کودک آسیب بزند.
پرمویی، اشتهای زیاد و پر تحرکی نشانه هایی از مزاج گرم نوزاد است
ایجاد کف هنگام ریختن شیر در ظرف
اگر هنگام ریختن شیر از شیردوش در ظرف شیشه‌ای، زیاد کف و حباب ایجاد شود، نشانه وجود ریح در شیر بوده و کودک با خوردن آن دچار نفخ و ورم معده خواهد شد.
توجه داشته باشید مادر می‌تواند با مصرف روزانه یک لیوان عرق رازیانه مزاج شیر خود را گرم کند، همچنین مصرف خرما، بادام، عسل، مویز و کشمش انگور، کنجد و ارده، زیتون و روغن زیتون، روغن حیوانی، به، سیب، گلابی و انار شیرین باعث گرم شدن مزاج شیر مادر و مزاج نوزاد می شود. همچنین مصرف غذاهایی مانند آبگوشت، فسنجان، حلیم، انواع آش و اغلب ادویه جات باعث گرم شدن شیر میشود .
4 نوع مزاج اصلی داریم:
۱. مزاج گرم و خشک (صفراوی)
۲. مزاج گرم و‌تر (دموی)
۳. مزاج سرد و خشک (سوداوی)
۴. مزاج سرد و تر (بلغمی)
از نشانه های مزاج گرم و خشک می‌توان به سردرد، زردی سفیدی چشم، سرگیجه اشاره کرد
از نشانه های مزاج گرم و خشک و یا صفراوی می‌توان به سردرد، زردی سفیدی چشم، سرگیجه، سیاهی رفتن چشم، سوزش معده، تشنگی، خشک بودن لبها و پوست سر و صورت، ادرار زرد رنگ، ریزش ابرو و مو، خواب دیدن هولناک افتادن از بلندی و غیره می باشد.
غذاهاي چرب و شيرين صفرا را زياد مي كند و مصرف غذاهایی مانند آش رشته، ماکارونی، شیرینی و سیر زیاد برای مزاج گرم و خشک مناسب نیست. همچنین پرخوری و نداشتن نظم در غذا خوردن نیز برای این دسته افراد مضر است.
مواد غذایی مانند انار و شاتوت، زرشک، تمشک، خیار، کاهو، هلو، هویج، کنجد، سیب، گلابی، قارچ، سوپ جو، کدو خورشتی، کدو حلوایی، نخود فرنگی، عدس، ماش، اسفناج، گشنیز، جو دوسر و لیمو عمانی برای افراد دارای مزاج گرم و خشک و یا صفراوی مناسب است .
افرادی که مزاج گرم و تر دارند اصطلاحا به آنها گفته می شود دموی هستند نشانه های زیر را دارند:
- رنگ چهره‌شان قرمز و هیکلشان درشت و چارشانه است
- سر و اندام‌هایشان سنگین است
- معمولا کسل هستند
- خواب زیاد و سنگینی دارند
- دهان‌دره، کش و قوس بدن و کشیدن دست‌ها به اطراف جزو عاداتشان است و در فصل بهار این حالت تشدید میشود.
- این افراد معمولا قوی، خوش‌اخلاق و اهل بگو و بخند هستند و در دیگران ایجاد نشاط می‌کنند.
- شجاع و فرمانبردار هستند،
- مطالب جدید را خوب درک نمی‌کنند و زود فراموش می‌کنند.
- مزه دهان آنها شیرین و پوست و زبان و چشمشان قرمز است.
- خونریزی از نقاط مستعد مثل بینی و لثه در آنها شایع است.
افراد دارای مزاج گرم و تر میل به شیرینی و ترشی دارند، اما همه نوع غذایی می‌خورند. مصرف خاکشیر، تخم ریحان، سوپ یا آش جو، نان جو، برگ زردآلو، هلو و انجیر برای
دموی مزاج‌ها مفید است.
خوردن خوراکی‌هایی مانند آب یخ، نوشابه، تخم مرغ، بادمجان، ترشی، سرکه، سیر و چای برایشان ضرر دارد.
مزاج سرشتی مزاجی است که از طریق پدر و مادر به نوزاد منتقل میشود
بیشتر انسان‌هایی که از نظر مزاج شناسی در دسته مزاج سرد و خشک قرار می‌گیرند دارای پوستی سفیدند و به شدت با سرما مشکل دارند. در حقیقت افراد با مزاج سرد و خشک به راحتی در سرما گرم نمی‌شوند. همچنین این افراد میل زیادی (بیشتر از بقیه دسته‌های مزاج‌های چهارگانه) به خوابیدن دارند و در بسیاری از مواقع احساس ضعف می‌کنند و کم انرژی هستند.
این دسته از مزاج‌های چهارگانه از منظر رفتاری با خصوصیاتی مانند نظم و ترتیب و دور اندیشی زیاد شناخته می‌شوند. سوداوی مزاج‌ها همچنین بسیار دقیق و خونسردند و میل زیادی به تحلیل و ارزیابی از خود نشان می‌دهند. بد نیست بدانید بیشتر انسان‌های دارای مزاج سرد و خشک از نظر روانشناسی جزء دسته درونگرا هستند.
خصوصیات غذایی و دائقه انسان‌های با مزاج سرد و خشک با میل زیاد به شیرینی جات و غذا‌های گرم شناخته میشود و خوراکی‌های سرد مانند خیار و کاهو چندان با ذائقه سوداوی مزاج‌ها سازگار نیست.
مواد غذایی مفید: خوردن خوراکی‌هایی مانند گوشت گوسفند، خروس و شتر، نمک دریا، نبات سفید، نعنا و روغن کنجد، کلم، جوانه گندم، ماش، پسته، بادام، گردو و چای دارچین به سوداوی مزاج‌ها توصیه میشود.
مواد غذایی مضر: عموما سوداوی مزاج‌ها از مصرف مواد غذایی مانند گوشت گوساله، ماهی، عدس، گشنیز، لوبیا، بادمجان و سبزیجاتی مثل خیار، کاهو، گوجه فرنگی و میوه‌هایی مثل موز و کیوی منع می‌شوند.
مزاج این افراد سرد و‌تر است. این افراد چهره سفید دارند. پوست آنها سرد، نرم و شفاف است، ولی گاهی اوقات به علت رطوبت زیاد، پوستشان در ناحیه زیر چشم و زیر گلو دچار چین‌خوردگی میشود.
آب دهان زیاد، کمی تشنگی و عطش، نرم بودن گوشت اندام‌ها، تنبلی، آروغ ترش و ریفلاکس (بازگشت مواد و اسید از معده به مری) از علائم دیگر افراد بلغمی است. حرکات این افراد کند است و حوصله انسان از پرحوصلگی آنها سر می‌رود، آرام حرف می‌زنند و در راه رفتن معمولا عقب می‌مانند و زود خسته می‌شوند.
ماست و دوغ و سردیجات، آنها را اذیت میکند. خو‌ش‌خوابی، کندفهمی، افت حافظه، کمرنگی ادرار صبحگاهی و زبان نرم با پرز‌های تحلیل‌رفته و گاهی پوشیده از بار سفید از علائم افراد این گروه است. در فصل زمستان بیماری‌های بلغمی شدت می‌یابد.
مواد غذایی مفید: مصرف خوراکی‌هایی مانند خرمای خشک، انبه، سیب، بـه، توت، انجیر، انگور، کشمش، هویج، کرفس، زنجبیل، دارچین و زیره برای بلغمی مزاج‌ها مفید است.
مواد غذایی مضر: به افراد دارای مزاج سرد و‌تر توصیه میشود خوراکی‌هایی مانند کاهو، هندوانه، گرمک، کدو خورشتی، مرکبات و کیوی، هلو، زردآلو، شلیل، قارچ، ذغال اخته، آش، سوپ ماهی و کله پاچه نخورند.
گردآوری: بخش کودکان بیتوته
