فروکش کردن انتظارات تورمی بازار در ایران، پس از روی کار آمدن جو بایدن در کاخ سفید باعث شد تا بسیاری از تحلیلگران و آینده‌پژوهان ضمن ابراز خوشبینی برای آینده روابط اقتصادی کشور، از کاهش تزریق عدم قطعیت به اقتصاد، سخن به میان می‌آورند. یکی از تحلیل‌هایی که به شکل ترند توسط موسسات آینده‌پژوهی داخلی و خارجی بسیار مورد تکرار قرار می‌گیرد، بازگشت آمریکا به برجام و ایجاد رونق اقتصادی متعاقب آن در ایران است. سید صباح زنگنه، دیپلمات، نماینده پیشین مجلس و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با گسترش نیوز نسبت به احتمالات آتی اقتصاد سیاسی پیرامون برجام، نکاتی را متذکر شده است.
این دیپلمات در پاسخ به پرسشی در ارتباط با تاثیرات احتمالی بازگشت آمریکا به برجام، بر اقتصاد ایران، اظهار داشت: هر اتفاقی که در این زمینه صورت بدهد، حالتی گذرا دارد و ممکن است بعد از گذاشتن اثرات روانی خود در کوتاه مدت، اثرش از بازارها پاک بشود، مگر اینکه یک توافق اصولی میان طرفین صورت بگیرد که از پایداری حقوقی برخوردار باشد.
وی افزود: برای تحقق این توافق، ساختار سیاسی طرفین از سطح اختیارات یکسانی برخوردار نیست. در آمریکا، رئیس جمهور یکسری حدود اختیارات وسیعی دارد و البته برخی از توافقات نیازمند ارائه به کنگره و مجلس سنای این کشور است اما صرف اختیارات رئیس جمهور آمریکا، خودش می‌توان سبب‌ساز شکل‌گیری یک گشایش اقتصادی و سیاسی باشد. اگر این گشایش‌ها با فرمان اجرایی رئیس‌جمهور تحقق بپذیرد، گشایش کوتاه‌مدت خواهد بود وگرنه باید در سنا و کنگره تصویب شود تا از پایداری بالایی به لحاظ حقوقی برخوردار شود. در ایران اما شرایط به این شکل نیست و سطح اختیارات رئیس جمهور در سطح اختیارات همتای خود در ایالات متحده نیست.
کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه در پاسخ به این پرسش که آیا پیش‌بینی دولت ایران برای فروش روزانه ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در بودجه سال آینده، با نیم‌نگاهی به همین گشایش خواهد بود؟ اذعان کرد: رئیس‌جمهور آمریکا ـ به برداشت من ـ می‌تواند در اسرع وقت، بسیاری از کشورها را از تحریم ایران معاف کند. دستکم همین چند خریدار آسیایی نفت ایران مثل هند، چین، کره جنوبی و ژاپن را هم که معاف بکند، به سطح خریدی بیش از ۲ و نیم میلیون بشکه در روز خواهد رسید. اگر محدودیت‌ها در همین سطح برای فرآورده‌های دیگر صنعت نفت و گاز کشور برداشته شود، به همین اندازه (به لحاظ حجمی و ارزی) می‌توان صادرات داشت. فلذا باید به دنبال سازوکار محکم‌تری باشیم تا اطمینان بیشتری برای تشکیلات اداری و سیاسی کشور فراهم کند.
این نماینده پیشین مجلس، در واکنش به تاثیر FATF بر بهره‌برداری ایران از برجام، یادآوری کرد: قواعد FATF به برجام ارتباطی ندارد یا اگر بخواهم دقیق‌تر بگویم، FATF یک موضوع پیشینی نسبت به معاهده برجام است و برجام بیشتر یک توافق حقوقی، دیپلماتیک و امنیتی است. FATF مثل قوانین راهنمایی و رانندگی است که باید هر فردی که می‌خواهد پشت فرمان خودرو بنشیند، باید این قوانین را رعایت کند. بدیهی است که پیوستن ایران به این پیمان پولی و لوایح چهارگانه مبارزه با پولشویی، بسیار در کاهش فشار اقتصادی بر کشور تاثیر دارد و البته در سیر هرگونه توافق احتمالی هم یک گام مثبت رو به جلو به شمار می‌رود.
زنگنه در پایان اذعان کرد: برای تحقق یک توافق کارآمد و ماندگار، نیاز به عزم و اراده در طرفین وجود دارد. البته ایران با عضویت در برجام این حسن نیت را از خود نشان داد و این آمریکا بود که از این معاهده خارج شد و اکنون توپ در زمین آمریکایی‌هاست که باید دستکم با استفاده از حیطه اختیارات موجود رئیس جمهور آمریکا، از این ظرفیت استفاده شود و تحریم‌های ایران تا جایی که ممکن است کاهش داده شود و در نهایت باید اتفاقی بیافتد که باعث نرمال شدن وضعیت ایران برای جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی شود.
