به گزارش ایرنا، باغ گیاه شناسی نوشهر با وسعت حدود ۳۵ هکتار جهت انجام تحقیقات گیاه شناسی باغبانی و سازگاری گیاهان رویشگاه های هیرکانی و سایر مناطق مشابه با آن ایجاد شده است.
این باغ که آغاز فعالیت آن از سال ۱۳۱۰ بوده در طی زمان با اهداف و نام های متفاوتی به کار خود ادامه داده است، امروزه با نام باغ گیاه شناسی و جزو مجموعه باغ های گیاه شناسی کشور مدیریت می شود و به عنوان یکی از باغ های زیبا، قدیمی و بزرگ ایران از اهمیت و جایگاه ملی بسیار مهمی برخوردار است.
در سال ۱۳۸۵ نیز به عنوان یک” اثر ملی طبیعی” در سازمان میراث فرهنگی کشور و به شماره ۱۷۷۹۵ به ثبت رسیده است.
ایجاد کلکسیون(مجموعه) از گونه های بومی و غیر بومی مناسب با شرایط آب و هوایی شمال ایران، بررسی های گیاه شناسی، اکولوژی، سازگاری، باغبانی، اهمیت زیبایی شناختی و کاربردی گیاهان و ارزش اقتصادی آن ها و حفاظت از گونه های نادر، در معرض خطر انقراض، مورد تهدید منطقه رویشی هیرکانی از جمله اهداف باغ گیاه شناسی نوشهر است که بر اساس آن راهبردها دنبال می شود.
از جنبه های مختلف علمی این باغ ، شامل آموزش و ارائه اطلاعات در زمینه علوم باغبانی و گیاه شناسی به دانشجویان، متخصصین و عموم مردم با هدف ارتقای فرهنگ زیست محیطی و کمک به مطالعات نظری و بررسی آن هااست.
در طرح و نقشه این باغ بخش های مختلفی پیش بینی و ایجاد گردیده است که به تدریج نیز به غنای گونه ای آن افزوده شده است.
آربراتوم، گیاهان پیازی، گلخانه‌های تولید و گیاهان گرمسیری و گلخانه آموزشی تروپیکال، گیاهان دارویی و معطر، میوه های بومی، سوزنی برگان، مجموعه خزه ها و مجموعه‌هایی ساده از چشم اندازهای طبیعی شامل چشمه های دائمی، نهرهای مختلف، کلبه و پل‌های چوبی، برکه طبیعی، آلاچیق و آبنما را که نمایی از باغ های ایرانی است در خود جای داده است.
این باغ گیاهی همچنین دارای مجموعه گیاهان خشک یا هرباریومی فعال است و مجموعه ای بالغ بر ۲۳ هزار نمونه گیاهی را به صورت استاندارد در خود جای داده است.
باغ گیاه‌شناسی نوشهر از مجموعه هرباریومی منحصر به فرد از گیاهان ابتدایی به نام خزه ها برخوردار بوده که بیش از پنج هزار نمونه خزه‌ای استاندارد از گروه های مختلف را شامل می‌شود که تعدادی از آن ها به عنوان اولین رکورد و گزارش و یا گونه جدید در این هرباریوم نگهداری می‌شوند.
تعداد گونه‌های موجود باغ گیاه‌شناسی نوشهر فقط در قسمت دارباغ (Arboretum) شامل ۳۱۴ گونه چوبی در ۱۴۰ جنس و ۶۰ تیره است که به اعتقاد کارشناسان این باغ شمال ایران علاوه بر داشتن آب و هوایی معتدل و مرطوب، محیطی مناسب برای کشت و تکثیر انواع گیاهان بومی و غیر بومی است.
اقلیم وخاک مناسب این بخش از کشور، شرایط مساعدی فراهم آورد تا مجموعه ای عظیم از گیاهان برای ایجاد باغ گیاه شناسی و انجام دادن آزمایش های مختلف احداث شود.
باغ گیاه شناسی نوشهر در سال ۱۳۳۵ با تلاش مرحوم حبیب الله ثابتی تاسیس شد که به گفته مسوولان امر از مهم ترین مراکز تحقیقات گیاهی کشور محسوب می شود.
این مجموعه یکی از قدیمی ترین باغ های گیاه شناسی کشور محسوب می شود که در ابتدا به نام "آربوتوم"(دارباغ) معروف بود، هدف اولیه احداث این مکان، آموزش موقت و تحقیقات بنیادی در گیاه شناسی بود، انتقال گونه های جنگلی بومی و غیر بومی، ایجاد کلکسیون های مختلف و توده های آزمایشی از گونه های مختلف با فرم های زینتی متنوع از نخستین کارهای صورت گرفته در هر باغ گیاه شناسی است.
به گفته برخی از صاحبنظران امر وجود گونه های شاخصی همچون دارتالاب ، درخت لاله، بلوط چوب پنبه ای، توت آمریکایی، توت کاغذی، عنبر سائل، ژینکگو، تونک، آروکاریا، نوئل نقره ای و شبه سرو، این مرکز را از نظر داشتن گونه های متنوع بومی و غیربومی به یک باغ گیاه شناسی بی نظیر در ایران و برخی کشورهای همسایه تبدیل کرده است.
در این مجموعه هم اکنون در حدود ۹۰۰ گونه گیاهی از ۱۲۵ تیره، به صورت ۱۲ هزار نمونه گیاهی خشک شده ، از عرصه های طبیعی مازندران و ارتفاعات دماوند تا شبه جزیره میانکاله جمع آوری شده است.
کارکنان باغ گیاه شناسی نوشهر، اغلب عضو هیات علمی و صاحب مقاله و کتاب علمی هستند.
کشور ایران در حدود هشت هزار گونه گیاهی دارد و در مقایسه با کل قاره اروپا که ۱۱ هزار و ۵۰۰ گونه گیاهی دارد، تنوع زیستی در آن بالاست. کارشناسان امر تاکید کردند باید برای حفظ گونه های موجود و شناسایی گونه های ناشناخته، مراکز تحقیقاتی و علمی فعالی در کشور ایجاد کرد.
این باغ گیاه‌شناسی برای پژوهشگران ارزش زیادی دارد و به گفته کارشناسان امر بسیاری از گونه‌های خارجی ، نخستین بار در این باغ کاشته شده است ، برای حفظ اکوسیستم موجود لازم است مجموعه‌ای به صورت باغ گیاه شناسی وجود داشته باشد تا از هر گونهٔ گیاهی ، نمونه‌ای در آن کاشته شود.
باغ گیاه شناسی نوشهر یک اثر ملی است که باید برای حفاظت از این باغ پرخاطره و قدیمی و ارزشمند ایران بیش از پیش حفاظت شود.
در مجموع باغ گیاه‌شناسی مکانی است که در آن مجموعه‌ای از گیاهان بومی و غیر بومی در فضای باز و در گلخانه‌ها کشت می‌شوند و نقش مهمی در زمینه‌های مختلف تحقیقاتی از جمله علوم گیاهی و باغبانی، آموزش عمومی و آشنا ساختن مردم به اهمیت گیاهان و لزوم حفاظت از آنها بر عهده دارند و افزون بر آن به عنوان ذخیره ژنتیکی گیاهان در معرض خطر انقراض مورد استفاده قرار می‌گیرد، در باغ های گیاه‌شناسی امکانات لازم برای مطالعه و تحقیق درباره تنوع زیستی و حفاظت از آنها فراهم می‌باشد، با بهره‌گیری از روش‌های مختلف علمی، امکان شناخت گونه‌های گیاهی کشور فراهم گشته و محدوده پراکنش آنها تعیین می‌گردد، تحقیق در زمینه روش‌های تکثیر و پرورش گونه‌های با ارزش از نظر حفاظتی و اقتصادی از موضوعات دیگری است که در باغ‌های گیاه‌شناسی به آن پرداخته می شود.
حبیب زارع رییس باغ گیاه شناسی نوشهر با وجود اصرار بیش از ۲ هفته ای خبرنگار ایرنا برای اخذ اطلاعات بیشتر در این گزارش از انجام مصاحبه با این رسانه ملی خوداری کرد.
