سرانه مطالعه کشور بر اساس داده‌های پیمایش‌های سرانۀ مطالعه در ایران ۱۶:۳۶ دقیقه در روز بیان شده در حالی که در بسیاری از کشور های پیش رفته میزان مطالعه بسیار بیشتر است. کارشناسان فرهنگی با توجه به پیشینه ایرانیان در حوزه تولید محتوا و فرهنگ مطالعه عدم توجه به کتابخوانی را عاملی نگران کننده برای آینده جامعه می دانند.
روز کتاب و کتاب خوانی، هفته کتاب، پویش های متعدد کتاب و جشنوارهای های مختلف در جهت افزایش سرانه مطالعه از جمله برنامه هایی است که طی چند سال گذشته و با برنامه ریزی‌های مختلف برگزار شده اما تغییرات چشم گیری در حوزه سرانه مطالعه بین خانواده و جامعه ایران شکل نگرفته است.
برخی ناشران بالا بودن میزان قیمت تمام شده برای هر کتاب را عاملی برای در جهت عدم افزایش میزان سرانه مطالعه می دانند از سوی دیگر برخی نیز عدم جذابیت شوژه های کتاب را در کاهش مطالعه اثر گذار می داننددر این میان گروهی نیز عدم معرفی کتاب ها به جامعه را دلیل برای بی اقبالی در خرید کتاب و مطالعه کتاب می دانند.
در این زمینه حمید فرهمند بروجنی؛ نویسنده و مترجم حوزه هنر، مدرس دانشگاه و مدیر انتشارات گلدسته اصفهان گفت: برای گسترش فرهنگ کتابخوانی باید برنامه‌ریزی را از مدارس و دبستان‌ها شروع کنیم.
وی افزود: علاوه بر قیمت کتاب که در سال‌های اخیر به دلیل افزایش قیمت کاغذ سیر صعودی داشت، سیستم پخش و توزیع کتاب در سراسر کشور نیز با مشکل روبه‌رو است. شما این امر را با کالایی چون دخانیات مقایسه کنید؛ دخانیات به بهترین شکل ممکن در دورترین نقاط کشور توزیع می‌شود، اما اگر ناشری کتابی را چاپ کند، حتی اگر برای آن کتاب تقاضا هم باشد، توزیع و پخش آن مشکلات بسیاری را به همراه خواهد داشت.
فرهمند بروجنی ادامه داد: با توجه به اینکه علاوه بر تدریس در دانشگاه ناشر و نویسنده هم هستم، هر اتفاقی که در حوزه کتاب رخ می‌دهد توجه‌ام را جلب می‌کند و باید بگویم نصب بیلبورد‌ها و بنرهای مربوط به کتاب در سطح شهرها هم می‌تواند در کتابخوان شدن مردم اثر داشته باشد.
جهانگیر نصری اشرفی؛ مردم‌شناس و پژوهشگر عرصه موسیقی هم درباره چگونگی مسأله‌مند کردن کتاب میان عامه مردم و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی چنین عقیده‌ای را مطرح کرده است. وی گفت: به گمان من همه‌چیز از دبستان آغاز می‌شود؛ برای فراگیر شدن هر امری در جامعه ازجمله فرهنگ کتاب و کتابخوانی باید از دبستان‌ها شروع به برنامه‌ریزی کرد. متأسفانه در ایران، بچه‌ها هیچ برنامه‌ای جز خوب مشق نوشتن دریافت نمی‌کنند و اساسی‌ترین جا برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی همان مدرس ه است.
نصری اشرفی، نقش خانواده‌ها را هم مهم خواند و گفت: هم به دلیل آموزش ندیدن والدین و هم به دلیل مشغله‌های اقتصادی، آرامش خاطر لازم را برای تربیت فرزندان خود در جهت فرهنگ کتابخوانی ندارند. در واقع فرهنگ کتاب و کتابخوانی یک فهم اجتماعی است که نهادهای خاص ازجمله کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باید آن را در جامعه پیش ببرند.
سروژ بارسقیان؛ هنرمند نقاش نیز بیان کرد: یکی از مشکلات حوزه نشر این است دسترسی به کتاب خوب دشوار است. مردم تمایل بیشتری دارند فیلم ببینند تا کتاب بخوانند؛ چون تصویر علاوه بر لذت بیشتر، سوتفاهم هم ندارد.
بارسقیان افزود: با آمدن دوربین عکاسی، همه بزرگان پیش‌بینی کردند که مردم از تصویر استقبال خواهند کرد. اکنون نیز سناریونویسی جای نویسندگی را گرفته است. این جای تأسف دارد و برای اهالی کتاب ناراحت‌کننده است که مردم ترجیح می‌دهند به‌جای خواندن رمان‌های تولستوی، فیلم آن را ببینند
محمد ابراهیم زارعی؛ باستان‌شناس و استاد دانشگاه بوعلی سینا همدان، اعتقاد دارد که برگزاری رویدادهایی مانند هفته کتاب اثرگذار است، چراکه به‌جز تبلیغات کتاب برخی تسهیلات نیز در اختیار مردم برای خرید کتاب قرار می‌گیرد. وی گفت: تبلیغات کتاب امر بسیار مهمی است، اما نباید ارائه تسهیلات را هم فراموش کرد. نباید برای تهیه نکردن کتاب بهانه‌ای باقی گذاشت. دانشجویان من به دلیل عدم توانایی خرید کتاب مجبور به کپی کردن منابع هستند، یعنی بخش‌هایی را که استاد برای امتحان معرفی می‌کند، کپی کرده و مطالعه می‌کنند.
رضا حاجی‌آبادی؛ مدیرمسئول انتشارات هزاره ققنوس نیز درباره تأثیر هفته کتاب بر ترویج فرهنگ کتابخوانی بیان کرد: هفته کتاب تأثیر زیادی بر تهیه کتاب در نهادهای فرهنگی و خرید کتاب توسط مردم دارد، اما باید کاری کرد که امر کتابخوانی و ترویج کتاب به هفته کتاب و کلا مناسبت‌ها انحصار پیدا نکند.
وی افزود: مناسبت‌زدگی باعث می‌شود که افراد تنها همین هفت روز را به مطالعه کتاب اختصاص دهند، در‌صورتی که باید ۳۶۵ روز سال را به کتابخوانی مشغول باشیم و آن را به‌عنوان یک عادت در نظر بگیریم. از قدیم‌الایام در ایران اقشار اهل مطالعه بسیار مورد وثوق و احترام دیگران بودند. کتاب و کتابخوانی در همه فرهنگ‌ها جایگاه ارزشمندی دارد و از نظر دینی بیشتر ادیان الهی و توحیدی مانند قرآن و انجیل پیوند ناگستسنی با کتاب و آگاهی داشته‌اند؛ بنابراین آگاهی، دانایی و کتابخوانی لازمه زندگی بشری است.
با این همه نکته اساسی فرهنگ سازی در جهت افزایش سرانه مطالعه است و بالا بردن سطح آکاهی جامعه بوده که تاثیر مهم در روند توسعه دارد و در عین حال افراد جامعه را در برابر بسیاری از آفات در امان نگه می دارد لذا تمامی جامعه شناسان بر این باورند که هرچه میزان سرانه مطالعه در کشور افزایش یابد روند توسعه شتاب بیشتری را پیدا خواهد کرد.
انتهای پیام/
