آشنایی با نحوه و چگونگی معاینه زنان

روشهای معاینه زنان

یکی از عاقلانه ترین کارهای ممکن برای توجه به اهمیت و سلامتی بدن، معاینه زنان به صورت مرتب توسط یک پزشک متخصص است. هر زنی باید به منظور تشخیص به موقع بیمارهای احتمالی و ممانعت از پیشرفت آن ها در اندام های مختلف بدن تحت نظر پزشک قرار گرفته و این کار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در این مقاله ما توضیحات مفیدی را در باب معاینه زنان و اهمیت آنان برای شما بیان کرده و از شما خوانندگان عزیز تقاضا داریم برای آشنایی با نکات مهم این مقاله حتما تا پایان متن با ما همراه باشید.

اهمیت معاینه زنان توسط پزشک متخصص:
معاینه زنان یکی از حساس ترین و مهمترین اتفاقاتی است که نقش به سزایی در سلامتی آن ها خواهد داشت. تشخیص به موقع بیماری ها و به دنبال آن مداوا و درمان قبل از دردسر آفرین شدن آن ها و یا حتی مرگ خیلی مهم بوده و باید زنان به صورت مرتب برای مسائل و ناراحتی های خود تحت نظر یک پزشک متخصص زنان قرار گیرند.

اهمیت این مسئله از آنجایی ناشی می شود که اندام های زنانه به شدت بر روی دیگر قسمت های بدن و یا رابطه بالعکس تاثیرگذار بوده و در همین راستا نمی توان نحوه عملکرد صحیح هیچ یک از اندام های بدن را جدا از یکدیگر دانست. بروز اختلال در هر یک از اندام های بدن زنان ممکن است سایر اندام های دیگر را نیز در معرض بیماری های خطرناک مشابه قرار داده و بنابراین بهترین راه برای پیشگیری از چنین اتفاقاتی مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات لازم برای معاینه زنان است.

اهمیت انجام معاینه زنان توسط پزشک متخصص

 
بنابراین زنان به منظور ممانعت از ابتلا شدن به هرگونه بیماری ها و عفونت های مختلف باید به صورت مرتب تحت نظر پزشک زنان قرار گرفته و برای انجام معاینه زنان و بررسی های لازم اقدام کنند. متخصص زنان در هریک از اولین جلسات دیدار برای معاینه داخلی، سئوالات زیادی را درباره تاریخچه پزشکی بیمار پرسیده و از این راه تلاش دارد تا تک تک مشکلات اعضای زنانه او و تاثیر گذاری آنها بر روی دیگر اندام های بدن را بررسی و جستجو کند.

سوالات پزشک متخصص زنان در جلسه معاینات زنانه
هنگام مراجعه به پزشک برای انجام معاینه زنان، عموما قبل از هر اقدامی سوالات عمومی و مشخصی از هر یک از مراجعه کنندگان پرسیده می شود. این سوالات شامل مواردی نظیر طول دوره عادت ماهیانه، داشتن یا نداشتن ترشح، نظم قاعدگی و ... است. همچنین بر حسب مشکل و ناراحتی فرد در خصوص دیگر اندام های بدن مانند مثانه، قلب و شش ها و ... سوالاتی از او پرسیده خواهد شد. این سوالات قبل از معاینه زنان به پزشک کمک خواهد کرد تا اطلاعاتی در خصوص علت ناراحتی شما به دست آورده و سپس با توجه به پاسخ های داده شده از سوی فرد، نوع مشکل و بیماری او را تشخیص دهد. عموما در اکثر اوقات پزشکان برای انجام معاینه زنان، تنها با بررسی تاریخچه پزشکی فرد به مشکل و ناراحتی او پی خواهند برد.

سوالات پزشک قبل از معاینه زنان

معاینه زنان برای تشخیص انواع عفونت های لگنی
روش های مختلفی برای انجام معاینات عفونی زنان وجود داشته که در آن از رحم فرد نمونه برداری خواهد شد. این کار باعث اطمینان از سالم و پاکیزه بودن اندام های تناسلی و لگن زنان در برابر هر گونه میکروب و عفونت می شود. این نوع معاینه برای کلیه خانم ها توصیه شده و می توان نشانه هایی از بروز هر گونه بیماری را در بدن آن ها شناسایی و تشخیص داد.

در این نوع معاینه کلیه های اندام ها نظیر دستگاه تناسلی خارجی، دهانه رحم، لوله های رحم برای انتقال تخم از تخمدان به رحم، تخمدان و مثانه فرد توسط پزشک زنان بررسی خواهد شد. به عبارت دیگر زنان باردار، افراد مراجعه کننده برای چکاپ و معاینات بدنی، افراد مبتلا به عفونت در دستگاه تناسلی، افراد شاکی از درد در ناحیه لگن، زیر شکم و یا کمر برای انجام این نوع از آزمایشات لگنی باید هر چه زودتر اقدام کنند.

دیگر معاینات بدنی همراه با بررسی اندام های لگنی و تناسلی در زمان معاینه زنان
معاینه زنان باید به صورت کامل توسط پزشک متخصص زنان صورت گیرد؛ لذا هنگام انجام معاینه زنان علاوه بر اندام های لگنی و تناسلی او باید نحوه عملکرد سایر اندام های بدن فرد مورد توجه قرار گرفته و توسط پزشک بررسی شود.

معاینه زنان

 
قبل از مراجعه به پزشک برای انجام معاینه زنان بهتر است که لباسی ساده پوشیده و در صورت عدم نیاز به نمونه برداری از ادرار با مشورت پزشک خود، مثانه را قبل از انجام هر آزمایشی خالی کنید. علت پوشیدن لباس ساده، تعویض تمام لباس های شما با یک روپوش بوده و برای راحتی و سرعت العمل کار خود انجام چنین کاری قبل از معاینه زنان توصیه می شود.

همچنین چنانچه پزشک تشخیص دهد که آزمایش ادرار برای فرد الزامی بوده، در صورت خالی بودن مثانه و هر گونه فشار بر آن برای تهیه نمونه، هیچگونه نتیجه ای را به دنبال نخواهد داشت. معاینه زنان توسط پزشک علاوه بر بررسی اندام های لگنی و تناسلی آن ها، شامل مواردی نظیر کنترل وزن، قد، فشار خون، قند خون، تیروئید، گوش دادن به صدای قلب و شش ها، نگاه کردن نوک زبان و گلو و همچنین معاینه گلو به منظور بزرگ شدن احتمالی غده های لنفاوی می باشد.

نقش تیروئید در معاینات زنانه توسط پزشک
برای انجام آزمایش و معاینه غده تیروئید، پزشک به نای شما فشار آورده و در صورت وجود هر گونه اختلال برای درمان به موقع آن اقدام خواهد کرد. تیروئید در واقع باعث تنظیم سوخت و ساز یا فعالیت های بدن فرد شده و افزایش میزان فعالیت آن نشان از چرخش سریع موتور بدن و حتی لاغری است. همچنین کاهش میزان فعالیت تیروئید نمایانگر کمبود انرژی در بدن بوده و  عموما منجر به اضافه وزن و چاقی افراد خواهد شد.

نقش تیروئید در انجام معاینه زنان

 
بهتر است برای تشخیص هر گونه اختلالی در معاینه زنان، نحوه کارکرد تیروئید نیز بررسی شود چرا که این امر در اغلب اوقات باعث بی نظمی در طول دوره های قاعدگی های زنانه می شود.

نقش پستان های در معاینات زنانه توسط پزشک
یکی از مهمترین بخش ها در معاینه زنان، پستان ها هستند که قسمت مهمی از بدن آنان را شکل داده و باید به صورت دقیق توسط پزشک معاینه شوند.

نقش شکم در معاینه زنان توسط پزشک
پزشک در انجام معاینه زنان، کل شکم بیمار را معاینه کرده و معده تنها بخش کوچکی از آن را شامل می شود. شکم به ناحیه ای در بین دنده پائینی و کشاله ران های بدن فرد گفته می شود. معاینه این قسمت از بدن توسط پزشک، او را از خیلی چیزها درباره علائم حاملگی و ... آگاه می کند. در واقع پزشک با مشاهده پوست شکم فرد و نشانه هایی از خطوط تیره یا رنگی در میانه موهای شرمگاه تا ناف او که بر اثر تغییرات هورمونی در طول دوره حاملگی ایجاد شده اند، متوجه بارداری یا عدم بارداری خواهد شد.

دلایل انجام معاینه زنان

 
بنابراین در صورت وجود هر گونه اختلال و مشکلی در بدن زنان، پزشک معالج از روی تغییرات ظاهری پوست شکم و اندام های متورم غدد در نواحی حساس در طول معاینه زنان آن ها را تشخیص می دهد. این یافته ها به پزشک برای تشخیص دقیق مشکل و ناراحتی فرد بیمار کمک کرده و تحت درمان قرار خواهد گرفت. دقت کنید که اگر خانمی مجرد، سالم و یا غیر باردار بود؛ تنها از روی معاینه شکم نمی توان به مشکل او پی برد و باید حتما معاینه لگن برای بررسی رحم و تخمدان های فرد توسط پزشک متخصص صورت گیرد.

نقش لگن در معاینه زنان توسط پزشک
یکی دیگر از مهمترین و اسرار آمیزترین معاینات زنانه، لگن و اندام های تناسلی بعد از معاینه شکم است. در انجام این معاینه زنان، علاوه بر روپوش از ملافه ای برای پوشش اندام های تحتانی شکم و ران ها به منظور حفظ شرم و حیای فرد استفاده می شود. پزشک کلیه اندام های مهم تحتانی زنان را که شامل رحم، تحمدان، مثانه و ... است؛ بررسی کرده تا در صورت بروز هر نوع مشکلی نظیر عفونت، کیست، سرطان، تومور و ... هر چه زودتر آنها را تشخیص داده و از گسترش ها جلوگیری به عمل آورد.

روش های معاینه زنان

 
تشخیص بارداری قبلی در هنگام معاینه زنان توسط پزشک
تشخیص دقیق حاملگی در نخستین روزهای بارداری که منجر به سقط جنین شده توسط پزشک کاری دشوار بوده و او تقریبا محال است که چنین موضوعی را تشخیص دهد. در چنین شرایطی این احتمال وجود دارد که از روی رنگ نوک پستان ها بتوان متوجه سقط جنین شد ولی عموما بخاطر پنهان شدن علائم حاملگی یا خط های تیره بین ناف و موهای شرمگاه، عدم وجود نشانه ای از بخیه یا اپیسیوتومی و دیده نشدن هیچ اثری در سوراخ دهانه رحم از نشانه های اتساع و باز شدن؛ بعد از سقط جنین زودهنگام تشخیص این مسئله تقریبا غیر ممکن است. اما تشخیص حاملگی در اکثر خانم هایی که طول دوره حاملگی آن ها کامل بوده از طریق معاینه زنان امکان پذیر است.

معاینه زنان چگونه است

 
اقدامات پزشک به منظور بررسی اندام های خارجی در جلسه معاینه زنان
پزشک زنان بعد از بررسی و معاینه اندام های تناسلی خارجی فرد به سراغ دهانه مهبل او خواهد رفت. به طور یقین مهبل زنانی که سایقه چند بار زایمان به صورت طبیعی را داشتند؛ کمی شل بوده و به علت شکافتن (اپیسیوتومی) فاصله بین مخرج و دهانه مهبل برای زایمان راحت تر فرد؛ این فاصله بعد از گذشت مدت زمانی کوتاه می شود. هنگام معاینه زنان پزشک قبل از این که داخل مهبل آنان را معاینه کند؛ به سراغ بررسی غدد بارتولین خواهد رفت.

معاینه دهانه مهبل و غدد بارتولین توسط پزشک

 
آشنایی با غدد بارتولین زنان
غدد بارتولین، به دو غده کوچک قرار گرفته در دو طرف دهانه مهبل زنان گفته می شود که در شرایط عادی مشاهده و لمس این غدد کاری دشواری است. این غدد وظیفه تولید مخاط و مرطوب نگه داشتن مهبل را بر عهده داشته و هنگام معاینه زنان، پزشک برای تشخیص حساسیت های این ناحیه از بدن آن را به آهستگی در بین انگشتان خود چرخانده و از روی حالت تورمی ایجاد شده متوجه اختلالات آن قسمت خواهد شد.

برخی مواقع یکی از این 2 غدد ممکن است به علت پر شدن از مخاط باعث تشکیل یک کیست متورم به نام «کیست بار تولین» شود. همچنین گاهی به علت عفونت شدید در یکی از این دو قسمت اندام های تحتانی ممکن است یک دمل بزرگ و دردناک در این ناحیه به وجود آید. این نوع اختلالات گرچه زیاد جدی و حساس نیستند ولی تشخیص به موقع آن ها توسط پزشک در حین معاینه زنان باعث پیشگیری از گسترش بیشتر آن ها شده و از طریق یک عمل جراحی ساده قابل درمان هستند.

دیواره های مهبل در هنگام برقراری رابطه جنسی عامل اصلی افزایش لغزندگی بوده و بر خلاف اعتقاد پیشینیان این غدد هیچ نقشی در این امر نخواهد داشت. به عبارت دیگر به هنگام از کار افتادن یا برداشتن غدد بارتولین هیچ تاثیر چندانی در کاهش میزان ترشحات و رطوبت داخل مهبل زن، هنگام برقراری رابطه جنسی نخواهد داشت.

آزمایشات احتمالی بنا بر تشخیص پزشک هنگام معاینه زنان
پزشک هنگام معاینه زنان گاهی برای تشخیص سرطان در اندام های تحتانی زنان، انجام آزمایش پاپ را تجویز می کند. در این آزمایش با استفاده از دستگاه اسپکولوم از مهبل فرد به سادگی و بدون هیچ دردی نمونه برداری شده و برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده خواهد شد. همچنین هنگام معاینه دهانه رحم برخی از پزشکان به منظور مشاهده دقیق جزئیات دهانه رحم و بررسی آن ها از یک دستگاه به نام کولیوسکپ که بسیار به تلسکوپ شباهت دارد؛ استفاده می کنند. با کمک این دستگاه پزشک به راحتی می تواند متوجه تغییرات مشکوک بافت دهانه رحم شده و نوع مشکل و ناراحتی بیمار را تشخیص دهد.

معاینه دهانه رحم زنان با دستگاه کولیوسکپ

 
نکته: اکثر متخصصان هنگام معاینه زنان برای تشخیص ابتدایی سرطان دهانه رحم هنوز هم از آزمایش پاپ استفاده کرده و از استفاده این دستگاه برای معاینه صرف نظر می کنند. ابزار معاینه اسکولوم اصلا برای مشاهده اندام های داخلی لگن نظیر فیبروئیدها، تخمدان ها و ... مناسب نبوده و باید برای بررسی این قسمت های تحتانی از روش های معاینه کولیوسکپ یا معاینه با دو دست کمک گرفت.

منظور از معاینه با دو دست یا کولیوسکپ
در این روش معاینه زنان، پس از انجام نمونه برداری های لازم با کمک دستگاه اسپکولوم، پزشک آن را از بدن فرد خارج میکند. سپس با آغشته کردن دستکشی به یک ژله روان کننده، یک یا دو انگشت خود را به آرامی وارد مهبل او کرده و با فشار دهانه رحم را به سمت بالا حرکت و ثابت نگه می دارد. همچنین با دست دیگر خود، فشاری کم بر روی بخش های تحتانی شکم فرد وارد می کند. معاینه زنان به این صورت با کمک از هر دو دست دقیق تر بوده و رحم برای بررسی و لمس توسط پزشک در چنین حالتی دقیقا در میان دو دست او قرار خواهد گرفت. از این معاینه زنان همچنین می توان برای لمس تخمدان ها و تشخیص مشکلات آن استفاده کرد.

انواع راه های معاینه زنان

 
با کمک این روش معاینه ای، پزشک متوجه شکل و اندازه رحم، حرکت پذیری و یا ثبات آن به علت عفونت های لگنی و یا ... خواهد شد. از جمله نکاتی که در طول این نوع معاینه زنان باید به آن توجه شود، عدم احساس استرس و اضطراب در طول آزمایش دو دستی است؛ چرا که آرام بودن شما باعث انجام معاینه راحت تر خواهد شد.

در چنین شرایطی بهتر است که با خالی نگه داشتن مثانه، شل نگه داشتن ماهیچه های شکم و باز کردن زانوهای خود به پزشک برای انجام یک معاینه دقیق کمک کنید. با این روش پزشک می تواند تخمدان های فرد را نیز بررسی کرده و به اندازه طبیعی آن ها و یا وجود غده و کیست در این قسمت از اندام های تحتانی پی ببرد.

عموما به علت تقلیل اندازه تخمدانها، پزشک در معاینه زنانی که چند سال از یائسگی آن ها گذشته و یا زنان چاق، به سختی می تواند این قسمت ها را لمس کند. در شرایط معمولی معاینه زنان، لمس و بررسی لوله های فالوپ نیز به علت نرمی و انحنا پذیری ساختار آن به ندرت صورت گرفته؛ در حالی که با ضخیم و بزگ شدن این لوله ها در  هنگام حاملگی و یا عفونت می توان آن را از طریق آزمایش دو دستی لمس و بررسی کرد.

عدم امکان معاینه داخل رحم با معاینه دو دستی
تنها گذرگاه دهانه رحم برای ورود به آن سوراخ کوچکی است که در حالت عادی همانند سر یک کبریت بوده و نمی توان از طریق انگشتان برای بررسی داخل رحم فرد اقدام کرد. لذا هنگام معاینه زنان برای این نوع بررسی های رحم از روش های دیگری استفاده میکنند.

معاینه واژن و رحم زنان توسط پزشک

 
منظور از معاینه مقعد مهبل
به علت حرکت پذیر بودن تخمدان ها، در برخی مواقع شاهد مخفی شدن آن ها در پشت رحم خواهیم بود. پزشک با فرو بردن انگشت وسط و سبابه خود به ترتیب در داخل مقعد و مهبل می تواند عمق و مسیر بیشتری را در برابر معاینه مهبل طی کند.

معقد به دلیل در انتهای روده بزرگ قرار گرفته، بنابراین طول آن همانند مهبل محدود نبوده و در صورت عدم دسترسی به تخمدان از مسیر مهبل می توان به سادگی از طریق مقعد مهبل اقدام کرد. این معاینه حتی در صورت امکان پذیر بودن معاینه مهبل به تنهایی برای لمس تخمدان ها لازم بوده و این امکان برای پزشک فراهم می شود هنگام معاینه زنان به راحتی و دقیق تر بتواند سطوح خارجی رحم فرد را لمس کند. همچنین معاینه میزان حساسیت و یا وجود گره، غده های کوچک در فضای بین مقعد و مهبل از این روش امکان پذیر است.

معاینه زنان چیست

 
لمس مشکلات خود مقعد با انجام این روش از معاینه زنان توسط دست پزشک قابل شناسایی بوده و می توان به سادگی بواسیر، رشد های غیرطبیعی بافت داخل مقعد نظیر پلیپ و ... را تشخیص داد. انجام این نوع معاینه در خانم های مسن بسیار مهم و حائز اهمیت بوده؛ چرا که عموما شاهد ظهور سرطان های ابتدائی و زخم های اولیه روده بزرگ در فاصله 12 تا 15 سانتی متری از مخرج هستیم.

سن لازم برای انجام معاینه مقعد مهبل
 معاینه مقعد- مهبل را در مورد دختران و زنان جوانی که به علت کوچک بودن سوراخ مهبل آن ها، جای کافی برای فرو کردن حتی یک انگشت هم نبوده؛ انجام نخواهد گرفت. لذا در چنین شرایطی پزشک برای انجام معاینه زنان تنها از معاینه ساده مقعد شکم استفاده کرده و هیچ گونه درد و ناراحتی برای فرد به دنبال نخواهد داشت.

زمان دقیق مراجعه به پزشک برای انجام معاینه زنانه

 
زمان دقیق مراجعه به پزشک برای انجام معاینات زنانه
 با توجه به نظر خود فرد و پزشک هر یک از زنان باید حداقل یک بار در طول برای انجام معاینه زنان به پزشک متخصص خود مراجعه کنند. همچنین زنانی که پا به دوره 40 ساله زندگی خود گذاشته، حتی اگر سالم باشند بهتر است که هر 6 ماه یکبار برای اطمینان از سلامتی خود و پیشگیری از بیماری های مختلف به منظور انجام معاینات بدنی به پزشک مراجعه کنند. خانم ها باید حتما انجام معاینه زنان را جدی گرفته و در طول یک دوره خاص و مشخص تحت نظر پزشک زنان قرار گیرند.

گردآوری: بخش سلامت بیتوته