دوم: قرارداد فروش اقساطی.
مطابق با آیین‌نامه اعطای تسهیلات بانکی مصوبه شماره ۸۸۶۲۰ مورخ ۱۴/ ۱۰/ ۱۳۶۲ هیات محترم وزیران و دستورالعمل موضوع پانصد و بیست و پنجمین جلسه شورای پول و اعتبار در تاریخ ۱۹/ ۱/ ۱۳۶۳، فروش اقساطی یا نسیه عبارت است از واگذاری عین بهای معلوم به غیر، به ترتیبی که تمام یا قسمتی از بهای مزبور به اقساط مساوی یا غیر مساوی در سررسید یا سررسیدهای معین دریافت شود.
بانک‌ها اصولا در سه بخش بنابه درخواست متقاضی، اقدام به انعقاد قرارداد می‌کنند که عبارتند از:
الف) فروش اقساطی جهت تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی اعم از تامین مواد اولیه، لوازم یدکی و ابزار کار: در این خصوص بانک‌ها می‌توانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی، اعم از اینکه واحد تولیدی متعلق به شخص حقیقی یا حقوقی باشد، مواد اولیه و لوازم یدکی و ابزار کار مصرفی و سایر نیازهای اولیه مورد احتیاج این واحدها را منحصرا بنا به درخواست کتبی تعهد متقاضیان مبنی بر خرید و مصرف عوامل مذکور، خریداری و به‌صورت اقساطی به متقاضی به فروش برسانند. در برآورد میزان نیاز واحدهای تولیدی، حجم مواد اولیه متناسب با تولید یک دوره تولید در نظر گرفته میشود. قیمت فروش اقساطی اموال و کالاهای این بخش، با توجه به قیمت تمام شده و سود بانک تعیین خواهد شد. حداکثر یا حداقل میزان سود بانک توسط شورای پول و اعتبار به تصویب خواهد رسید، قیمت تمام شده، مبنای سود خواهد بود.
مدت وصول قیمت فروش اقساطی اموال و کالاهای مورد نیاز، نباید از یک دوره تولید و حداکثر از یک سال، تجاوز کند. این مدت در موارد استثنایی حداکثر تا یک سال دیگر با موافقت بانک مرکزی، قابل افزایش خواهد بود. در مورد تامین مواد اولیه مورد نیاز برای بافت فرش، مدت وصول قیمت فروش اقساطی مربوط به یک دوره تولید، حداکثر دو سال در نظر گرفته میشود.
ب) فروش اقساطی جهت تامین وسایل تولید، ماشین آلات، وسایل حمل و نقل، کالاهای مصرفی بادوام ساخت داخل، تاسیسات:
اموال موضوع این بخش، شامل وسایل تولید، ماشین آلات، وسایل حمل و نقل، کالاهای مصرفی بادوام ساخت داخل کشور و تاسیساتی است که عمر مفید آنها بیش از یک سال باشد.
حیوانات مولد، نظیر گاو شیرده، گوسفند داشتی، مرغ تخم‌گذار، زنبور عسل و نظایر آن، از جمله وسایل تولید محسوب شده و طول عمر مفید آنها و تشخیص بانک اعطا‌کننده تسهیلات اعتباری، که متجاوز از پنج سال نخواهد بود، تعیین میشود.
در صورتی که اعطای تسهیلات، برای طرح‌های تولیدی، کشاورزی، صنعتی، معدنی و خدماتی صورت گیرد، بانک‌ها طرح مربوط را از لحاظ فنی، مالی و اقتصادی (در حد نیاز بانک) بررسی و ارزیابی می‌کنند. بانک‌ها تکلیف دارند، با توجه به صلاحیت تخصصی و فنی متقاضی، نوع وسایل تولید، ماشین‌آلات و تاسیسات رشته فعالیت(با دادن اولویت امور تولیدی) مبلغی به‌عنوان «پیش دریافت» که میزان آن، به تصویب شورای پول و اعتبار خواهد رسید، از خریدار دریافت کنند. در صورتی که خریدار قبل از سررسید یا سررسیدهای مقرر مبادرت به واریز تمام یا قسمتی از بدهی خود کند، بانک‌ها مکلف‌اند تخفیف لازم را از محل سود متعلقه، متناسب با مدت باقیمانده تا سررسید قسط یا اقساط واریز شده، به خریدار اعطا کنند.
ج) فروش اقساطی مسکن: بانک‌ها می‌توانند، به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت گسترش امر مسکن، واحدهای مسکونی ارزان قیمت را که مستقیم یا از طریق اعطای هر یک از انواع تسهیلات بانکی توسط آنها احداث شده باشد، منحصرا بنا به درخواست کتبی و تعهد متقاضیان مبنی بر خرید این گونه واحدها، به‌صورت اقساطی به آنان به فروش برسانند.
شرایط اعطای تسهیلات به متقاضیان واحدهای مسکونی، از قبیل: میزان پیش پرداخت و زمان دریافت آن، مدت بازپرداخت بدهی و امثال آن، توسط شورای پول و اعتبار تعیین خواهد شد.
ضوابط اعطای تسهیلات به این‌گونه متقاضیان از قبیل: سطح زیربنای واحد مسکونی، نوع مجوزهای لازم، توزیع جغرافیایی، حداکثر میزان تسهیلات و امثال آن، با پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی و تصویب شورای اقتصاد توسط بانک مرکزی ابلاغ خواهد شد، تعیین میشود.
حداکثر مدت وصول اقساط نیز توسط شورای پول و اعتبار تعیین میشود.
آنچه مسلم است عدم رعایت ضوابط و مقررات اعلامی از سوی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار، موجب ابطال قرارداد به درخواست ذی‌نفع خواهد شد.
۱- مطالب ستون بایسته‌های حقوق در بازرگانی شنبه هر هفته در صفحه ۵ چاپ میشود.
