مهر امسال، گزارشی از سوی گروه انرژی مجلس شورای اسلامی در صحن علنی مجلس قرائت شد که حاوی اخطارهایی نسبت به احتمال وقوع بحران امنیت انرژی در سال‌های آینده بود. ناترازی در میزان تولید و مصرف گاز یکی از ابعاد مهم این گزارش بود که موردتاکید وزیر نفت هم قرار گرفت. وزیر نفت تصریح کرده که در زمستان پیش‌رو حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب ناترازی گاز خواهیم داشت.
تولید روزانه گاز در ایران حدود ۸۵۰۰ میلیون مترمکعب است که طبق برنامه ششم توسعه باید به بیش از یک میلیارد مترمکعب می‌رسید که محقق نشد. کمبود گاز در روزهای سرد سال اتفاق معمولی است که باعث مصرف مازوت در نیروگاه‌ها و این وضعیت باعث آلودگی هوا در تعدادی از کلانشهرها از جمله تهران، اصفهان، مشهد و البرز و تعدادی از شهرهای کوچک و بزرگ به‌صورت دوره‌ای می‌شود. قابل پیش‌بینی است که زمستان امسال هم به‌دلیل کمبود گاز تعدادی از نیروگاه‌ها مازوت بسوزانند که این به‌معنای افزایش شاخص آلاینده‌های هوا است.
یکی از مقوله‌هایی که همواره کشورهای دنیا به آن اذعان دارند، وابستگی آنها به انرژی است، مادامی‌که انرژی‌های تجدیدناپذیر به‌طور کامل جای خود را به انرژی‌های تجدیدپذیر نداده‌اند، کشورهای اروپایی ناگزیر به استفاده از آن توسط کشورهای صادرکننده به‌ویژه آسیایی‌ها هستند.
بحث امنیت تامین انرژی در جهان از یک‌سو و نیز آمادگی کشورهای جهان برای افزایش امنیت انرژی در جهان از سوی دیگر، به مسئله‌ای بسیار مهم تبدیل شده است. این در حالی است که ایران همواره به‌عنوان یکی از تامین‌کنندگان نفت و گاز در جهان و به‌دوراز مسائل سیاسی، آمادگی خود را برای ایفای نقش خود در عرضه نفت و افزایش امنیت انرژی در جهان اعلام کرده است، به‌طوری‌که وزیر نفت پس از پایان سی و دومین نشست وزارتی ائتلاف اوپک‌پلاس با تاکید بر اینکه بازار جهانی انرژی نیازمند افزایش عرضه نفت ایران است، افزود: از نظر فنی و کارشناسی، کمیته فنی و نظارتی اوپک‌پلاس در سناریوی پایه خود، مازاد عرضه به تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۲۲ را در سطح روزانه ۴۰۰ هزار بشکه پیش‌بینی کرده که این رقم نسبت به پیش‌بینی ماه گذشته، حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز کمتر است. سمت در این گزارش جایگاه ایران را در برقراری امنیت انرژی در جهان بررسی کرده است.
حسن مرادی، کارشناس انرژی در رابطه با این موضوع به صمت می‌گوید: وضعیت موجود اروپا و حرف‌هایی که نماینده اروپا در سفر به ایران داشتند، نشان می‌دهد که اروپا به‌شدت اشتیاق دارد تا بازار نفتی ایران را در اختیار داشته باشد و با به‌جریان انداختن این وضعیت، از کمبودی که با تحریم روسیه ایجاد می‌شود، جلوگیری و امینت انرژی را در قاره سبز برقرار کند، در این صورت قابل پیش‌بینی است که طرفین در تلاش برای رسیدن به توافق خواهند بود تا این مشکل حل
شود. اکنون شرایطی وجود دارد که ایران می‌تواند جایگزین مناسبی برای انتقال انرژی به کشور غربی باشد و در راستای امنیت بازار انرژی گام‌های مثبتی بردارد، اما این موضوع نیازمند بررسی عواملی است که باید موردتوجه قرار بگیرد. به‌عنوان‌مثال، حجم صادرات کشور چقدر است و آیا فناوری به‌نحوی هست که امکان صادرات وجود داشته باشد یا خیر؟
روسیه در شرایط تحریمی و فشار قرار گرفته و همین امر موجب شده که با نرخ نازل‌تری نفت خود را به‌فروش برساند؛ اما باید ارتباط غیررسمی بین فروشندگان نفت وجود داشته باشد. از طرفی، روسیه به‌دلیل فناوری بالایی که دارد، از فروش نفت خام متضرر نمی‌شود، زیرا هزینه تولید نفت و گاز در این کشور بسیار ناچیز است. وی در ادامه افزود: در صورتی که تمام زیرساخت‌های موجود برای صادرات انرژی وجود داشته باشد، تا حدودی امکان جبران کمبود انرژی وجود دارد، البته در این جایگزینی، خواسته بازار چیست و شرایط موجود به کدام سو حرکت می‌کند، اگرچه امریکا همواره چالش‌هایی با ایران داشته است، اما در صورت برداشته شدن تحریم‌ها دلیلی ندارد مشکلی در این جایگزینی پیش بیاید، ضمن آنکه ایران یکی از کشورهایی است که از منابع طبیعی بالایی برخوردار است. این کارشناس در ادامه افزود: در نظر داشته باشیم که کشور از فناوری لازم برای صادرات انرژی برخوردار است، اما در بعضی از موارد، نیاز به مداخله بیشتری احساس می‌شود تا بتوانیم در این راستا موفق عمل کنیم، به طوری که دقت و موشکافی بیشتری پدید آید و کارشناسان برنامه‌ریزی کنند که چگونه می‌توانند به صادرات جامه عمل بپوشانند.
مرادی بااشاره به اینکه در جای‌جای دنیا دور زدن تحریم‌ها امری مرسوم و برای درآمدزایی رویه‌ای معمول است، به صمت توضیح داد: در صورتی که ایران بخواهد چارچوب‌های تحریم‌ها را رعایت کند، نباید هیچ‌گونه صادراتی داشته باشد؛ اما کشور ما نیز مانند کشورهای دیگر با نادیده گرفتن تحریم‌ها می‌تواند اقداماتی را انجام دهد، همان‌طور که پیش از این اعلام کردند در نفتکش‌های امریکایی نفت جمهوری اسلامی ایران از طریق کشور واسط ریخته شده است، البته کشورهای آسیای‌شرقی کشورهای مقصدی هستند که بیشترین خرید انرژی از ما را
داشته‌اند. وی در پایان گفت: فروش نفت و میعانات گازی ما کمابیش از یک‌میلیون بشکه در روز عبور و فرصت خوبی را فراهم کرده تا بسیاری از منابعی که در سال گذشته به‌دقت نیامد، تحقق پیدا کند، بنابراین می‌توان شرایط فعلی را رو به بهبود ارزیابی کرد، چرا که هم صادرات غیرنفتی به‌صورت جدی در حال افزایش و هم رویکرد دولت سیزدهم در این زمینه متفاوت است.
صادرات نفت ایران به کشورهای دیگر باعث کاهش قیمت‌ها می‌شود. ایران چهارمین ذخایر نفتی دنیا را دارد و به‌راحتی می‌تواند ظرفیت تولید روزانه خود را بالا ببرد و تا مرز ۲ میلیون بشکه نفت خام در روز برساند؛ اتفاقی که به برنامه‌ریزی و استفاده از دانش روز نیاز دارد. ایران می‌تواند با کاهش نفت روسیه به امنیت بازار جهانی کمک کند. کارشناسان می‌گویند ایران می‌تواند به‌سرعت صادرات روزانه ۸۰۰ هزار بشکه‌ای خود را افزایش دهد. طی چند ماه آینده، ایران به‌احتمال‌زیاد می‌تواند هر روز بیش از ۴۰۰ هزار بشکه به تولید خود اضافه کند و در چند ماه آینده به تولید روزانه ۳٫۸ میلیون بشکه برسد. افزایش ۱.۳ میلیون بشکه‌ای در روز، به‌طورتقریبی یک درصد تقاضای کنونی جهان است، اما می‌تواند تفاوت ایجاد کند. به‌گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، گروه تولید اوپک‌پلاس باوجود لابی‌گری دولت بایدن و دیگر کشورها برای افزایش تولید، روزانه حدود ۲.۷ میلیون بشکه کمتر از اهداف این گروه تولید می‌کنند. ورود مجدد نفت ایران به بازار، بخشی از این کمبود را جبران می‌کند و باعث خنثی شدن اثر کاهش تولیدات روسیه می‌شود. در صورت تسهیل تحریم‌ها، ایران می‌تواند به یک تامین‌کننده مهم انرژی تبدیل شود، اگرچه بازگشت به بازار یک‌شبه اتفاق نخواهد افتاد.
