بحث درباره انرژی‌های تجدید پذیر سال‌هاست که در جهان و حتی ایران رونق گرفته و در راستای توسعه استفاده از این منابع نامحدود اقدامات مهمی انجام شده، از جمله این اقدامات می‌توان به توسعه فناوری‌های وابسته به انرژی های تجدیدپذیر و شکل گیری توافق‌های بین المللی مانند توافق پاریس اشاره کرد که ایران نیز به آن پیوسته است.
البته تا اواسط قرن ۱۹ و قبل از توسعه استفاده از ذغال سنگ، تقریبا همه انرژی مصرفی از منابع انرژی تجدید پذیر تامین می شد، قدیمی ترین نوع انرژی مورد استفاده زیست توده سنتی بوده که برای روشن کردن آتش از آن استفاده می شد، زیست توده یا بیومس یک منبع تجدیدپذیر انرژی است که از مواد زیستی به دست می‌آید، به طور کلی زباله‌هایی که منشاء زیستی داشته باشند و از تکثیر سلولی پدید آمده باشند زیست‌توده نامیده می‌شوند که جنگل‌ها و ضایعات جنگلی، محصولات و ضایعات کشاورزی، باغداری و صنایع غذایی، فضولات دامی و ضایعات جامد زباله‌های شهری برخی از آنها است.
بعد از آن می توان به انرژی بادی اشاره کرد که حدود هفت هزار سال پیش برای به حرکت درآوردن کشتی ها از آن استفاده می شد، در این میان گوشه چشمی هم به انرژی خورشیدی می شد، اما پس از انقلاب صنعتی حضور این گونه انرژی ها کمرنگ شد و تمرکز به سمت انرژی های فسیلی رفت اما بعد از مدتی دانشمندان و محققان به این نتیجه رسیدند که سوخت های فسیلی تاریخ مصرف دارند و بعد از مدتی تمام می شوند علاوه بر این با توسعه شهرنشینی و صنعت، مصرف این سوخت ها افزایش یافت و آلودگی هوا را برای بشر به ارمغان آورد از این رو نگاه ها دوباره به سمت توسعه انرژی های تجدید پذیر یا همان پاک معطوف شد.
بر این اساس کشورهای مختلف برنامه های سوختی خود را به سمت انرژی های تجدید پذیر سوق دادند و امروزه در برخی کشورها توسعه خوبی یافته، به عنوان مثال بیش از ۵۰ درصد از ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده برق در آلمان تجدیدپذیر است و با وجود پیشرفتی که این کشور در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر داشته، قصد دارد تا سال ۲۰۳۰، ظرفیت نیروگاهی تجدیدپذیر خود را به بیش از ۶۵ درصد برساند، همچنین اکنون ۳۰ درصد ظرفیت نیروگاهی نصب شده در اسپانیا انرژی‌های تجدیدپذیر است و در نظر دارد تا سال ۲۰۵۰ آنرا به ۱۰۰ درصد برساند، علاوه بر این در شیلی تا سال ۲۰۵۰، ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده تجدیدپذیر به ۷۰ درصد خواهد رسید.
این شرایط در کشورهای همسایه ایران نیز قابل تامل است، مثلا ترکیه در زمینه تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر پیشرو است تا جایی که اکنون این کشور بدون محاسبه نیروگاه‌های برق آبی، ۱۲.۵ گیگاوات از نیروگاه‌های تجدیدپذیر برق تولید می کند که ۱۵ درصد از ظرفیت تمام برق تولید شده در تمام نیروگاه‌ها را شامل می‌شود، همچنین عراق ۱۰۰ مگاوات و اردن ۶۴۶ مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر تولید می کنند که افزایش این میزان جزو برنامه تمام این کشورها است.
اما در ایران با وجود شرایط جغرافیایی و اقلیمی خاص برای استفاده از انرژی های تجدید پذیر آنطور که باید از این منابع بی پایان بهره برداری نشده است، در حالی که وضعیت بسیار مساعد است، اعداد چیزی حدود ۶۵۰ مگاوات را نشان می دهد که کمتر از یک درصد تمام ظرفیت برقی کشور است، در واقع ایران با داشتن کوه‌های البرز در شمال غربی، کویر در شرق، دریای خزر در شمال و خلیج فارس در جنوب پتانسیل بالایی در این زمینه دارد، ایران کشور تابش خورشید است به طوری که حداکثر از ۵.۵ کیلووات ساعت بر متر مربع در روز تابش طبیعی مستقیم و میانگین ۳۰۰ روز آفتابی در سال برخوردار است، همچنین از نیروی باد بالقوه ای برخوردار است که بر اساس گزارش سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر ایران (سانا)، ظرفیت بالقوه نیروی باد ۳۰ هزار مگاوات تخمین زده شده است.
اما شواهد نشان می دهد آنطور که باید از این نعمت خدادادی استفاده نمی شود، حتی در قانون هوای پاک به این مساله تاکید شده به طوری که بر اساس ماده ۱۹ قانون هوای پاک وزارت نیرو مکلف است نسبت به توسعه، تولید و عرضه انرژی های تجدید پذیر و پاک به نحوی اقدام کند که حداقل ۳۰ درصد افزایش سالانه ظرفیت مورد نیاز کشور از انرژی های تجدید پذیر تامین شود اما به گفته معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست وزارت نیرو در این زمینه ضعیف عمل کرده و عدد قابل توجهی به دست نیاورده است در حالی که استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر یا پاک یکی از راه‌های اساسی کاهش آلودگی هوا است.
داریوش گل علیزاده روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: آلودگی هوا یکی از مسائل مهمی است که کشور را درگیر خود کرده و بر این اساس قانون هوای پاک تصویب شده و در آن وظایف همه دستگاه های متولی مشخص شده تا با استناد به آن شرایط هوا بهبود یابد.
وی افزود: یکی از عوامل آلوده کننده هوا سوخت های فسیلی است و دولت ها درصدد کاهش مصرف این سوخت ها هستند، از این رو داشتن خودرو و موتوسیکلت های برقی و کم مصرف باید مورد توجه مسوولان قرار گیرد تا هم مصرف سوخت های فسیلی کاهش یابد و به دنبال آن شاهد هوایی پاک و سالم باشیم.
گل علیزاده اظهار داشت: پایه تولید انرژی در کشور سوخت های فسیلی است بنابراین هر چه میزان مصرف کمتر باشد آلودگی کمتری منتشر می شود و هر چه به سمت برقی کردن خودروها برویم میزان انتشار آلودگی کاهش می یابد ضمن اینکه باید توان به کارگیری انرژی های تجدید پذیر را داشته باشیم یعنی نیروگاه های خورشیدی را توسعه دهیم.
معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت: ایران از نظر انرژی خورشیدی ظرفیت بسیار بالایی دارد اگر بتوانیم کار را در این زمینه پیش ببریم گام موفقی در کاهش آلودگی هوا برداشته ایم، البته برای این کار باید جاذبه ای در بخش خصصوی ایجاد شود تا به سرمایه گذاری ترغیب شوند چون هزینه های اولیه انرژی های خورشیدی بسیار بالا است.
وی اظهارداشت: با توجه به اهمیت موضوع در قانون هوای پاک به این مساله تاکید شده به طوری که بر اساس ماده ۱۹ قانون هوای پاک وزارت نیرو مکلف است نسبت به توسعه، تولید و عرضه انرژی های تجدیدپذیر و پاک به نحوی اقدام کند که حداقل ۳۰ درصد افزایش سالانه ظرفیت مورد نیاز کشور از انرژی های تجدید پذیر تامین شود.
معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اما متاسفانه وزارت نیرو در این زمینه بسیار ضعیف عمل کرده و کار زیادی انجام نداده و سهم چندانی در تولید برق از انرژی های تجدید پذیر ندارد، در حالی که با توجه به شرایط هوا و آلودگی آن باید برنامه ریزی ها در این زمینه با سرعت و شتاب زیادی صورت گیرد.
