مریم فکری: آمارهای تازه بانک مرکزی نشان می‌دهد سهم پول از نقدینگی در پایان تابستان امسال به حدود ۲۳ درصد رسیده است. این بالاترین رقمی است که طی یک دهه اخیر رقم خورده است. اتفاقی نگران‌کننده که به باور کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی، پیامی جز تورم بالا برای اقتصاد ایران نخواهد داشت.
این شرایط در حالی بروز پیدا کرده که حداقل ظرف تقریبا یک سال گذشته دو دستورالعمل توسط شخص رییس‌جمهور خطاب به دستگاه‌های اجرایی برای کنترل نقدینگی و چاپ پول صادر شده است. اولین دستور، دی‌ماه سال گذشته بود که رییس‌جمهور دستور داد تمام دستگاه‌ها به‌ویژه وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی همچنان خود را به روند کاهش نقدینگی متعهد بدانند و به تلاش در این زمینه ادامه دهند. دستور دوم هم شهریور ماه امسال صادر شد که در فرمانی ۱۰ بندی، ۱۰ ماموریت برای بانک مرکزی تعیین شد: تقویت ارزش پول ملی، اصلاح ناترازی بانک‌ها، توقف رشد سالانه نقدینگی، اصلاح سبد ذخایر ارزی متناسب با نیازهای سرمایه‌گذاری و تجاری کشور، توسعه دامنه وثایق و تسهیل فرآیند وثیقه‌گذاری، فعال‌سازی حساب تجاری، تقویت سامانه‌های نظارتی و تامین سرمایه درگردش واحدهای تولیدی.
منتظر تورم‌های بالا باشیم؟
در همین رابطه احمد حاتمی‌یزدی، اقتصاددان در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین در پاسخ به این پرسش که گزارش‌ها نشان می‌دهد که رکورد ۱۰ ساله چاپ پول شکسته شده است. این اتفاق چه پیامی را برای اقتصاد ایران دارد؟ گفت: پیام این اتفاق، تورم است.
وی افزود: تورم طی ۱۰ سال گذشته همیشه ناشی از افزایش نقدینگی بوده است. وقتی نقدینگی افزایش پیدا کند، اگر تولید به همان نسبت رشد نداشته باشد، در نهایت قیمت‌ها بالا می‌رود.
حاتمی‌یزدی ادامه داد: در واقع حجم زیادی نقدینگی در جامعه وجود داشته باشد و مردم با این پول بروند خرید کنند؛ در صورتی که تولید کالا در کشور یا واردات کالا افزایش نیافته باشد. در نتیجه مقدار زیادی پول در پی خرید مقدار کمی کالاست. این اتفاق باعث افزایش نرخ تورم می‌شود.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در این شرایط، تورم ۴۰ درصدی امسال امکان دارد به عددهای بالاتر هم برسد.
اوج افزایش نقدینگی سه ماهه آخر سال است
حاتمی‌یزدی در پاسخ به این پرسش که در شرایط کنونی پیش‌بینی چه نرخ تورمی وجود دارد؟ عنوان کرد: به طور معمول افزایش نقدینگی در سه ماهه آخر سال اوج می‌گیرد؛ آن هم به دلیل اینکه آخر سال می‌خواهند حقوق و عیدی کارمندان بازنشستگان و کارگران را پرداخت کنند و هزینه‌ها افزایش پیدا می‌کند.
وی متذکر شد: دولت بودجه که ندارد، در نتیجه مجبور می‌شود پول چاپ کند. در نتیجه افزایش نقدینگی در سه ماهه آخر سال احتمالا معادل ۲۳ درصد نیمه اول هم بشود. در این شرایط من احتمال می‌دهم که تورم امسال به ۵۰ درصد برسد.
چرا فرمان رییسی برای مهار نقدینگی بی‌اثر بود؟
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که چرا دستورالعمل‌های رییس‌جمهور برای کنترل نقدینگی و چاپ پول بی‌اثر بوده است؟ یادآور شد: زمینه این کار در دولت فراهم نیست. در صورتی دولت می‌تواند این دستورالعمل‌ها را اجرایی کند که بتواند بودجه متوازن ارائه دهد. بودجه متوازن یعنی بودجه‌ای که دخل و خرج آن با هم بخواند.
حاتمی‌یزدی افزود: به عبارتی، مقدار درآمدی که دولت دارد اعم از نفت و گاز تا گمرک و مالیات و... با هزینه‌ها برابر باشد. اما کاری که اکنون دولت انجام می‌دهد، این است که هزینه‌های دولت خیلی بیشتر از درآمدهایش است.
بودجه ۱۴۰۱ به چه سمتی می‌رود؟
وی درباره بودجه سال ١۴٠٢ نیز تصریح کرد: به نظر می‌رسد این بودجه هم به مانند بودجه‌های چند سال اخیر باشد و پیش‌بینی نمی‌کنم که بتوانند بودجه متوازن ارائه دهند. لااقل تا زمانی که تحریم نفتی هستیم، این کار شدنی نیست.
این کارشناس اقتصادی گفت: در عمل با تورم، مردم فقیر را فقیرتر می‌کنند و ثروتمندان را ثروتمندتر. تورم یک نوع مالیات از فقرا به نفع اغنیا است و این شکاف طبقاتی را بسیار بدتر می‌کند از آنچه الان هستیم.
حاتمی‌یزدی ادامه داد: تورم همیشه خبر بدی برای فقرا و کارمندان و کارگران است و برعکس، خبر خوبی برای سرمایه‌داران است، چون ارزش سرمایه‌هایشان بالا می‌رود.
وی عنوان کرد: نتیجه این تورم را در مصرف کالاهای اساسی می‌بینید که مردم امروز خیلی گوشت کمتر از سال‌های قبل مصرف می‌کنند. یک زمانی مصرف گوشت قرمز حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بود که الان به ۸۰۰ هزار تن رسیده است. این یعنی کاهش ۳۰ درصدی مصرف گوشت. مردم طبقات متوسط به پایین امکان خرید خود را از دست داده‌اند.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: همه این‌ها نتیجه تورم و افزایش نقدینگی است که در پی بودجه نامتوازن دولت و کسری بودجه ایجاد شده است.
حاتمی‌یزدی عنوان کرد: دولت اگر می‌خواهد منطقی رفتار کند، نباید هزینه‌هایش را بالا ببرد. هزینه‌های دولت باید در حد درآمدش کاهش یابد. یک شعری از سعدی هست که می‌گوید بر احوال آن مرد باید گریست، که دخلش بود نوزده، خرج بیست. این عین داستان اقتصاد ایران ما است.
۲۲۳۲۲۵
