به گزارش خبرنگار مهر، هفدهمین نشست میراث ناملموس یونسکو طی یک هفته اخیر در شهر رباط مراکش برگزار شد در این دوره از اجلاس، ۴۶ عنصر برای ثبت در فهرست معرفی میراث فرهنگی ناملموس بشریت نامزد شده اند که از ایران نیز شش پرونده مشترک یا چندملیتی با عنوان «یلدا / چله» (در همکاری با افغانستان)، «هنرساختن و نواختن عود» (مشترک با سوریه)، «هنر ساختن و نواختن رباب» (مشترک با تاجیکستان و ازبکستان)، «جشن مهرگان» (مشترک با تاجیکستان)، «سوزن‌دوزی ترکمن / ترکمن‌دوزی» (مشترک با ترکمنستان) و «پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی» (مشترک با افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان) پیشنهاد شده بود که از میان آنها چهار عنصر مهر تأیید یونسکو را گرفتند.
«شب یلدا / چله»، «هنر ساختن و نواختن ساز عود»، «سوزن‌دوزی ترکمن» (ترکمنی‌دوزی) و «پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی»، چهار پرونده مشارکتی ایران بودند که به فهرست جهانی میراث ناملموس یونسکو راه پیدا کردند.
پرونده‌های ناکام!
در این میان با توجه به اینکه جشن مهرگان با همکاری تاجیکستان و مهارت ساختن و نواختن رباب با همکاری هفت کشور نتوانست نظر اعضای کمیته را جلب کند و آن را به ثبت جهانی برساند؛ سهمیه‌ای برای ارائه یک پرونده به صورت ملی نداشت؛ اما ایران می‌توانست در چند پرونده دیگر نیز مشارکت کند.
یکی از آنها پرونده چای بود که با عنوان «فرهنگ چای، نماد هویت، مهمان‌نوازی و تعامل اجتماعی» به صورت مشترک با ترکیه و جمهوری آذربایجان به ثبت جهانی رسید این پرونده که در واقع آئین چای خوردن به حساب می‌آید هیچ منافاتی با چای ایرانی ندارد و می‌توانست کشور سوم ایران باشد. هر چند که ایران نیز می‌تواند چای ایرانی را به صورت ملی ثبت کند اما بهتر بود هنگام تدوین این پرونده به آن ملحق می‌شد.
از سوی دیگر آذربایجان فرهنگ پهلوانی خود را ثبت کرده است طی روزهای اخیر برخی افراد به این موضوع اعتراض کردند که چرا آذربایجان چنین اقدامی انجام داده است این درحالی است که آذربایجان فرهنگ «پهلوانلیق» خود را ثبت کرد. مهمتر آنکه ایران در سال ۲۰۱۰ فرهنگ پهلوانی و زورخانه ای خود را جهانی کرده است.
ایران اگرچه امسال سهمیه‌ای برای ارائه پرونده ملی نداشت اما مشارکت در پرونده‌های چند ملیتی برای آن محدودیتی ایجاد نمی‌کرد به همین دلیل زمانی که پرونده «نخل خرما، دانش، مهارت، سنت و شیوه تهیه آن» به نام امارات متحده عربی، بحرین، مصر، عراق، اردن، کویت، موریتانی، مراکش، عمان، فلسطین، قطر، عربستان سعودی، سودان، تونس و یمن، برای ثبت جهانی تدوین شد ایران هم می‌توانست به آن بپیوندد ولی این اقدام انجام نشد.
و اگرچه این پرونده در سال ۹۸ در کلمبیا با حضور ۱۴ کشور جهانی شد اما این بار یک عضو دیگر به آن پیوست. البته هنوز هم این پرونده باز است و ایران نیز می‌تواند به سبب اشتراکات فرهنگی که در حوزه نخل خرما دارد به این پرونده الحاق شود.
«روایت ملانصرالدین» به نام جمهوری آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان، ازبکستان جهانی شد اما اگرچه ملانصرالدین ایرانی نبود ولی در فرهنگ و ادبیات عامه ایرانی‌ها نقش مهمی دارد و می‌توانست ایران هم یک پای این پرونده باشد.
یک احتمال و یک تأمل!
مشارکت فعال ایران در پرونده‌های چند ملیتی می‌توانست نشان دهد که ایران چقدر خواهان مشارکت با کشورهای دیگر و ایجاد ارتباط نزدیک تر است. درحالی که از این دیپلماسی نیز کمتر استفاده و تنها به چهار پرونده اکتفا شد. ضمن اینکه برخی از دست اندرکاران تهیه پرونده‌های میراث ناملموس، مخالفت جمهوری آذربایجان با مشارکت ایران در پرونده‌های خود را بی تأثیر نمی‌دانند.
