فتانه احدی- همشهری: مسائل داخلی و انتخابات آمریکا را شاید بتوان به‌عنوان حقیقتی دانست که مانع امضای برجام شده است اما از سویی نیز می‌توان آن را پوششی دانست برای بدعهدی و بدقولی دوباره آمریکا. با وجود فراهم بودن شرایط و موقعیت برای امضاکردن آن، اما باز هم برای امضا نکردن توافقنامه برجام بهانه تراشید حال باید دید آمریکایی‌ها با وجود انتخاباتی که پشت سر گذاشتند، وضعیت برجام را به کدام سو هدایت می‌کنند. زیراکه به‌گفته محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده وین و کارشناس مسائل بین‌الملل متن برجام آماده امضاست و این اقدام فقط به واکنش آمریکا بستگی دارد. در گفت‌وگویی که می‌خوانید به مذاکرات، پرونده هسته‌ای، غنی‌سازی ۶۰درصدی و اوضاع داخلی ایران پرداخته شده است.
قطعنامه اخیر شورای حکام ممکن است به ارجاع دوباره پرونده ایران به شورای امنیت منجر شود؟
فعلا نشانه‌ای از چنین چیزی وجود ندارد. و حتی شروع غنی‌سازی ۶۰درصدی در فردو از سوی ایران و واکنش کم‌رنگ غربی‌ها، نشان از این دارد که آنها در موضع قدرت نیستند.
درصورت عدم‌توافق، ایران اقدامات خود را تشدید خواهد کرد آیا خروج از ان‌پی‌تی به‌عنوان یک اقدام واکنشی محتمل است؟
من چنین ضرورتی را نمی‌بینم ایران در چارچوب ان‌پی‌تی و مقررات آژانس اقدامات زیادی را می‌تواند انجام دهد و طرح صلح‌آمیز هسته‌ای را به سرعت می‌تواند پیش ببرد، کمااینکه این اقدام در حال انجام‌شدن است. اگر واقعا غربی‌ها دغدغه‌مند هستند، توافق در دسترس است. ما در وین مذاکرات گسترده‌ای داشتیم، کشور ما و ۱+۴مذاکرات گسترده داشته است و بسیار به توافق نزدیک شده بود. اتحادیه اروپا متنی را که بیشتر خواسته‌های ایران در آن لحاظ شده بود را ارائه داد، ایران چند نکته را متذکر شد، آقای جوزف بورل که مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپاست، گفته است که خواسته ایران معقول است، بنابراین اگر آمریکایی‌ها همین نگرش بورل را بپذیرند، توافق صورت می‌گیرد.
آیا توافق هسته‌ای تا پایان سال قابل پیش‌بینی است؟
در آخر مذاکرات، علت اینکه به توافق نرسیدیم این بود که آمریکایی‌ها به‌دلیل مسائل داخلی ایالات متحده دغدغه‌مند بودند. بایدن و گروه بایدن نگران انتخابات بودند و نگران این بودند که مخالفانشان بگویند که او در برابر ایران امتیاز زیادی داده است، بنابراین مذاکرات به‌دلیل انتخابات آمریکا متوقف شد. اکنون که انتخابات آمریکا تمام‌شده است باید ببینیم که آمریکا چه کار خواهد کرد. البته وقتی در داخل کشور آشوب یا ناآرامی وجود داشته باشد، آمریکایی‌ها طمع و تعلل می‌کنند. اما ایران نشان داده که حقوق خود را می‌داند و اجازه نمی‌دهد که توافقی صورت بگیرد تا آمریکا بتواند دوباره تقلب کند. اگر آمریکایی‌ها تقلب کنند، این توافق فایده‌ای برای ایران نخواهد داشت. در حال‌حاضر آمریکایی‌ها می‌دانند که اگر بخواهند توافق کنند، متنی که اتحادیه اروپا داده به علاوه خواسته‌های ایران را اگر بپذیرند، قطعا می‌توانند برای امضا به وین برگردند و پای میز مذاکرات بنشینند. بنابراین این تصمیم با آمریکاست.
برخی بر این باورند که متن فعلی توافق، همان متنی است که در دوران دولت سابق نهایی شده بود. میزان اختلاف دو متن چقدر است؟
خیر، متن‌ها خیلی متفاوت هستند. ما امتیاز زیادی به‌دست آورده‌ایم که درصورت توافق نهایی بر همگان روشن خواهد شد. زحمات زیادی کشیده شده است. ما نزدیک توافق بودیم امتیازات قابل توجهی را به‌دست آوردیم، متن اتحادیه اروپا با نکاتی که ایران لحاظ کرد، به تأیید اروپا هم رسید و اگر آمریکایی‌ها امضا کنند و بپذیرند، توافق اجرا خواهد شد.
آیا غنی‌سازی ۶۰درصدی سقف اقدامات توسعه‌ای در فناوری هسته‌ای است؟
طبیعتا، جزو حقوق هسته‌ای ایران است. ایران طبق ان‌پی‌تی و مقررات آژانس، می‌تواند غنی‌سازی را در هر حدی که صلاح می‌داند انجام دهد. براساس قوانین بالاتر از این هم اجازه غنی‌سازی دارد. و برای دانش کشور نیز بسیار مفید است. ولی در عین حال اگر آمریکایی‌ها حاضر باشند که برگردند و برجام را با چارچوب‌هایی که در مورد آن مذاکره شده است، به شکل صحیح اجرا کنند، طبیعتا ایران هم این نوع غنی‌سازی را در اجرای توافق متوقف خواهد کرد.
زمستان سخت اروپا به این معناست که اگر تا پایان زمستان توافق نشود بعد از آن موضوعیت نخواهد داشت؟
خیر! آن موقع که مذاکرات صورت می‌گرفت، مقامات و رسانه‌های اتحادیه اروپا ادعا می‌کردند که ایران نیازی به توافق دارد و ما نیازی نداریم. و این برای این بود که از موضع قدرت صحبت کنند و قدرت خود را نشان دهند، من نیز در پاسخ گفتم که شما به‌دلیل بحران انرژی و درگیری با روسیه با چالش‌های جدی انرژی به‌ویژه در زمستان مواجه خواهید شد. همین الان نیز دیده می‌شود که وضعیت اقتصادی اتحادیه اروپا وخیم است و پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آینده این وضعیت بدتر خواهد شد. اگر اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها توافق می‌کردند، حتما بحران انرژی تقلیل پیدا می‌کرد، همانطورکه اکنون دیده می‌شود اروپا و آمریکا در حال برداشتن تحریم‌ها علیه ونزوئلا هستند.
اعتراضات اخیر در ایران چقدر در تعویق توافق برجام مؤثر بوده است؟
اگر آمریکایی‌ها حس کنند، در داخل ایران چالش وجود دارد طمع‌ورزی می‌کنند، و سعی می‌کنند، زیاده‌خواهی کنند. از این‌رو قطعا کار مذاکره سخت و حتی همه کارهای کشور سخت‌تر خواهد شد.
علت اصرار ایران بر لزوم بسته شدن پرونده ادعاهای آژانس چیست؟
اگر این پرونده بسته نشود، هر وقت آمریکایی‌ها بخواهند از آن برای به‌هم زدن توافق سوءاستفاده خواهند کرد. علت آنکه ماه‌ها در وین مذاکرات ادامه داشت، برای این بود که آمریکا دیگر نتواند از برجام سوءاستفاده کند. بنابراین یکی از مسائلی که ایران به آن اصرار دارد، بسته شدن پرونده ادعاهای آژانس است، در غیراین صورت آمریکا هر زمان که بخواهد با باز کردن این پرونده، توافق را برهم می‌زند. آن موقع کسانی که می‌گویند، توافق را هر چه سریع‌تر امضا کنید، نخستین کسانی خواهند بود که اعتراض می‌کنند.
